Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2022 -yilning

2.2 – rasm – Uglevodorodlar pirolizuchun qurilma sxemasi
1 – uglevodorod aralashmasi; 2 – sarf regulyatori; 3 – reaktorli piroliz pechi; 4 – LATR; 5 – termopara; 6 – millivoltemetr; 7 – kondensat ushlagich; 8 – GJX uchun namuna olish nuqtasi; 9 – simobli manometer; 10 – dozator bloke; 11 – Xromatograf.

2.2 Tahlil usullari
C1-C4 uglevodorod aralashmasining termik parachalnishning asosiy mahsulotlari metan, etan, etilen, propilen, vodorod va qurum. Dastlabki xomashyo va mahsulotlar xromatograf yordamida analiz qilindi. Miqdoriy analiz har bir alkanning etalon kalibrlangan koeffitsientidan foydalangan holda aniqlandi. Buning uchun komponent tarkib aniqlangan (mol soni) va uning cho'qqisi S maydoni o'rtasidagi miqdoriy bog'liqlik oldindan o'rnatildi (S = f (n)).
Mollar soni Mendeleyev - Klapeyron tenglamasi yordamida hisoblab chiqilgan:
PV nRT (2.1)
Bu yerda:
P – gazning bosimi, mm.Hg.ust.;
V – namuna hajmi, ml;
n – gazlarning mol miqdori;
R – universal gaz doimiysi; (6.24 *10²⁴/(K*mol));
T – temperature, K;
Natijalar personal kompyuterning Microsoft Excel dasturi yordamida qayta ishlandi. C₁ – C₄ uglevodorodlar aralashmasining piroliz jarayoni material balansi muvozanati olingan natijalarni tasdiqlaydi.
Hisoblashda komponentning mol miqdorining tepalik maydoniga bog'liqligi chiziqli deb qabul qilindi. Piroliz mahsulotlarining tarkibini hisoblash quyidagicha amalga oshirildi quyidagi sxema:

1. 
   Hisoblan pik yuzasi(yoki H balandligi) orqali moddani mol miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi:
   

n_ef = S / k_i ; n_ef = H / k_i (2.2)
bu yerda:
k_i – kalibirlangan ko’rsatgich, berilgan komponentning detektorga sezgirligi;( 2.4 - jadval )
2.5 – jadval – komponentlarning kalibrlangan koeffitsientlari

Component	ki
Metan	1.43
Etan	1.23
Etilen	1.67
Propan	1.79
Propilen	2.01
Izobutan	2.30
n – butan	2.70

2. 
   Endi mol ulushlarini massa ulushlariga aylantiramiz.Hisoblash uchun komponentning mol ulushini component molyar massasiga ko’paytiriladi.
   

m_i M_i _ 
bu yerda:
m_i M_i – komponentning mos ravishda massasi va molyar massai.

3. 
   Komponentlarning aralashmadagi massa bo’yicha foizlarini quyidagi formula yordamida aniqlaymiz:
   

w_i = (m_i / im_i ) * 100 % (2.4)

4. 
   Dastlabki xomashyoni mahsulotga aylanish (a) quyidagi formula bilan aniqlanadi: