O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta ta`lim

Intel firmasining mikroprotsessorlari 
1971 yilning noyabr oyida Intel korporatsiyasi о‘zining uch nafar muhandisi 
tomonidan ishlab chiqilgan va tijorat maqsadlarida tarqatish uchun mо‘ljallangan 
dunyoda eng birinchi 4004 rusumli mikroprotsessor yaratganini e’lon qildi. Bugungi 
standartlarga kо‘ra juda sodda sanaladigan ushbu mikroprotsessor tarkibida atigi 
2300 ta tranzistor bо‘lib, soniyada bor-yо‘g‘i 60 000 ta hisoblash operatsiyalarini 
bajargan xolos. 
Bugungi mikroprotsessorlar ommaviy ishlab chiqarilayotgan juda murakkab 
mahsulot bо‘lib, о‘z ichiga 5,5 milliondan ortiq tranzistorni mujassam etadi, soniyada 
yuzlab million operatsiyalar bajaradi. Bu borada olib borilayotgan tadqiqotlar esa 
tobora jadal kechmoqda. 
4004 rusumli mikroprotsessor 
1971 yili Intel korporatsiyasining birinchi mikroprotsessori yaratildi. 4004 rusumli 
ushbu mikroprotsessor tо‘rt bitli bо‘lgan, ya’ni u tо‘rt bitli sonlarni saqlay olgan, 

---

=-33-= 
ularga ishlov bergan, xotira qurilmasiga saqlagan yoki undan hisoblab chiqargan 
bо‘lib, kalkulyatorlarda qо‘llash uchun mо‘ljallangan. 4004 rusumli chip (yoki 
kristall) о‘sha davrda dunyoda eng zо‘r kompyuter sanalgan Amerika hukumatining 
ENIAC rusumli kompyuteridan ham kuchli vosita sifatida e’tirof etildi. Jumladan, 
ushbu kompyuter soniyada 5000 yо‘riq bajargan bо‘lsa, 4004 esa 60000 yо‘riqqa 
ishlov bergan. Ayni paytda chip barmoq uchida joylashgan bо‘lsa (uning о‘lchami 
1/6 ga 1/8 dyuym bо‘lgan), ENIAC 3000 kvadrat fut maydonni egallab, vazni 30 
tonnadan ortiq bо‘lgan. Xoffning ushbu ixtirosi о‘z vaqtida Noysning integral 
sxemasi kabi katta ahamiyatga ega bо‘lgan. Protsessorga о‘shanda “chip ustidagi 
kompyuter” nomini oldi. Negaki endi, zikr etilgan kompyuter tomonidan amalga 
oshirilgan jamiki arifmetik va mantiqiy vazifalar mixning qalpog‘idek keladigan chip 
ichidan joy olgan edi. Darhaqiqat, 4004 umuman sun’iy intellekt tizimlarini, xususan 
shaxsiy kompyuter yaratilishi uchun yо‘l ochib bergan inqilobiy ixtiro bо‘lgan edi.