O`zbеkiston rеspublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Darslik
- Idrok
- Shaxsiy fazilat
- Evristika
- Estetik tarbiya
- Extimollik
- Talabalarni kasbga yunaltirish
- O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari
- Asosiy adabiyotlar Darsliklar va o‗quv q o‘llanmalar
Bilish, anglash-dunyo xakidagi yangi bilimlar xisoblanadigan sub'ekt va ob'ektning uzaro ta'sirini, vokelikning ruxiyatda kayta ta'sir etilishi va aks ettirish jarayonidir. Dars- ma'lum maksad asosida, belgilangan vaktda aloxida, bir xil yoshdagi ukuvchilar, yoshlar bilan ukituvchi raxbarligida olib boriladigan ta'lim jarayoni. Darslik- maxsus ravishda ukuvchilar uchun yozilgan kitob darslik deb ataladi. Jamoa-insonparvrlik va javobgarlik ma'suliyatlariga boglikligi bilan xarakterlanadigan munosabatlar xamda xamkorlikdagi ijtimoiy ijobiy faoliyatiga asoslangan, kishilarning tashkil etilgan umumiyligi, jamoasidir. Idrok- mazkur muddatda sezgi organlarida ularning bevosita ta'sir etishi davomidagi bir butun xodisalar yoki narsalarning inson ongida aks etishidir. Maksad-bulgusi natijalar xakida xar doim aklan uylab kurilgan, rivojlantirilgan xayoliy tasavvurlar, kelgusidagi rejalar. Shaxs dinamikasi - kishiipng ontogenetik rivojlanishini uz ichiga olgan xolda sub'ektning xususiyatlari va sifatining vaktga nisbatan uzga-rish jarayoni. Shaxsiy fazilat - shaxs tomonidan uzining axlokiy, ruxiy va ishchan-lik kobiliyatining ijtimoiy axamiyatini, jamiyatdagi urnini anglay olish xususiyati. E'tikod - shaxs amal kiladigan bilim, tamoyil va xodisalarning kalban va asosli ishonch bilan boglangan, uning atrof-muxitga xamda uzining xatti- xarakatlariga bulgan sub'ektiv munosabati. Evristika ilmiy tadkikotning mantikiy usullari va metodik kursatmalari. Empirik - tajribaga asoslangan. 304 Empirik boskich tadkikot ob'ekti tugrisida xar tomonlama tasavvur xosil kilish, ta'lim amaliyoti, ilmiy bilimlar saviyasi va xodisalar moxiyatiga erishishga bulgan talab urtasidagi ziddiyat, ilmiy muammoni nomlash. Estetik tarbiya - guzallikni xis kilish, atrof-muxitdan guzallikni paykay olish va tushunishga bulgan kobiliyatni tarbiyalash. Extiyoj - individning biror narsa-xodisaga muxtojligi va kishining ruxiy kuvvati xamda faolligi manbai xisoblanadigan asosiy xususiyati. Extimollik - tasodifiylik, pedagogik xayotdagi uzgarishlarni anik aytib berish mumkin bulmagan, extimol kutilgan jarayon. O‗yin faoliyatnini bir turi bulib, ijtimoiy tajribalarni uzlashtirish va bunyod etishga, uz xatti-xarakatlarini takomillashtirishga karatilgan buladi. O‗z-o‗zini baxolash - shaxsning uz psixologik sifatlari, xulki, yutuklari va muvaffakiyatsizliklari, kadr-kimmati, kamchiliklarini baxolay olishi. O‗z-o‗zini tarbiyalash I) shaxsga xos bulgan madaniyatning shakllanishi va rivojlanishiga karatilgan izchil va ongli faoliyati; 2) shaxsning uz jismoniy, ruxiy va axlokiy sifatlarini tinmay amalga oshirish. Ukitish - ta'lim oluvchining bilish faoliyatini boshkarishga karatilgan ukituvchining