O'zbekiston tarixi
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
A’zamxo‘jayev S. Turkiston muxtoriyati. - Т.: Fan, 1996, 44-bet.
2 «Ulug„ Turkiston» gazetasi, 1918-yil, 10-yanvar. 55 bo„ldi. Hatto «Ulamo» jamiyati safida ham tushunmovchiliklami keltirib chiqardi. Jumladan, Toshkent «Ulamo» jamiyati Turkiston Muxtoriyatini tan olmasdan o„zlariga boshqa bir «Toshkent ulamosi jumhuriyati» deb ataluvchi muxtoriyatni tashkil etish borasidagi xabar farg„onalik ulamolaming qulog„iga yetib borgach, ular to„planishib darhol bu masalani muhokama qiladilar. Toshkentlik ulamolaming bunday xatti-harakatidan norozi boTgan farg„onaliklar yagona bir fikrga kelishib Toshkent «Sho„roi Ulamo»siga murojaat etdilar. Bu murojaatnomani Toshkentga qo„qonlik ulamo Mullo Kamol Qozi va marg„ilonlik domullo Qosimjon qozi olib kelgan edi. Murojaatnomada farg„onalik ulamolar o„z maslakdoshlarini umumturkiston ittifoqidan ajralmaslikka da‟vat etdilar 1 . Unda quyidagi jumlalami o„qiymiz: «Rus zolimlaridan xalos bo„lmoqlik uchun Turkiston ahli va uning vakillari Muxtoriyat e‟lon qildilar. Shunday muhim va mas‟uliyatli vaziyatda biz ixtilof holatida boiishimiz yaxshi emasdur. Muborak vatanimizni va dinimizni salomatligiga Ittifoq va Ittihoddadur» 2 . Farg'ona ulamolari o„z murojaatlarida «Hadis»dan musulmon ummati birligi to„g„risida aytilgan so„zlami namuna tariqasida keltirib, umummusulmonlar birligini mustahkamlash va Turkiston muxtoriyati atrofida yanada kuchliroq jipslashishga da‟vat etdilar. Turkiston muxtoriyatini himoya qilishda Qo„qon shahrida o„z ishini boshlagan musulmon ishchi, askar va dehqon deputatlarining 1 favqulodda qurultoyi qabul qilgan qarorlaming ahamiyati katta bo„ldi. Mazkur qurultoyda 200 ga yaqin vakil qatnashdi: 93 kishi Farg„ona viloyatidan, 40 kishi - Samarqand viloyatidan, 30 kishi - Sirdaryo viloyatidan, 5 kishi - Kaspiyortidan, 4 kishi - Buxorodan va hokazo. Qurultoy ishida turli guruh va tashkilotlaming vakillari qatnashadilar. «Musulmon mehnatkashlar»dan 100 kishiga yaqin, xizmatchi va dehqonlardan - 10, musulmon askarlardan - 16, ishchilardan - 2, xususiy jamiyatlardan -5, viloyat sho„ro vakilidan - 1, sartarosh - 1, talabalardan - 6 kishi edi 3 . Mazkur qurultoy o„z tarkibiga ko„ra o„z mohiyati va xarakterini ochiq-oydin ifoda etsa-da, bolsheviklar qurultoyni tan olmasliklari aniq edi. Lekin shunga qaramasdan, o„z vaqtida «Ulug„ Turkiston» gazetasi bu haqda shunday yozgan edi: «Bolshevoylar bunga qadar Qo„qonda bo„lg„on 4-favqulodda musulmonlar syezdini boylar ila mullalar (burjuylar) qurultoyi deb 1 Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|