O’zbekiston respuliikasi xalq ta’limi

Birinchidan, dars mazmunidan kelib chiqish, maqsadning aniqligi.

Maqsadga ko‘ra darslarni xilma-xil shakllarda tashkil etish: 1. Ijodiy dars. 2. Ertalik darsi. 3. Bahs. 4. Suhbat. 5. Sayohat. 6. Uchrashuvli darslar.

Ikkinchidan, o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga odatlantirish maqsadida kino, televidenie, ma’naviy o‘yinlar, mushoiralarning qo‘llanilishi.

Uchinchidan, o‘quvchilarning bilimi, tarbiyalanganlik darajasini aniq-lash maqsadida tezkor testlar va reyting kabi pedagogik texnologiyaning o‘ziga xos shakllaridan foydalanish. Ayniqsa, o‘qituvchining o‘z faoliyatiga yangicha yondashishi muhim ahamiyat kasb etadi.

20

XULOSA

Pedagogik texnologiyaning rivojlanishi va uning o‘quv-tarbiya jarayonida

qo‘llanilishi darsni yanada samarali tashkil etish imkoniyatini yaratadi. Biz ushbu magistrlik dissertatsiyasini yozishda pedagogik texnoligiyaning ta’lim jarayoni, xususan, boshlang‘ich sinf tabiatshunoslik darslariga tadbiq etish usullari, ko‘rinishlari, vositalari qanday ekanligini yoritdik.

Olib borilgan tadqiqot natijalarining ko‘rsatishicha, tabiatshunoslik darslarining boshlang‘ich sinf o‘quvchilari tomonidan tabiiy sharoitlarda kuzatishlarni olib borish asosida o‘zlashtirishlariga erishish, ularda kichik amaliy tajribalarni olib borish ko‘nikmalarini shakllantirish, o‘quv fanlari o‘rtasida tabiatshunoslik asoslarini o‘rganish borasidagi aloqadorlik va o‘zaro bog‘liqlikni ta’minlash, shuningdek, boshlang‘ich ta’limning 3-4 sinflarida tasniflangan tabiatshunoslik darslarining pedagogik texnologiyalar asosida o‘qitilishini yo‘lga qo‘yish dars samaradorligini oshirishni kafolatlaydi. Tajriba- sinov ishlarining natijalariga asosan quyidagi xulosalarga kelindi:

Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining tabiatshunoslik faniga bo‘lgan munosabatlari mazmunini o‘rganish, bu boradagi bilim darajasini aniqlashga yo‘naltirilgan harakat muammoning nazariy va amaliy yechimlari to‘la hal etilmaganligini ko‘rsatdi. O‘quvchilar faoliyatini bevosita va bilvosita kuzatish ularda tabiat haqidagi bilimlar mavjud, biroq uning chuqur va barqaror xususiyatga ega emasligidan dalolat berdi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari tomonidan tabiatshunoslik bilimlarining chuqur va puxta o‘zlashtirilishi ularda tabiat haqidagi bilimlarning shakllanganligiga bog‘liq. Bu g‘oya boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida tabiat haqidagi bilimlarni shakllantirish masalasini dolzarb pedagogik muammo sifatida asoslashga imkon beradi.

Tajriba-sinov ishlarining izchil, uzluksiz va tizimli olib borilishi boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida tabiat haqidagi bilimlarni shakllantirish borasida samaradorlikka erishishimizga zamin yaratdi. Tajriba va nazorat guruhlariga jalb etilgan o‘quvchilarda shakllangan tabiat haqidagi bilimlarni ifoda etuvchi ko‘rsatgichlarning matematik-statistik tahlili maxsus metodikaning

21

samaradorligini tasdiqladi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida shakllangan tabiat haqidagi bilim darajasi hamda uning sifati tadqiqotni olib borishda ilgari surilgan ilmiy farazlarning to‘g‘ri ekanligidan dalolat beradi.

Xulosa qilib aytish mumkinki, boshlang‘ich sinf tabiatshunoslik darslari ilg‘or pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etilsa, (sub’ekt-sub’ekt) munosabati o‘rnatiladi. Natijada qo‘rquv, hadiksirash, ishonchsizlik chekinadi, o‘quvchi uchun tenglik, erkinlik vaziyati, o‘ziga ishonchlilik tug‘iladi. O‘quvchining o‘z kuchi, imkoniyatini ochishga sharoit yaratib, ochilmagan qirralari ochiladi, o‘qishga havasi, zavqi ortadi.

Kichik bo‘lsada, o‘quvchining ilg‘orlik sari qo‘yilgan har bir qadami yutuq deb qaralsa, u o‘quvchini yangilik sari yetaklaydi, uning mustaqil fikr yuritish qobiliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, faolligini, o‘qishga mas’uliyatini oshiradi. Ana shunda bizning asosiy maqsadimiz – bilimlarning mustahkam va puxta o‘zlashtirilishiga erishiladi, dars samaradorligi kafolatlanadi.

22