faoliyati. O‗kitish - 1) ta'limning uziga xos usuli bulib, shaxsga nazariy va amaliy bilimlar berish jarayonida uning rivojlanishi ta'minlanadi; 2) talaba va ukituvchi, talabaning boshka talabalar bilan alokasi natijasi ularok atrof-muxit, uning konuniyatlari, tarakkiyot tarixi va ularning urganilish usullarini bilishning muntazam boshkarilish jarayoni. Ukituvchining innovatsion faoliyati - ijtimoiy pedagogik fenomen bulib, ijobiy imkoniyatni aks ettirish, kundalik faoliyatdan chetga chikishdir. Ukitish vazifasi - ta'limiy, tarbiyaviy va rivojlanish vazifalari. Ukitish turlari - sokratcha suxbat metodi, ta'lim berish, izoxlash-namoyish etish asosida ukitish, bilimlarni mustakil egallash, dasturlashti-rilgan ta'lim, ukuv jarayonini algoritmlash, differensiatsiyali xamda indnvidual ta'lim va boshkalar. UKISH – ukuvchinnng uz kobiliyati, bilimi, malaka va kunikmalarini rivojlantirishga karatilgan xarakat. Talabalarni kasbga yunaltirish - talaba-yoshlarga kelajakda uz kasblarini aniklab olish uchun yordam kursatishga karatilgan ijtimoiy-iktisodiy, psixologik, pedagogik, tibbiy-biologik va ishlab chikarish texnik tadbirlarnnng asoslangan tizimi. Ukuv-bilish faoliyati - insoniyat tomonidan tuplangan madaniy boylikni egallash bilan boglik faoliyat. Ukuv faoliyati shaxsning yangi bilim, malaka va kunikmalarni egallash jarayoni. Kizikish - shaxs xarakatiga sabab buladigan faoliyat yunalishining ongli shakli. Xalollik - shaxsiy va ijtimoiy majburiyatlarni, axlokiy me'yorlarni rostguylik bilan saklash. Xasad - uzgalarpiig muvaffakiyatlarini kura olmaslikdan kelib chikadigan tyygu. 305 Pedagogikaning nazariy vazifasi- ilgor va yangi pedagogik tajribalarni urganish. Pedagogikaning texnologik vazifasi - diagnostik satx - pedagogik xodisalar xolatini aniklash; bashorat kilish satxi - pedagogik faoliyatni ekspremental tadkik kilish va shu asosda pedagogik vokelikni yaratish modellarini urnatish; loyixa satxi- pedagogik faoliyatning nazariy konsepsiyasi, uning mazmuni va xarakteri asosida ularga muvofik metodik materiallar (ukuv reja, dastur, darslik va ukuv kuplanmasi, pedagogik tavsiyanomalar) ishlab chikish; yaratuvchilik satxi - pedagogik fan yutuklarini takomillashtirish va kayta rejalashtirish maksadida ta'lim amaliyotiga tatbik etish; reflsktik tuzatma (korrektirovka) satxi - ilmiy tadkikotlar natijalarining ta'lim va tarbiya amaliyotiga singib ketishini baxolash. Pedagogika fani - maxsus institutlarda (oila, ta'lim va tarbiya, madaniyat muassasalari) maksadga muvofik tashkil etiladigan real, yaxlit pedagogik jarayon. Pedagogik jarayon - ta'lim masalalari, uning tarakkiyotini xal kilishga karatilgan, maxsus tashkil etilgan pedagog va tarbiyalanuvchilarning maksadli uzaro munosabatlari. Pedagogik jarayon tamoyillari - pedagogik faoliyatni tashkil etishning asosiy talablari bыlib, u pedagogik jarayonning yunalishini kursatadi va uning konuniyatlarini ochib beradi. Pedagogik ixtisoslik - ta'lim natijasi ularok bilim, malaka va kunikmalar