Rossia hukumati Turkistonni iqtisodi jihatdan batamom bo’sundirish,
uning boliklarini
tashib ketish, rus sanoatini xom- asho byilan ta’minlovchi o’lkaga va taor mahsulotlar
sotyiladigan bozorga alantirish siosatini uritdi. Bu siosatni chor Rossiasi dvoran-pomeshiklari va
burjuaziasi qo’llab-quvvatladi, ular o’lkani zuluk kabi so’rishga kirishib ketdyilar.
Rossia to’qimachyilik sanoati uchun keltiryilaotgan Amerika paxtasi uchun - yiligi 30-40
million so’m boj to’lab kelardi. Shu boisdan Turkistonni paxta xomashosi etishtiradigan bazaga
alantirish Rossia agrar siosatining bosh maqsadi, deb belgyilandi. Xonliklar davrida davlat mulki
hisoblangan katta-katta er madonlari Rossia davlati xazinasiga tegishli, deb e’lon qyilindi. Vaqf
mulklari ham asta-sekin davlat ixtioriga olindi. Xususi mulk hisoblangan
erlar ham davlat
mulkiga alantiryildi, ularni yilgarigi egalariga merosi ravishda fodalanishga
beryildi va soliq
solindi. Ijaraga er olib, undan amalda fodalanib kelaotgan xonadonlarga o’sha erlar meros qyilib
biriktiryildi va ularga soliq solindi. Shu tariqa o’lkaning barcha
hosyildor erlari Rossianing
daromad manbaiga alantiryildi. Er solig’i XIX asr oxirida 4 million so’mni tashkyil etgan bo’lsa,
1916 - yilda 38 million so’mdan oshib ketdi.
Podshoh ma’muriati Turkistonning doimi egasi bo’lish uchun «ko’chirish» siosatini
qo’lladi. Fon Kaufman tashabbusi byilan 1875 - yildaoq Avlioota tumanida Rossiadan
ko’chirib keltiryilganlar hisobiga 8 ta rus qishlog’i vujudga keldi. 1886 - yilda qabul qyilingan
«Turkiston o’lkasini boshqarish haqidagi Nizom»ga muvofiq rus dehqonlarini ko’chirib
keltirish va jolashtirish kuchaib ketdi. Chor hukumatining «Osio Rossiasida bo’sh otgan
Do'stlaringiz bilan baham: