O‘zbеkiston rеspublikаsi

24.1-jadval 
Daromad, iste’mol va jamg‘arish ko‘rsatkichlari 
 
Yillar 
Tasarrufdagi 
daromad (Yd) 
 
Iste’mol (C) 
 
Jamg‘arish (S) 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
370 
390 
410 
430 
450 
470 
490 
375 
390 
405 
420 
435 
450 
465 
-5 
0 
5 
10 
15 
20 
25 
45
N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth 
Publishers, 2013): 64 

---

311 
Tasarrufidagi daromad hajmi 370 shartli birlikka (sh.k.) teng bo‘lganda uy 
xo‘jaliklari iste’moli 375 sh.b.ka teng, ya’ni tasarrufidagi daromaddan 5 sh.b.ka ko‘p 
bo‘ladi. Ya’ni uy xo‘jaliklari 5 sh.b.ka teng miqdorda qarz hisobiga yoki o‘tgan 
yillarda to‘plangan jamg‘armalar hisobiga iste’mol xarajatlari qiladilar. 
24.1-rasm. Iste’mol grafigi 
Uy xo‘jaliklari tasarrufidagi daromadlar 390 sh.b.ka teng bo‘lganda, uning 
miqdori iste’mol miqdori bilan tenglashadi. Bu miqdor bo‘sag‘aviy daromad deb 
yuritiladi. 6.1-jadval ma’lumotlari asosida iste’mol grafigini chizamiz. 
Iste’mol grafigi ikki to‘g‘ri chiziq ko‘rinishida berilgan. Bissektrisa 
ko‘rinishidagi Yd =C to‘g‘ri chizig‘ining har bir nuqtasida iste’mol va tasarrufidagi 
daromad hajmlari teng bo‘ladi. Haqiqiy iste’mol (C) grafigi haqiqiy iste’mol va 
daromad teng bo‘lgan nuqtada (α) bissektrisa bilan kesishadi. Bo‘sag‘aviy nuqtadan 
quyida haqiqiy iste’mol daromaddan oshiq. Bu vaziyat insonlarning qarz hisobiga 
hayot kechirishini bildiradi. α – nuqtada yuqorida haqiqiy iste’mol daromaddan kam 
hamda ular o‘rtasidagi farq jamg‘arishni tashkil etadi. Haqiqiy iste’mol to‘g‘ri 
chizig‘i iste’mol hajmini belgilovchi vertikal o‘qni a nuqtada kesib o‘tadi. Bu hol uy 
xo‘jaliklari umuman daromad olmaganlarida ham ma’lum miqdorda iste’mol 
qilishlarini anglatadi. a – nuqta esa avtonom iste’mol hajmini bildiradi. 
Keltirilgan ma’lumotlar asosida jamg‘arish grafigini ham ko‘rib chiqamiz (6.2-rasm). 
Jamg‘arish grafigi daromad bilan jamg‘arish o‘rtasidagi bog‘liqlikni ifodalaydi. 
Vertikal o‘qdagi har bir nuqta jamg‘arma miqdorini bildiradi va daromad bilan unga 
muvofiq keladigan iste’mol hajmi o‘rtasidagi farq sifatida aniqlanadi (S= Yd - C). 
Boshlang‘ich daromad darajasida jamg‘arish nolga 
(0) teng bo‘lgan holda ixtiyordagi daromad hajmi o‘sib borishi bilan uning miqdori 
ham oshib boradi. 

---

312