O‘zbekiston tarixi


Mustamlakachyilarning iqtisodi, ma’navi-madani siosati va amalioti


Download 2.25 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/180
Sana20.09.2023
Hajmi2.25 Mb.
#1682786
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   180
Bog'liq
@Kutubxona Elektron-O zbekiston tarixi maruzalar matni

3. Mustamlakachyilarning iqtisodi, ma’navi-madani siosati va amalioti 
 


Rossia hukumati Turkistonni iqtisodi jihatdan batamom bo’sundirish, uning boliklarini 
tashib ketish, rus sanoatini xom- asho byilan ta’minlovchi o’lkaga va taor mahsulotlar 
sotyiladigan bozorga alantirish siosatini uritdi. Bu siosatni chor Rossiasi dvoran-pomeshiklari va 
burjuaziasi qo’llab-quvvatladi, ular o’lkani zuluk kabi so’rishga kirishib ketdyilar. 
Rossia to’qimachyilik sanoati uchun keltiryilaotgan Amerika paxtasi uchun - yiligi 30-40 
million so’m boj to’lab kelardi. Shu boisdan Turkistonni paxta xomashosi etishtiradigan bazaga 
alantirish Rossia agrar siosatining bosh maqsadi, deb belgyilandi. Xonliklar davrida davlat mulki 
hisoblangan katta-katta er madonlari Rossia davlati xazinasiga tegishli, deb e’lon qyilindi. Vaqf 
mulklari ham asta-sekin davlat ixtioriga olindi. Xususi mulk hisoblangan erlar ham davlat 
mulkiga alantiryildi, ularni yilgarigi egalariga merosi ravishda fodalanishga beryildi va soliq 
solindi. Ijaraga er olib, undan amalda fodalanib kelaotgan xonadonlarga o’sha erlar meros qyilib 
biriktiryildi va ularga soliq solindi. Shu tariqa o’lkaning barcha hosyildor erlari Rossianing 
daromad manbaiga alantiryildi. Er solig’i XIX asr oxirida 4 million so’mni tashkyil etgan bo’lsa, 
1916 - yilda 38 million so’mdan oshib ketdi. 
Podshoh ma’muriati Turkistonning doimi egasi bo’lish uchun «ko’chirish» siosatini 
qo’lladi. Fon Kaufman tashabbusi byilan 1875 - yildaoq Avlioota tumanida Rossiadan 
ko’chirib keltiryilganlar hisobiga 8 ta rus qishlog’i vujudga keldi. 1886 - yilda qabul qyilingan 
«Turkiston o’lkasini boshqarish haqidagi Nizom»ga muvofiq rus dehqonlarini ko’chirib 
keltirish va jolashtirish kuchaib ketdi. Chor hukumatining «Osio Rossiasida bo’sh otgan 

Download 2.25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling