Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2022 -yilning

1.5 Piroliz rivojlanish tendentsiyalari
So'nggi paytlarda turli xil fizik maydonlarning (akustik, elektromagnit) uglevodorodlarning konversiyasiga ta'siri tadqiqotchilarning e'tiborini tortmoqda. Ushbu maydonlarning ta'siri taxminan katalizatorlardan ta’siri bilan bir xil. Past haroratli plazmadan foydalangan holda plazmokimyoviy texnologiyalarga qiziqish susaymaydi, ularning asosiy afzalligi qayta ishlash qiyin bo'lgan xom ashyolardan foydalanish qobiliyatidir. Elektr yordamida C₂—C₅ neft gazlarini quyi alkenlarga aylantirish usuli kimyoviy faol past haroratli plazma hajmida neft gazlarining molekulalarini destruktiv o’zgartirishga xrom guruhchasi elementlarining yuzasida elektr toki o’tishi natijasida ro’y beradi. Elektr toki ta’sirida Al, Cr, Ni, Fe qotishmalarini qo’llab dizel – moy fraksiyalarni kreking qilib yngil dizel fraksiyalari olindi.
Shuni ta'kidlash kerakki, ilmiy davriy nashrlarda magnit maydonning getergjen reaktsiyalar kinetikasiga ta'siri bilan bog'liq nashrlar juda kam, faqat temir kichik guruhining bir qator metall oksidlarini izotermik ravishda qaytarish jarayonida tadbiq etilgan magnit maydonning ta'sirini o'rgangan ishlar bundan mustasno. Tajribalar ko’rsatdiki tashqi magnit maydoni ta’sirida CoO ni vodorod yordamida qaytarilishi tezlashdi. Magnit maydonining bunday ta’siri temir, xrom, molibden, alyuminiy, nikel zarralari ishtirokida suyuq uglevodorodlarni qayta ishlashda magnit maydonda ushlab turilganda yetarlicha past haroratda C₂ – C₄ alkenlarning hosil bo’lish unumi oshdi.
II BOB EKSPERIMENTAL QISM
2.1 Dastlabki reaktiv va materiallar
Piroliz jarayoniga ta’sir qiluvchi omillarni o’rganish maqsadida xomashyo siftida C₁ – C₄ uglevodorodlar aralashmasidan foydalanildi. Arashmaning tarkibi 2.1 – jadvalda keltirilgan.
2.1 – jadval - C₁ – C₄ uglevodorodlar aralashmasi

Komponent tarkibi % mass.
СН4	С2Н6	С3Н8	izo - С4Н10	n - С4Н10
0 – 1.1	0 – 2.5	63 – 72	8 – 11	14 - 22

Tajriba ishida quyidagi materialllardan foydalanildi:

1. 
   Ko’pikli keramik material, mineral va organic kompozitsiyaga ega.
   
2. 
   Mikrosharli zollar Al2O3 –24,3 %; SiO2 – 59,2 %; Fe2O3 – 8,1 %; CaO – 2,6 %; K2O– 2,3 %; SO3 – 1,3 %; Na2O3 –0,63% ; MgO – 0,5 %;
   
3. 
   Fosfat tarkibi – VIII guruh metallarining suvda eriydigan neorganik tuzlari - Fe(NO3)3, Co(NO3)2, Ni(NO3)2, PdCl2 va fosfat kislota.
   
4. 
   Po’latli reactor, ichki diametric 0.6 sm va reaksion zona uzunligi 50 sm.
   
5. 
   Kvarsli reackor, ichki diametri 0.8 – 1.0 sm, uzunligi 30 yoki 50 sm.
   
6. 
   Volfram, molibden va nixromdan tayyorlangan spiral.
   
7. 
   Geliy, tozalangan.
   

1. 
   Katalizator aktivligini tadqiq qilish uchun quyidagi reagentlardan foydalanildi: H2WO4, Cr(NO3)3, H2MoO4, (NH4)2MoO4, W(CO)6, Fe(CH3COO)2, Fe(NO3)3, Co(NO3)2, PdCl2, Ni(NO3)2, xromorganik suqyuqlik “Barxos”. Barcha reagentlar “k.t.” va “a.u.t.” markalariga ega.
   

Keramik tashuvchining xarakterli xususiyatlari 2.2 – jadvalda keltirilgan.
2.2 – jadval – ko’pikli keramik materialning brutto – tarkibi va xususiyati

Brutto – fazali tarkibi, % mass.					Fizik – mexanik xususiyati
Al2O3	SiO2	P2O5	CaO	Fe2O3	ρ,г/см^3	P, %	σ,н/м^2	Vms,см^3/г	Sms,м^2/г
18.6	49.9	30.6	0.8	0.1	1.3	75	<300	0.77	80

ρ – zichlik, P – g’ovakligi, σ – mexanik musahlamlik, V_ms – qattiq fazaning maxsus hajmi, S_ms – Rebender metodi bilan aniqlangan yuza.