majmuidan iborat bir kasbiy gurux doirasidagi faoliyat turi. Pedagogik ixtisoslashish - pedagogik ixtisoslik doirasidagi faoliyatning bir turi. Pedagogik malaka - muayyan toifadagi vazifalarni xal kilish imkoniyatiga ega bulgan mutaxassisning kasbiy pedagogik tayyorgarligi darajasi va turi. Pedagogik masala - pedagogik jarayonning asosiy birligi, uziga xos tizimidir. U vokelikni bilish va kayta yaratish zaruriyati bilan boglik tafakkur kilinadigan pedagogik vaziyatdir. Ta'lim katnashchilarining ma'lum bir maksadini kuzlagan ta'lim va tarbiyadagi moddiylashtirilgan vaziyatdir. Pedagogik maxorat - pedagogik jarayonni bilish, uni tashkil eta olish, xarakatga keltira olish (A.S. Makarenko), pedagogik jarayonning yukori samaradorligini belgilovchi shaxsning ish sifati va xususiyatlari sintezi. Pedagogik mulokot - ta'lim oluvchilarning maksadlari xamda ularning birgalikdagi faoliyatlari mazmunidan kelib chikadigan uzaro alokalarni urnatish va rivojlantirishni, bir-birini anglash va kullab-kuvvatlashni tashkil etishning kup kirrali jarayoni. Pedagogik takt - shaxslar faoliyatinish turli doiralarida ular bilan mulokotda bulishning pedagogik tamoyili, ulchovi, talabalar bilan ularning shaxsiy xususiyatlarini xisobga olgan xolda tugri mulokotda bula olish malakasi. Pedagogik texnika – 1) xar bir ta'lim oluvchiga va jamoaga pedagogik ta'sir utkazishning samarali kullash uchun zarur bulgan malaka va kunikmalar majmuasi; 2) xar bir ta'lim oluvchi va jamoaning faolligini pedagogik jixatdan ta'minlash uchun zarur bulgan malaka va kunikmalar. Pedagogik tizim - shaxsni rivojlantirish va yaxlit pedagogik jarayonni birlashtirgan ta'limning uzaro boglangan tashkiliy tuzilmasi. 306 Pedagogik faoliyat - ta'lim maksadlarini amalga oshirishga karatilgan ijtimoiy faoliyatning aloxida turi. Pedagogik uyin - bilim olishga karatilgan va ma'lum bir pedagogik natijani kuzlagan xamda ta'lim jarayonida muayyan maksadni amalga oshiruvchi faoliyat turi. Pedagog nuktai nazari (pozitsiyasi) - pedagogning dunyoga, pedagogik vokelikka va pedagogik jarayonga bыlgan intellektual va xissiy munosabati. Pedagogik xakkoniylik – ukituvchining obektivlik mezoni, uning ma'naviy tayyorgarlik darajasi. Proektiv malaka - malakaning maxsus turi bulib, kutilgan pedagogik natijalarni anik ta'lim va tarbiya rejalarida aks ettiradi. Psixologiya - I) shaxsning ob'ektiv borlikni faol aks ettirish jarayonini urganuvchi fan; 2) ma'lum bir faoliyat turining uzaro shartlangan psixik jarayonlar tuplami; 3) psixika, xarakter xususiyati, kungil xazinasi. Ratsionalizatsiya - metodlarni yoki biror ish - xarakatni takomillashtirish. Releksatsiya - kuchli xayajon va jismoniy zurikishdan sung yengil yurish, tinchlanishning umumiy xolati. Retrospektiv - utmishga murojaat etish. Ruxiy pedagogik tayyorgarlik - pedagogikaning metodologik acoclari va kategoriyalarini, shaxsniig ijtimoiylashuvi va tarakkiyoti konuniyatlari, ta'lim va tarbiyaning moxiyati, maksadi va texnologik goyalarini bilish. Suxbat - kuzatuv