Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2022 -yilning

Mavzuning dolzarbligi. Neft va gazni qayta ishlash sanoating asosiy vazifalaridan biri mavjud usul va vositalar yordamida neft gazlari va quyi molekulyar massali olefin uglevedorordlardan C₂ – C₄, samarali foydalanish hisoblanadi. Polimer va kauchuk olishda dastlabki xomashyo sifatida foydalanish. Hoziri zamonaviy sanoatda etilen yuqori temperaurali piroliz jarayonida uglevodorodlarni piroliz qilib olinadi, harorat 850 ⁰C, bunday jarayonda alkanlarning chuqur krekinggiga sabab bo’lib qurum hosil bo’ladi, natijada reaktorlarni muntazam tozalash zarur bo’ladi. Cheklovlarga qaramasdan propandan olinadigan quyi molekulyar uglevodorodlar umumiy 60 % ga yaqinini tashkil qiladi, shu bilan birga yangi katalaizator va mavjudlarini takomillashtirish ustidagi tajribalar ham to’xtagani yo’q. Bu sohadagi adabiyotlar keng qamrovli va emprik xaraterga ega. Tadqiqotchilar oksidlarning barcha kombinatsiyasidan foydalanib piroliz uchun maqul keladigan katalizatorlarni aniqlashga, va tezda neftkimyosi uchun “kalit” vazifasini bajaruvchi katalizatorni topishga harakat qilishmoqda. Analiz ishlarida shuni ko’rsatyaptiki, qo’llanilayotgan katalizatorlar samaradorligi u qadar emas. Katalizatorlarni tanlashda piroliz jarayonlari va mexanizmi bo’yicha guruhlarga ajratish kerak. Shuncha tadqiqotlarga qaramasdan alkanlarning katalizatorlar yordamida o’zgarish mexanizmi haqida yetarlicha ma’lumot yo’q.
Uglevodorodlarni qayta ishlashning yangi samarli usulini toppish orqali jarayonning haroratini, etilen ba propilenni chiqish selektivligini oshirish mumkin, shu bilan birga koks hosil bo’lishini kamaytirish aktual vazifa bo’lib qolaveradi.
Dissertatsiya ishim davomida piroliz jarayoniga ta’sir etuvchi omillarni va ularni takomillashtirish ustida izlanish olib bordim.
Dissertatsiya ishining maqsadi. Ishning maqsadi gazlarni piroliz qilishdagi asosiy parametrlarni o’rganish va ularni takomillashtirish.
Qo’yilgan maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni bajarish zarur.

1. 
   Jarayonga ta’sir etuvchi asosiy omil – haroratni o’rganish.
   
2. 
   Piroliz jarayoniga bosimni ta’sirini tadqiq qilish.
   
3. 
   Piroliz jarayoning xomashyoga bog’liqligini o’rganish
   
4. 
   Piroliz jarayonida vaqtni ahamiyati tushunish.