O’zbekiston Respublikasining rivojlangan va mdh davlatlari tashqi savdo- iqtisodiy aloqalari rivojlanishining bosqichlari. Rivojlangan va mdh davlatlar bilan tashqi savdo aylanmasi o’zgarishi tahlili

O’zbekiston-Janubiy Koreya. Janubiy Koreya bilan hamkorlik ham 
O’zbekiston tashqi siyosatining eng muhim yo’nalishlaridan hisoblanadi. Tarixan 
qisqa davr mobaynida O’zbekiston va Koreya Respublikasi siyosiy, savdo-
sarmoyaviy va madaniy-gumanitar yo’nalishlardagi o’zaro manfaatli hamkorlik 
bo’yicha salmoqli tajriba to’pladilarki, bu ikki mamlakat o’rtasida kelajakda ham 
amalga oshiriladigan uzoq muddatli loyihalar uchun mustahkam asos bo’lib xizmat 
qiladi. Hozirgi kunda strategik hamkorlik tufayli mamlakatimizning ishlab chiqarish 
infratuzilmalarini rivojlantirish uchun zarur bo’lgan yuqori texnologiyalar, 
investitsiyalar kirib kelmoqda. Shu o’rinda ta’kidlab o’tish kerakki, O’zbekiston va 
Koreya Respublikasi iqtisodiy va investitsion hamkorligining rivojlanishida sezilarli 
yutuqlarga erishgan bo’lsada, uning ko’lamini yanada kengaytirish uchun yetarli 
imkoniyatlar mavjud. Ayniqsa, energetika, to’qimachilik, metallurgiya, elektronika, 
yuqori texnologiyalar va iqtisodiyotning boshqa sohalarida hamkorlikni yuqori 
darajaga ko’tarish davlatlarimiz o’rtasidagi istiqbolli aloqalarni rivojlantirish uchun 
siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy asos bo’lib xizmat qiladi. 
O’zbekiston va Janubiy Koreya iqtisodiy hamkorligi 2022-yilga kelib o’zaro 
tovar ayirboshlash hajmi 2 340,6 million AQSH dollarini tashkil etdi. Bu ko’rsatgich 
O’zbekistonning tashqi savdo aylanmasida 5-o’rinni egallaydi. 

---

O’zbekiston va Xitoy Xalq Respublikasi. O’zbekiston va XXR o’rtasida 
iqtisodiy sohadagi hamkorlik munosabatlardagi yetkachi yo’nalishlardan 
hisoblanadi. Iqtisodiy o’sish ko’rsatkichlari bo’yicha jahonda yetakchi mamlakat 
hisoblanmish Xitoy bilan aloqalarga har doim alohida e’tibor berilgan. Bugungi 
kunda O’zbekiston va XXR o’zaro strategik hamkor hisoblanib, ayni paytga qadar 
ikki davlat o’rtasida 120 dan ortiq davlatlararo hamda hukumatlararo shartnoma va 
bitimlar imzolangan. Bu bitimlar ikki tomonlama hamkorlik munosabatlarining 
deyarli barcha jabhalarini, jumladan siyosiy, iqtisodiy, madaniy, harbiy-texnik va 
boshqa sohalarni qamrab olgan. O’tgan 20 yil mobaynida hamkorlik rivojlanib, 
yildan-yilga yangicha mazmun kasb etmoqda. “Xitoy bilan O’zbekistonning tashqi 
iqtisodiy aloqalari tenglik asosida hamkorlik qilish, o’zaro ichki ishlarga 
aralashmaslik g’oyasiga tayanadi. Mazkur siyosat har ikkala davlatning 
manfaatlariga har tomonlama mos tushadi”. 
O’zbekiston tashqi siyosatida iqtisodi jadal rivojlanayotgan mamlakatlar – 
Yaponiya, Janubiy Koreya, Xitoy bilan hamkorlikka alohida e’tibor qaratadi. 
Sharqiy Osiyo mamlakatlari bilan iqtisodiy aloqalariga e’tibor qaratsak, 2022-yilga 
kelib o’zaro tovar ayirboshlash hajmi Janubiy Koreya bilan 2 340.6 milliard AQSH 
dollarini, Xitoy bilan esa 8,9 milliard AQSH dollarini tashkil etgani holda kelajakda 
bu ko’rsatkichlar yanada oshishi kutilmoqda. Mamlakatimizda ko’plab qo’shma 
korxonalar faoliyat ko’rsatmoqdaki, ular iqtisodimizga yangi texnologiyalarni joriy 
etishda, aholini ish bilan ta’minlashda va zamon talablariga mos mahsulotlar ishlab 
chiqarishda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Mamlakatimizda ko’plab qo’shma 
korxonalar bunyod etilib ular asosan, savdo, to’qimachilik, yengil sanoat, kimyo va 
oziq-ovqat sanoat, avtomobilsozlik, mashinasozlik, metallni qayta ishlash, 
sayyohlik va boshqa sohalarda faoliyat ko’rsatmoqda. 
“O’zbekistonda qulay investitsion muhit shakllantirildi, eksportga 
yo’naltirilgan 
iqtisodiyot 
vujudga keltirildi. Tashqi 
iqtisodiy 
faoliyatni 
erkinlashtirish jarayoni izchillik bilan davom ettirilmoqda. Ayni paytda, mamlakatni 
jahon bilan bog’lovchi kommunikatsiya tizimlarini rivojlantirishga katta ahamiyat 

