O'zbekiston tarixi
Медведев В. Нечаянная революция. - Дружба народов, 1992,2-son, 143-
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
1
Медведев В. Нечаянная революция. - Дружба народов, 1992,2-son, 143- bet. 2 0 ‘sha joyda. 220 Namoyish qatnashchilari va jadidlardan o„sha kuniyoq 30 kishi qamoqqa olindi va kaltaklandi. Mirbobo va Ayniyga - 75, Mirza Nasrulloga - 150 darra urildi. Keyingi kuni darra zarbidan Mirza Nasrullo vafot etdi. Namoyish fojia bilan tugadi. Hamma oyoqqa turdi. Jadidlami ta‟qib qilish va jazolash kuchaydi. Bu esa namoyishga rahbarlik qilgan Markaziy qo„mita a‟zolari orasida yana ajralishni kuchaytirdi. Qo„mita qayta saylandi. Endi unga Muhitdin Mansurov (rais), Abduqodir Muhitdinov, Muhitdin Rafit, Abduvohid Burxonov, Usmon Xo„ja Poiatxo„jayev, Orif Karimov, Mirza Islom Muhitdinov, Fayzulla Xo„jayev, Muso Saidjonov va boshqalar kiradilar. Markaziy qo„mita Yangi Buxoroda turib rus armiyasi va hukumati yordamida amirga tazyiq o„tkazishga, uni jadidlarga nisbatan amnistiya e‟lon qilishga, ta‟qibni to„xtatishga majbur qilishga harakat qildi. 14 aprel kuni jadidlar rahbarlaridan tuzilgan maxsus komissiya ertalab yangi Buxorodan kelib, Miller (rus rezidenti) orqali amir bilan uchrashdi. Shu kuni Miller rus aholisini himoya qilish uchun chaqirgan pulemyot rotasi ham Samarqanddan Buxoroga keldi. Bundan xabar topgan shahar ahli amir saroyini qurshab oldi va jadidlami dindan qaytgan kishilar sifatida qatl qilinishini talab etdi. Amir bilan suhbat juda qisqa boidi. U vakillardan jadidlami o„z yoiidan qaytishi to„g„risida yozma ravishda tushuntirish xati berishni so„raydi. Shu bilan birga Nasrullo Qushbegi saroyni o„rab olgan 10 000 kishi jadidlar vakillarini 12 soat ichida qatl qilishni talab qilayotganligi yoki ulami shahardan chiqarib yuborishni so„rayotganligini, amir esa bunga rozi emasligini aytadi 1 . Shu 14 aprel kuni amir Olimxon manifestni bekor qildi. Jadidlaming vakillari esa aholi tarqab ketgach, soat 12 da saroydan chiqib o„z homiylari boigan bolshevik «inqilobchilar» huzuriga - Buxoroga keldilar. «Yosh buxoroliklar» endi bu yerdagi kommunistlar (Preobrajenskiy, Utkin va Poltoraskiylar) yordamida «qayta tarbiyalanib», «inqilobiy savod» chiqardilar. Fayzulla Xo„jayev guruhi bolsheviklar yoiini o„z yoii deb tanladi. Agar ular, «Aprel voqealari»ga qadar amimi saqlab qolgan holda, uning hukmronligini cheklash, islohotlar o„tkazish yoiidan borgan boisalar, endi esa amimi «inqilob», ya‟ni qurol bilan ag„darish 1 Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|