O‘zbеkiston rеspublikаsi

Investitsiyaga talab. Sof keltirilgan qiymat mezoniga ko‘ra, investitsiya o‘zini 
oqlaydi, agar 
NPV
I
f i
  

( ) 0
bo‘lsa. Bu yerda 


f i
R
C
i
t
t
t
t
T
( )
.





1
1
Demak, I
f i

( ) investitsiyaga talab funksiyasi. Ushbu funksiyaning grafigi 
kamayuvchi bo‘lib, investitsiya "narxi" bilan, ya’ni foiz stavkasi bilan investitsiyaga 
qilinadigan xarajatlar o‘rtasidagi teskari aloqani ifodalaydi (17.3-rasm). 
 
 
17.3 -rasm. Investitsiyaga talab funktsiyasi grafigi 
Investitsiyaga talab funktsiyasi berilgan loyiha investorlar tomonidan 
kapital mablag‘ qo‘yishi mumkin bo‘lgan maksimal foiz stavkasini ifodalaydi. 
Yuqori foiz stavkasida yuqori foyda berishi mumkin bo‘lgan loyihalar amalga 
oshiriladi. Foiz stavkasi kamayganda kapital mablag‘ qo‘yish masshtabi 
kengayadi, ya’ni kam foyda beradigan loyihalar ham mablag‘ bilan ta`minlanadi. 
Inflatsiyaning ta’siri. Inflatsiya yoki narxlarning umumiy darajasining 
o‘sishi joriy va kelajakda olinadigan mablag‘lar nisbatini o‘zgartiradi. Shuning 
uchun ham inflatsiya darajasi loyihalarni baholashda e`tiborga olinishi zarur. 
Agar barcha tovarlarga, xizmatlarga va ishlab chiqarish resurslariga (ish 
haqiga ham) bo‘lgan narxlarning darajasi o‘sganda, ular o‘rtasidagi nisbat 
o‘zgarmasa, bunday o‘zgarishga balanslashgan inflatsiya deyiladi. Bunday holda, 
ya’ni narxlarning o‘sish sur`ati bir xil bo‘lganda loyihani tahlil qilishda 
inflatsiyani hisobga olmasa ham bo‘ladi. Nominal narxlardan, nominal foiz 
f i
I
( )

)
(i
f
I

f i
I
( )

i 
I 
0 

---

237 
stavkasidan foydalanib daromadlar va xarajatlarni hisoblab, ularni solishtirish 
mumkin. Foyda va xarajatlarni belgilangan (solishtirma) narxlarda ham hisoblash 
mumkin, lekin bunday holda real foiz stavkasidan foydalanish kerak bo‘ladi. 
Agar har bir tovar, xizmat va resurs o‘zining narx o‘sish sur`atiga ega 
bo‘lsa, inflatsiya balanslashmagan bo‘ladi. Balanslashmagan inflatsiya loyiha 
bo‘yicha hisob-kitoblarni murakkablashtirib yuboradi.