O’zbekiston tarixi o’rganishning nazariy-metodologik asoslari, va ahamiyati. Reja

«Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q» - nomli risolasida I. Karimov ta’kidlaydiki, «Biz komil inson tarbiyasini davlat siyosatining ustuvor sohasi deb e’lon qilganmiz. Komil inson deganda biz, avvalo ongi yuksak, mustaqil fikrlay oladigan, hulq-atvori bilan o’zgalarga ibrat bo’ladigan bilimli, ma’rifatli kishilarni tushunamiz. Ongli, bilimli kishini esa oldi-qochdi gaplar bilan aldab bo’lmaydi. U har bir narsani aql, mantiq tarozisiga solib ko’radi. O’z fikr-o’yi, xulosasini mantiq asosida qurgan kishi yetuk odam bo’ladi». Darhaqiqat, qimmatli fikrlar. Tariximizni bilish, o’tgan mutafakkirlar, olimlar, daholar, xalq qahramonlari haqidagi ma’lumotlarni o’rganish albatta kishilarimiz tafakkurida, ongida, xususan biz kelajakni ularsiz tasavvur qilolmaydigan yoshlarimiz tushunchalarida keskin ijobiy o’zgarishlar paydo qiladi. Uylab ko’raylikchi, o’tmishda hududimizga bosqinchilik bilan kelgan chet el bosqinchilariga qarshi kurashgan, o’z hududi va elini ozodligi uchun jonini tikkan xalqning asl farzandlari - To’maris, Zarina, SHiroqlar, Spitamen, Muqanna, Torobiy, Abu Muslim, Jaloliddin Manguberdi, Temur Malik, mo’g’ul istilochilari sulolalarini tugatib, markazlashgan yirik turk imperiyasini tuzgan Temur, chorizm mustamlakasiga qarshi kurashgan milliy ozodlik harakati rahbarlari yetimxon, Po’latxon, Dukchi Eshonlar, sho’rolar hukmronligiga qarshi istiqlolchilar harakati namoyondalari-bularning barchasining jasoratdan iborat bo’lgan faoliyatlari nahotki kishilarimiz qalbida vatanparvarlik ruhini, o’z yurtini va elini sevish va e’zozlash kabi fazilatlarini ko’chaytirmasa, nahotki tariximizda o’chmas iz qoldirgan yirik olimlar, shoirlar, sarkardalar (ularning yuzlab nomlarini keltirishimiz mumkin) faoliyatlari, ijodlari dunyo miqyosidagi ahamiyatga ega bo’lgan va hozir ham o’z qimmatini yo’qotmagan ishlari haqidagi ma’lumotlar odamlarimizda milliy g’urur, milliy iftixor, shuningdek, o’shalarga munosib bo’lishdek his-tuyg’uni uygotmasa. Bulardan xabardor bo’lish ayniqsa, yoshlarimizda ularga va ular qoldirgan-moddiy va ma’naviy merosga, o’tmish an’analariga sodik qolishdek xususiyatni kuchaytiradi.
Barchamizga ayonki, ma’naviy barkamol odamlar xalq taqdiri va farovonligi, Vatan taqdiri va uning ravnaqini o’ylaydilar. Ular mutelikda, qaramlikda yashashni istamaydilar. SHuningdek, insonning insonligi uning pok va halolligi, fidoiyligi bilan o’lchanadi. SHuning uchun tariximizga nazar tashlasak, ota-bobolarimiz hamisha halol bo’lishga, fidoiylik ko’rsatishga da’vat etib kelishgan. Halol bilan haromni farqlash to’g’risida nasihat qilishgan. SHuning uchun Turkiston hududida, xususan O’zbekistonda uzoq o’tmishdan boshlab, ayniqsa ta’lim-tarbiya uchun mo’ljallangan kitoblarda ilmi odob, husni odob yo’nalishlariga alohida e’tibor qilingan. Diniy yo’nalishlarda esa bolalarni yoshligidan boshlab, barcha insoniy fazilatlarni ma’nosini o’zida mujassamlashtirgan hadislarni o’qitish, o’rgatish, yodlatishga harakat qilingan. Demak, shunday xulosa qilishimiz mumkinki, tarix - bu buyuk ustoz, tarix - bu tarbiyachi, tarix - bu hayotiy saboqlar yig’indisi. Tarixni o’rganish - bu beminnat o’qituvchiga shog’ird bo’lishdir. SHuning uchun ham yana bir bor ishonch bilan aytamizki, barkamol insonni yetishishida O’zbekiston tarixi fanining bilishni ahamiyati, o’rni ulkandir.
Xulosa qilib: “Modomiki, o’z tarixini bilgan, undan ruhiy quvvat oladigan xalqni yengib bo’lmas ekan, biz haqqoniy tariximizni tiklashimiz, xalqimizni, millatimizni ana shu tarix bilan qurollantirishimiz zarur. Tarix bilan qurollantirish, yana bir bor qurollantirish zarur”. Bu vazifalarni bajarish uchun nima qilish kerak. Vatan tarixi fanining vazfalarini Prezidentimiz lo’nda qilib ko’rsatdilar. “Fanning vazifasi kelajagimizning shakli-shamoyilini yaratib berish, ertangi kunimizning yo’nalishlarini, tabiiy qonuniyatlarini, uning qanday bo’lishini ko’rsatib berishdan iborat deb, tushunaman. Odamlarga mustaqillikning afzalligini, mustaqil bo’lmagan millatning kelajagi yo’qligini, bu tabiiy qonuniyat ekanini isbotlab, tushuntirish berish kerak. Fan jamiyat va taraqqiyotni olg’a siljituvchi kuch, vosita bo’lmog’i lozim”. Tarixni bilish davlat siyosati darajasiga ko’tarilishi zarur, - deb ko’rsatadi I.Karimov.