O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

Asosiy savollar 
10.1.Ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxini tahlil qilishning
ahamiyati,maqsadi va vazifalarI 
10.2. Ishlab chiqarish xarajatlari dinamikasini tahlil qilish uslubi 
10.3. Mahsulot tannarxini tahlil qilish uslubi. Mahsulot tannarxi moddalarining
tahlili 
Asosiy o’quv materiallarining qisqacha bayoni 
10.1. Ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxini tahlil qilishning 
ahamiyati,maqsadi va vazifalari 
Foydani ko‟paytirish va rentabellikni oshirish uchun xarajatlarni kamaytirish va 
tannarx darajasini pasaytirish imkoniyatlarni aniqlash choralarini ko‟rish zarur.. Shu 
nuqtai nazardan tahlil katta ahamiyatga ega. 
Tahlilning maqsadi bo’lib, nima hisoblanadi?Tahlilning maqsadi bo‟lib, ishlab 
chiqarish xarajatlarini va tannarx darajasini omilli tahlil qilish asosida ularning hajmini 
kamaytirish va darajasini pasaytirish imkoniyatlarini aniqlash hisoblanadi. 
Ushbu maqsadga tahlil quyidagi vazifalarni amalga oshirish orqali erishadi: 
1.Ishlab chiqarish xarajatlari hajmini omilli tahlil qilish va omillar tasiriga baho 
berish., 
2. Ishlab chiqarish xarajatlarini har bir xarajat elementlari bo‟yicha o‟zgarishini 
omilli tahlil qilish va baho berish; 
3. Mahsulot tannarxi darajasini o‟rganish va uning o‟zgarishiga ta‟sir qiluvchi 
omillarning ta‟sirini aniqlab, baho berish; 
4 Mahsulot tannarxi tarkibi va tarkibiy tuzilishini har bir xarajat moddalari bo‟yicha 
o‟zgarishini omilli tahlil qilish va baho berish; 
5.Tannarxni pasaytirish imkoniyatlarini ko‟rsatish va ulardan foydalanish 
bo‟yicha tavsiyalar berish. 
10.2. Ishlab chiqarish xarajatlari dinamikasini

---

38 
tahlil qilish uslubi 
Ishlab chiqarish xarajatlari hajmi o‟zgarishining Omilli tahlili Zanjirli bog‟lanish va 
Indeks usullari orqali amalga oshiriladi.Biz bu yerda Indeks usuli orqali tahlil qilish 
tartibiga to‟xtaldik.
Ishlab chiqarish xarajatlari hajmining umumiy o‟zgarishi xarajatlar umumiy indeksi 
orqali aniqlanadi:
𝐈
𝐪𝐳
=
∑𝐪
𝟏
𝐳
𝟏
∑𝐪
𝟎
𝐳
𝟎
Xarajatlar hajmining o‟zgarishiga omillar tasirini maqsulot fizik miqdori va tannarx 
umumiy indekslari bilan aniqlash mumkin: 
1 Maqsulotlar fizik miqdori o‟zgarishining tasiri:
𝐈
𝐪
=
∑𝐪
𝟏
𝐳
𝟎
∑𝐪
𝟎
𝐳
𝟎
2.Mahsulotlar tannarxi o‟zgarishining tasiri: 
𝐈
𝐳
=
∑𝐪
𝟏
𝐳
𝟏
∑𝐪
𝟏
𝐳
𝟎
Bu yerda, q