O‘zbеkiston rеspublikаsi

 
 
15.4-rasm. Ideal diversifikatsiyalashda foydani ifodalovchi grafik 
N 
P
max
 
MC 
E 
P
e
*
 
D=MR 
F 
Q 
*
e
Q
 

---

206 
Ammo, xaridorlar juda ko‘p bo‘lsa, firma ularning har biri uchun alohida narx 
belgilashi qiyin. Bu erda asosiy muammo, xaridorlar sotib olishi mumkin bo‘lgan 
narxni aniqlashdir. Firma xaridorlar bilan so‘rov o‘tkazishi mumkin, lekin xaridor 
ushbu sotib olishi mumkin bo‘lgan maksimal narxni to‘g‘ri aytadi deb hech kim 
kafolat bera olmaydi. Shunga qaramasdan, xaridorlar kamroq bo‘lganda, real hayotda 
narx differentsiatsiyasidan foydalanuvchi firmalar ham yo‘q emas. Masalan, gazga, 
elektroenergiyaga aholi va korxonalar to‘laydigan narxlar, hayvonot bog‘iga, 
muzeyga kirish chiptalarining yosh bolalarga, katta yoshdagilarga va guruhlarga har 
xil narxlarda bo‘lishi. Bunday hollarda narxni differetsiatsiyalovchi firma iste’molchi 
ortiqchaligining bir qismini o‘zlashtiradi.
Yana bir misol tariqasida poyafzal sotuvchi firmani ko‘rib chiqaylik. Sotuvchi 
har bir poyafzal sotilishidan 20 foiz foyda oladi deylik. Sotuvchi ba`zi bir 
xaridorlarga tovarni o‘z narxida sotsa, boshqa biriga sotganda o‘z ulushining bir 
qismidan voz kechadi, nima uchun deganda, foyda olmagandan ko‘ra har bir 
poyafzaldan 10 foizdan (20 foiz o‘rniga) foyda olish uning uchun afzalroq. 
Agar narxlar differentsiatsiyasi xaridorlar sonini oshishiga olib kelsa, bundan 
sotuvchilar ham, xaridorlar ham manfaat ko‘radi. Demak, umumiy farovonlik oshadi. 
Quyidagi 15.5-rasmda ana shu vaziyat tasvirlangan.