O‘zbekiston respublikasi sportni rivojlantirish vazirligi jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

O‘t o‘chiruvchilar mashqda 
Bolalar 3—4 qator (oraliq soniga qarab) bo‘lib, gimnastika devorchasiga qarab 
turadilar. Qatordagi birinchilar chiziqda turadilar. Gimnastika devorchasining har 
bir oralig‘iga, bir xil balandlikdagi reykalarga qo‘ng‘iroq ilinadi. Tarbiyachining 
“Bir, ikki, uch — yuguring”, degan signali bo‘yicha qatorda birinchi bo‘lib turgan 
bolalar gimnastika devorchasi tomon yuguradilar va unga chiqib, qo‘ng‘iroq 
chaladilar. So‘ngra undan tushadilar va qaytib, o‘z qatorlarining oxiriga borib 
turadilar. Tarbiyachi birinchi bo‘lib qo‘ng‘iroq chalgan bolaning nomini aytadi. 
O‘yin davom etadi. Topshiriqni hamma bolalar bajarishi shart. Qaysi komanda 
o‘yinchilari birinchi bo‘lib ko‘proq qo‘ng‘iroq chalsa, o‘sha komanda g‘olib 
chiqadi. 
Tarbiyachi bolalarning sakramay tushishlarini kuzatib turadi, lozim bo‘lsa, 
ularga yordam beradi. Qoidani buzgan bola yutqizadi. 
Ovchilar va quyonlar 
Maydonchaning bir tomonida ovchilar uchun joy ajratiladi. Ikkinchi tomonida 
quyonchalar uchun uychalar ajratiladi. Har bir uychada 2—3 tadan quyon bo‘ladi. 
Ovchi maydonchada yurib, quyon izini qidirayotgandek harakat qiladi, so‘ngra o‘z 
iniga qaytadi. Signal bo‘yicha quyonlar inidan chiqib, oldingi tomonga siljib, ikki 
oyoqda sakraydilar. Tarbiyachi “Ovchi” deyishi bilan quyonlar iniga qochadi, 
ovchi esa ularga koptok otadi. Koptok tekkan quyon otilgan hisoblanadi. Ovchi uni 
uyiga olib ketadi. O‘yin birinchi marta takrorlangandan keyin boshqa ovchi 
tayinlanadi. 
Ovchining qo‘lida bir nechta koptok bo‘lishi mumkin. Iniga kirib olgan 
quyonlarni otish mumkin emas. 
Bayroqchadan oshirib otish 
Bolalar ikki qatorda ketma-ket bo‘lib turadilar, birinchi qatordagilarning qo‘lida 
koptoklar, qum solingan xaltachalar bo‘ladi. Ro‘paraga 4—5 masofada bir tekis 
qilib bayroqchalar qo‘yiladi. Tarbiyachi nechta bola xaltachani bayroqchadan 
oshirib otganini hisoblab chiqadi. So‘ngra bolalar xaltachalarni olib, yugurib borib 
o‘z juftlariga beradilar. Navbatdagi qatordagi bolalar otadi, so‘ngra natijalar 
solishtiriladi. 
Xaltachani o‘z juftiga oshirib otish yo‘li bilan ham uni berish mumkin. 
Xaltacha tushgan joyni kuzatib turish kerak, chunki xaltacha tushgach, yana 
oldinga sirg‘anib ketishi mumkin. Xaltacha tushgan joy otish natijasi bo‘ladi. 

---

125 
Halqaga tushir 
Bolalar diametri 8—10 m li doirada turadilar, bir bola oralatib, ikkinchi bola 
qo‘lida qum solingan xaltacha, doira o‘rtasida halqa bo‘ladi. Tarbiyachining 
signaliga binoan bolalar qo‘llaridagi xaltachani o‘ng yoki chap tomonidagi (shartga 
muvofiq) o‘rtog‘iga uzatadi. Xaltachani olgan bola uni halqachaga tushirishga 
harakat qilib, ikki qo‘llab (yoki bir qo‘lda) pastdan otadi. 
Tarbiyachi birinchi turgan bolalarning nechta xaltachasi halqaga tushganini 
hisoblab chiqadi. Bolalar xaltachalarni olib, doiradagi o‘z o‘rinlariga qaytadilar. 
Yana signal beriladi, bolalar xaltachani ikkinchi bolaga — qo‘shnisiga uzatadi va 
hokazo. Tarbiyachi qaysi bola aniqroq otganini solishtiradi. O‘yin yana qaytadan 
boshlanadi. 
Xaltachani boshqacha usulda ham otish mumkin: ikki va bir qo‘llab o‘tirib, 
bosh orqasidan, tizzalarda turib otish va hokazo.