O‘zbekiston tarixi

 
Turkiston general -
gubernatorligi 
Buxoro amirligi 
Xiva xonligi 
E 
t 
t 
i 
s 
u 
v 
S 
i 
r 
d 
a 
r 
o 
S 
a 
m 
a 
r 
q 
a 
n 
d 
F 
a 
r 
g’ 
o 
n 
a 
K 
a 
s 
p 
i 
o 
r 
t 
i 
Toshkent Chimkent 
Avlioota Qozoli Perov 
Qo’qon Andijon 
Namangan Marg’yilon 
O’sh 
Verni Kopol Lepsin 
Jarkent Pishpek Prjevalsk 
Samarqand Jizzax 
Kattaqo’rg’on Xo’jand 
Asxabod Krasnovodsk 
Marv Tajan 
Mang’ishloq 
Har bir uezd bo’lis (volost) va ovullarga bo’lingan 
O’lkaning ma’muri hududi tuzyilishi. 
Vassal
lar 
V i l o a t l a r 
U e z d l a r 

---

Mustamlakachyilar Toshkent shahrini Turkiston general-gubernatorligining ma’muri 
markazi etib tanlashdi. Shaharda 80 mingcha aholi ashardi, uning hududida 270 ta mahalla, 310 
ta masjid, 17 ta madrasa, 11 ta hammom, 15 ta do’konli saro va boshqa inshootlar bo’lgan. 
Bosqinchyilar Toshkentning sharqi qismidan jo tanlab, tanlangan jodagi mahalli aholini 
ko’chirib, Rossiadan kelganlar ashadigan ular, ko’chalar, oromgohlar qurdyilar. Shaharning bu 
qismi angi shahar deb ataldi. Shaharni hokim boshqargan. 
Toshkent shahar Dumasi. Toshkent shahrini boshqarish Nizomi ishlab chiqyildi va u 
1877 - yilda Sankt-Peterburgda tasdiqlangach kuchga kirdi. Nizomga ko’ra Toshkent shahar 
Dumasi va boshqarma salash nazarda tutyilgan. Toshkent shahar Dumasi noiblarining uchdan 
ikki qismi angi shahardan, uchdan bir qismi eski shahar aholisidan salanadi, deb belgyilangan 
edi. Ko’chmas mulki miqdoriga qarab, salovchyilar uch toifaga ajratyiladi. Mulk tsenzi nuqtai 
nazaridan kelib chiqqan holda, ko’chmas mulk qimatining bir foizi hisobidan 3000, 1000, 500 
so’mdan ziod ko’chmas mulk egalaridan uch toifali salovchyilar ro’xati tuzyiladi. Etarli mulkka 
ega bo’lmagan ziolyilar, ishchyilar, dehqonlar, hunarmandlar salov huquqidan mahrum bo’lib 
qoldyilar. 
1877 - yilda Toshkent shahar hokimi raisligida har bir toifa bo’icha salovchyilar ig’ini 
bo’lib o’tdi va Dumaga 71 noib (glasni) salandi. Dumaga Toshkentning 80 mingdan ortiq aholi 
ashadigan eski shahar qismidan, a’ni tub erli aholidan atigi 21 nafar noib salandi, aksariat 
ko’pchyilik noiblar esa 4000 mingga aqin kishi ashadigan angi shahar qismidan salandi. Bu holat 
boshqaruvning mustamlakachyilik mohiatini aqqol ochib beruvchi dalyildir. 
Toshkent shahar Dumasi farmoish beruvchi organ bo’lib, uni shahar hokimi – oqsoqol 
boshqarardi. Turkiston general-gubernatori tomonidan Duma oqsoqoli (golova) etib shahar 
hokimi polkovnik E.P.Pukalov tainlanadi. Noiblar orasidan ijro etuvchi hokimiat – shahar 
boshqarmasi (mahkamasi) tuzyiladi. 
Toshkent shahar Dumasi ma’muri va o’quv binolari, o’l quryilishi, obodonlashtirish, suv 
ta’minoti va boshqa shahar xo’jaligi byilan bog’liq ishlar byilan shug’ullanardi. Jumladan, 1892 
- yilda shaharda telefon aloqasining o’lga qo’yilishi, 1901 - yilda ot tortuvchi tramva o’lining, 
1912 - yilda elektr toki byilan uruvchi tramva o’lining barpo etyilishi, ko’chalarni orituvchi 
elektr lampochkalarining o’rnatyilishi kabyilarni Toshkent shahar Dumasining ijobi ishlari 
qatoriga kiritish mumkin.
O’lkada tashkyil etyilgan politsia va sud idoralari ham mustamlakachyilik tartibini 
mustahkamlashga, mahalli aholining har qanda norozyilik harakatini bo’g’ish va bostirishga 
qaratyilgan edi. Chorizmning ma’muri idora usuli o’lkani iqtisodi o’zlashtirish, aholini ma’navi 
jihatdan tobelikda saqlash, ruslashtirish siosati byilan ug’unlashtiryilgan edi. 
Turkiston general -gubernatorlari 
 
K.P. fon Kaufman
- 1867-1881 
 
G.A. Kolpakovski - 1881-1882 
 
M.G.Chernaev
- 1882-1884 
 
N.O.Rozenbax
- 1884-1888 
 
A.V.Vrevski 
- 1889-1898 
 
S.M.Duxovski - 1898-1901 
 
N.A.Ivanov
- 1901-1904 
 
P.N.Tevashov
- 1904-1905 
 
D.I.Subbotich
- 1905-1906 
 
I.I.Grodekov 
- 1906-1908 
 
P.I.Mishchenko - 1908-1909 
 
A.V.Samsonov
- 1909-1913 
 
Flug, Martson - 1913-1916 
 
A.N.Kuropatkin 
- 1916-1917