juda yetarli darajada anik, bulmagan zarur axborotni olish uchun kullanadigai tadkikot metodi. Tadkikot ob'ekti - ziddiyat va muammoli vaziyat tugdiruvchi, bilishga karatilgan ilmiy taxlilga muxtoj ob'ekt. Tadkikot predmeti - bevosita urganilishi lozim bulgan va amaliy yoki nazariy jixatdan muxim axamiyat kasb etadigan ob'ektning moxiyati, ma'lum bir tomoni, xususiyati. Tayzik utkazish - uyatga kuyish, aybdorlik xissi yoki kungli chukkanlarning fikri, xissiyoti, intilishi va moyiliggi ularning ongidan xalos kilish. Takabbur - uz manfaatlarini yukori kuyuvchi, manman shaxs. Takt - misli kurilmagan tarzda ыzini tuta bilish. Ta'lim - I) shaxsning jismoniy va ma'naviy shakllanishining yagona jarayoi, ijtimoiy etalonlarnipg ijtimoiy ong sifatida u yoki bu darajada kayd kilingan, tarixan shartlangan ideal timsollarga ongli yunaltirilgan ijtimoiylashish jarayoni; 2) muayyan bilimlarni egallash goyaviy-axlokiy kadr, malaka, kunikma, axlok me'erlariga karatilgan jamiyat a'zolarining ta'lim va tarbiyasi vazifasini bajaradigan nisbiy mustakil tizim Tarbiya - 1) shaxsning ma'naviy va jismoniy xolatiga muntazam va maksadga muvofik, tasir etish; 2) pedagogik jarayonda ta'lim maksadlarini amalga oshirish uchun pedagog va tarbiyalanuvchilarning maxsus tashkil etilgan faoliyati. Pedagogik faoliyat - ta'lim maksadlarini amalga oshirishga karatilgan ijtimoiy faoliyatning aloxida turi. 307 Pedagogik uyin - bilim olishga karatilgan va ma'lum bir pedagogik natijani kuzlagan xamda ta'lim jarayonida muayyan maksadni amalga oshiruvchi faoliyat turi. Pedagog nuktai nazari (pozitsiyam) - pedagogning dunyoga, pedagogik vokelikka va pedagogik jarayon bulgan intellektual va xissiy munosabati. Pedagogik xakkoniylik –ukituvchinig obektivlik mezoni, uning ma'naviy tayyorgarlik darajasi. Tafakkur inson akliy faolnyatnning oliy shakli, insonlarni urab olgan duyodagi uzaro bo\langan narsa va xodisalarni bilish jarayoni, muxim xayotiy jarayonlarni xis kilish va muammolarni xal kilish, ma'lum bulmagan vokea xodisalarni kidirish, kelajakni kura olish. Tafakkur, tushuncha, xukm, xulosa shakllarida namoyon bыladi. Temperament - 1) shaxsning psixik faoliyati dinamikasining turli jixatlarinn bildiradigan turgun individual xususiyatlarining konuniy munosabatlari; 2) shaxsning dinamik xususnyatlari: intensivlik, tezlik, temp, psixik jarayonlar va xolatlar ritmi. Foydali maslanatlar. Fanda еchimini kutayotgan ilmiy muammolar quyidagilarni tashkil etadi: - « Pеdagogika nazariyasi va tarixi » fani yo`nalishi bo`yicha himoya qilingan hamda ilmiy izlanishlar olib borilayotgan nomzodlik va doktorlik dissеrtastiyalaridan amalda foydalanishni yo`lga qo`yish., - Fanga doir еtuk mutaxassislarning ishlanmalari (darslik,o`quv,uslubiy, risola va ilmiy maqolalari)ni dars jarayoniga pеdagogik va yangi axborot- kommunikastion tеxnologiyalar orqali qo`llashga erishish., - Talabalarninng mustaqil ishlarini (kunning ikkinchi yarmida) to`liq pеdagogik va yangi axborot-kommunikastion tеxnologiyalar orqali bajarishga erishish., - Dars jarayonida mavzularni o`tishda shu mavzuga doir altеrnativ mavzulardan intеrnеt saytlari orqali foydalanish. UMUMIY SAVOLLAR 1. «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning bosh g'oyasi nimadan iborat. 