O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

1,
q
0
- mos holda bazis va hisobot yillarida ishlab chiqarilgan 
mahsulotlarning fizik miqdori; 
Z
1,,
z
0
-mos holda hisobot va bazis yillarida yetishtirilgan bir birlik mahsulot tannarxi. 
Uhbu indeklar orasida to‟liq uzviy bog‟lislik mavjud.Bu quyidagicha ifodalanadi: 
Tenglik aniqlangandan keyin omillar tasiriga baho beriladi va xarajatlar halmini 
kamaytirish imkoniyatlari ko‟rsatilib, xulosa qilinadi 
10.3. Mahsulot tannarxini tahlil qilish uslubi. Mahsulot tannarxi
moddalarining tahlili 
Mahsulot tannarxi korxona xo‟jalik faoliyatining barcha tomonlarini aks ettiruvchi 
umumlashtirilgan ko‟rsatkichdir. Ushbu ko‟rsatkichni to‟g‟ri hisoblash va tahlil qilish 
asosida uni kamaytirish yo‟llarini ko‟rsatish iqtisodiyot nuqtai nazaridan katta 
ahamiyatga egadir. 
Tannarx deganda nima tushuniladi? Tannarx deganda tayyor mahsulotni
yetishtirish uchun sarf bo‟lgan ishlab chiqarish xarajatlarining pul shaklida ifodalanishi 
tushuniladi 
Tannarx o‟z navbatida jami mahsulot tannarxi, mahsulot birligi tannarxi va 1 
so‟mlik mahsulotga to‟g‟ri keladigan xarajat ko‟rsatkichlariga bo‟linadi. Bu bo‟limda 
bir birlik mahsulot tannarxini tahlil qilish tartibi yoritildi. 
Tahlil quyidagi tartibda amalga oshiriladi.Birinchi navbatda 1 s mahsulot 
tannarxining umumiy o‟zgarishi aniqlanadi. Buni aniqlash uchun hisobot yilidagi 1 s. 
mahsulot tannarxidan bazis yilidagi 1 s. mahsulot tannarxi chegirib tashlanadi: 
 
Ushbu o‟zgarish quyidagi omillar ta‟siri ostida yuzaga keladi:
1) 1 gektar ekin maydoni hisobiga sarf bo‟lgan ishlab chiqarish xarajatlari 
hajmining(IX) o‟zgarishi hisobiga; 
2) ekin hosildorligi darajasining(H) o‟zgarishi hisobiga. 
Omillar ta‟sirini «Zanjirli bog‟lanish» usuli orqali aniqlaymiz. Omillar ta‟sirini 
aniqlashdan oldin shartli tannarx aniqlab olinadi:

Tannarx o‟zgarishiga omillar ta‟siri: 

---

39 
1) 1 ga ishlab chiqarish xarajati hajmi o‟zgarishining ta‟siri: