O‘zbеkiston rеspublikаsi

Zayomlarning qiymatini diskontirlash. Zayomlar to‘lov majburiyati 
bo‘lib, ularning mohiyati shundan iboratki, zayom beruvchi zayom oluvchiga 
(kreditorga) ma`lum muddat o‘tishi bilan ma`lum summada pul to‘laydi. Faraz 
qilaylik, davlat yoki biror korxonaning zayomi yaqin 10 yil ishlab chiqarishda 
har yilda 100 so‘mdan daromad keltiradi, 10 yil o‘tgandan keyin pirovard 
dividend 1000 so‘m bo‘lsin. Ushbu zayomga zayom oluvchi qancha to‘lashini 
ko‘rib chiqamiz. Buning uchun daromadlarning diskontirlangan summasini 
hisoblab chiqamiz. 
   
 
 
10
10
2
1
1000
1
100
...
1
100
1
100
i
i
i
i
PDV









(1). 
Bu yerda ham zayom qiymati foiz stavkasiga bog‘liq. 17.4-rasmda zayomning 
har xil foiz stavkalarida diskontirlangan qiymati keltirilgan.
17.4-rasm. Zayom qiymatidan olinadigan diskontirlangan 
daromadlar yig‘indisi 
 
Foiz stavkasi qancha ko‘p bo‘lsa, zayomning qiymati shuncha past bo‘ladi. 
Masalan, 5 foizli stavkada zayom narxi 1386 so‘mni tashkil qilsa, 15 foizda u 747 
so‘mga teng bo‘ladi. 
Zayomlar muddatsiz bo‘lganda zayom olgan shaxs cheklanmagan muddatda 
har yili ma`lum o‘zgarmas summa olib turadi. 1000 so‘mlik dividend beradigan 
cheksiz muddatli zayomning narxi quyidagiga teng: 

 



PDV
i
i
i







1000
1
1000
1
1000
1
2
3
...
Bunday holda 
PDV
quyidagicha hisoblanadi: PDV
i

1000
.
0,7 
2,0 
1,5 
1,2 
1,0 
0,6 
0,5 
0,20 
0,15 
0,10 
0,05