2. Kadrlar tayyorlash milliy modeli nima. 3. Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari nimalardan iborat. 4. Uzluksiz ta 'lim tizimining mohiyatini yoritib bering. 5. Oliy o 'quv yurtidan keyingi ta 'lim mazmunini izohlab bering. 308 6. Pedagoglik kasbining asosiy xususiyatlari nimatarda namoyon bo 'ladi? 7. O'qituvchi qanday sifatlarga ega bo 'lishi zarur? 8. Sizning nazaringizda bugungi kun.o'qituvchisiga qanday pedagogik talablar qo'yilmoqda? 9. «Pedagogika» tushunchasi qanday mazmunni anglatadi? 10. Ta ‗lim nazariyasi (didaktika) nima ? 11. Tarbiya nazariyasi nimalami o'rganadi? 12. Pedagogika fanining asosiy vazifalari nimalardan iborat? 13. Pedagogikaning asosiy kategoriyalarini ayting va mohiyatiniyoriting. 14. Qanday fanlar pedagogik fanlar tizimiga kiradi? 15. Qanday metodlar pedagogik ilmiy-tadqiqot metodlari hisoblanadi. 16. «Individ», «shaxs», «individuallik» tushunchalarini sharhlang. 17. Rivojlanish va shaxs rivojlanishini ta 'riflang. 18. Shaxsning shakllanishiga ta 'siretuvchi omillar haqida nimalarni bilasiz? 19. Shaxs faoliyati haqida so 'zlab bering. 20. O'quvchilarning yosh xususiyatlarini tavsiflang. 21. Shaxsning ijtimoiylashuvini qanday tushunasiz? 22. Pedagogikaning fani va uning ilmiy tadqiqot metodlari haqida fikr yuriting. 23. Pedagogikaning fan sifatida tuzilishi va uning boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari. 24. Xar tomonlama rivojlangan inson tarbiyasining maqsad va vazifalari. 25. Bola shaxsining rivojlanishi, tarbiyasi va kamoloti haqidagi fikrlaringiz. 26. Shaxs rivojlanishidagi ta'sir etuvchi omilar haqida so‘z yuriting. 27. Tarbiyaning maqsadi nimadan iborat? 28. Shaxsan siz tarbiyaning vazifalarini qanday tushunasiz? 29. Tarbiyaning turlarini tasvirlab bering. 30. Tarbiya jarayonining o'ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat? 31. O‘qituvchi va uning jamiyatda tutgan o‘rni. 32. O‘qituvchining kasbiy shakillanish jarayoni. 33. Xalq ta'limi tizimi haqida tushuncha va uni tashkil etish tamoillari. 34. O‘zbekistonda uzluksiz ta'lim tizimi va unda «Boshlang‘ich ta'limning» o‘rni va ro‘li. 35. Umumiy urta ta'limning davlat ta'lim standarti «Boshlang‘ich ta'lim» bo‘limining taxlil qiling. 36. Ta'lim nazariyasi. Didaktikaning ‗redmeti va uning vazifalari uning kasbiy kategoriyalari. 37. Shaxsni shakllantirish va kamol to‘tirish tushunchasi. 38. O‘qitish jarayonining moxiyati. 39. Xozirgi o‘qitish jarayoniga ko‘yiladigan talablar. 40. Boshlang‘ich maktabdagi uqitishning ta'lim – tarbiyaviy va kamol to‘tirish vazifalari. 41. O‘quvchilarni pedagogik jixatdan baxolash texnalogiyalari. 42. O‘quv-tarbiya jarayonida rivojlantirish usulining texnologiyasi. 43. O‘quvchi bilimining tekshirish va baxolash texnalogiyasi. 