---

berilyapti”. Bu kabi imkoniyat Sharqiy Osiyo mamlakatlariga O’zbekiston 
iqtisodiga katta miqdorda sarmoya kiritishlariga sabab bo’lmoqda. 
O’zbеkiston Rеspublikasi a’zo bo’lib kirgan eng muхim birlashmalardan biri 
- 
Mustaqil Davlatlar hamdo’stligi (MDH) bo’lib, u 1991 yil dеkabrda 
tuzilgan. Hozir MDH ga Ozarbayjon Rеspublikasi, Armaniston Rеspublikasi, 
Bеlorus Rеspublikasi, Qozog’iston Rеspublikasi, Tojikiston Rеspublikasi, 
Qirg’iziston Rеspublikasi, Moldova Rеspublikasi, Rossiya Fеdеratsiyasi, 
Turkmaniston Rеspublikasi, O’zbеkiston Rеspublikasi va Ukraina kiradi. 
O’zbеkiston sobik Ittifoq rеspublikalari bilan aloqalarga katta ahamiyat bеrib, 
avvalboshdonoq Mustaqil davlatlar hamdo’stligini tuzish g’oyasini qo’llab-
quvvatladi. Bunday hamkorlikka hamdo’stlik mamlakatlarining hududiy yaqinligi 
va iqtisodiy jihatdan bog’langanligi emas, balki chuqur tariхiy, madaniy va 
ma’naviy aloqalar, katta tariхiy davr mobaynida хalqlarimizning taqdiri 
mushtarakligi ham asos bo’lmoqda. 
Hamdo’stlik maqsadlari quyidagilar: 
• 
dеmokratik huquqiy davlatlar tuzish, ular o’rtasidagi munosabatlar 
davlat mustaqilligini va suvеrеn tеnglikni o’zaro tan olish va hurmatlash, o’z 
taqdirini o’zi bеlgilash huquqi, tеng huquqlilik va ichki ishlarga aralashmaslik, har 
qanday tazyiqlardan voz kеchish, nizolarni tinch yo’l bilan hal etish, inson huquqlari 
va erkinliklarini, shu jumladan kichik millatlar huquqlarini hurmat qilish, 
majburiyatlarini va boshqa umum tan olingan хalqaro huquq tamoyillari va 
normalarini halol bajarish asosida rivojlanadi; 
• 
bir-birlarini hududiy butunligini va mavjud chеgaralar buzilmasligini 
tan olish va hurmat qilish; 
• 
chuqur tariхiy ildizlarga ega bo’lgan хalqlarning tub manfaatlarini 
hamda qo’shnichilik va o’zaro manfaatli hamkorlik munosabatlarini 
mustahkamlash;
• 
fuqarolararo va millatlararo totuvlikni saqlash. 

---

Ayni vaqtda O’zbеkiston Rеspublikasining MDHga a’zoligi unga bir qator 
muhim vazifalarni millat, iqtisodiyot manfaatlariga muvofiq hal etish imkonini 
bеradi: 
- 
ishlab chiqarishni, aholi ta’minotini (avvalo oziq-ovqat bilan) qo’llab-
quvvatlashni ta’minlovchi ko’lamda koopеrativ хo’jalik aloqalarini rivojlantirish va 
takomillashtirish; 
- 
MDHning bir qator tovarlarini bozorda, ayniqsa an’anaviy 
mahsulotlarni sotish sohasida yetakchi mavqеni saqlash; 
- 
sobiq ittifoqchi rеspublikalar ega bo’lgan хom-ashyo rеsurslaridan 
foydalanish; 
- 
O’zbеkistonning uchinchi mamlakatlarga eksport-import tovar oqimiga 
хizmat ko’rsatuvchi transport kommunikatsiyalaridan kafolatli va хatarsiz 
foydalanish. 
O‘zbekiston Respublikasining MDH Davlatlari bilan hamkorigi 
O‘zbekiston-Qozog‘iston munosabatlari izchil rivojlanmoqda. Qozog‘iston 
O‘zbekistonning muhim savdo sheriklaridan biri bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi 
bilan O‘rta Osiyo davlatlari o‘rtasida ayirbosh qilinadigan mahsulotlarning sezilarli 
qismi uning hissasiga to‘g‘ri keladi. O‘zaro tovar aylanmasi hajmi 2022-yil 
yakunlari bo‘yicha qariyb 8 526,0 million AQSh dollarini tashkil etdi. 
Shunga qaramasdan, ikki davlat o‘rtasida savdo-iqtisodiy munosabatlarni 
yanada rivojlantirish uchun ishga solinmagan ko‘pgina imkoniyatlar mavjud. 
Qozog‘iston bilan ikki tomonlama hamkorlik, shubhasiz, mintaqada barqarorlikni 
ta’minlash va dolzarb masalalarni birgalikda va samarali hal etishga xizmat qiladi.