44. Qonuniyat. Ta'lim qonuniyatlari. 309 45. Ta'lim qoidalari. 46. Ta'lim mazmuni. 47. O‘quv rejasi. 48. O‘quv dasturi. 49. Darslik. 50. Chet el mamlakatlarida ta'limning mazmuni. 51. O‘quv ishining tashkil etish shakllari haqida tushuncha. 52. Ta'limda sinf dars tizimining vujudga kelishi. 53. Dars maktabda o‘quv ishlarini tashkil etishning asosiy shakli. 54. Darsning strukturasi, elementa va tiplari. 55. Muammoli ta'lim. 56. Muammoli vaziyatlarni yaratish va xal qilishning yo‘llari. 57. Muammoli ta'lim metodlari. 58. Ta'lim va tarbiyada xalq og‘zaki ijodi. Xalq og‘zaki ijodi asarlarida axloqiy –aqliy, jismoniy tarbiya xaqidagi qarashlar. 59. Xadisning paydo bo‘lishi xadis to‘plamining asosiy yo'nalishi. 60. Sharq uyg‘onish davrida ta'lim tarbiya. 61. Movarounnaxrda ijtimoiy - iqtisodiy va madaniy taraqqiyotning tarixiy rivojlanishi. 62. Temur shaxsi. Temur saltanatining vujudga kelishi. 63. Mirzo Ulug‘bekning xayoti va ijodiy faoliyati. 64. Ulug‘bek davrida maktab - madrasa o‘quv tarbiya ishlari. 65. Mustaqillik va ta'lim tizimida islohotlar. 66. O‗zbekiston Respublikasi ―Ta'lim to‗g‗risida‖gi Qonun va ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖. 67. O‗zbekiston Respublikasida ta'lim tizimi. 68. Qadimgi Yunoniston va Rim davrlarida ta'lim-tarbiya. 69. Qadimgi Yunonistonda pedagogik nazariyalarning tug‗ilishi. 70. G‗arbiy yevropada maktab, maorif hamda pedagogik fikrlar taraqqiy ADABIYOTLAR RO‗YXATI O‗zbekiston Respublikasi Qonunlari 1.O‗zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.- T.: O‗zbekiston, 2009. – 40 b. 2.O‗zbekiston Respublikasining «Ta'lim to‗g‗risida»gi Qonuni. T. «Sharq» 2001. Oliy ta'lim me'yoriy xujjatlari. 3-18 betlar. 3.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. T. «Sharq» 2001. Oliy ta'lim meyoriy xujjatlari. 18-52 betlar. O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari 4.Islom Karimov. Barkamol avlod orzusi T., «Sharq» 1999 y. 5.Prezident Islom Karimovning «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‗zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‗llari va choralari». T.׃ ―O‗zbekiston‖ 2009.-56 b 310 6.Karimov I. Eng asosiy mezon-hayot haqiqatini aks ettirish.T. ׃O‗zbekiston, 2009.-24 b. 7.Islom Karimov. Ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot pirovard maqsadimiz. T., «O‗zbekiston», 2000 y. 8.Islom Karimov. «Yuksak ma'naviyat-yengilmas kuch». T., «Ma'naviyat».2008 9.‖Prezidentga maktublar‖ T., «Ma'naviyat» 2014y 10.Islom Karimov ― O‗zbek xalqiga tinchlik va Omonlik kerak ―T., «O‗zbekiston», 2014 y. Asosiy adabiyotlar Darsliklar va o‗quv q o‘llanmalar 11. Ibragimov X ., Abdullaeva Sh Pedagogika nazariyasi. T., 2008 yil. 12. Xoshimov K.,Nishonova Sh Pedagogika tarixi 2-qism T., 2005 yil. 13.Mavlonova R, To‘raeva O, Xoliqberdiev K. «Pedagogika» Toshkent, ―O‘qituvchi‖.2007 yi 14.Tojiboeva D.,Yuldashev Yu Maxsus fanlarni o‗qitish metodikasi. T.: Fan va texnologiyalar. 2009. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling