O'zbekiston tarixi
«Xalq so‘zi» gazetasi, 1994-yil 6-dekabr
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
- Bu sahifa navigatsiya:
- «ОЧа markazlashgan siyosiy mexanizmning shiddatli
|
1
«Xalq so‘zi» gazetasi, 1994-yil 6-dekabr. 2 «0‘zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasi, 1996-yil 19-dekabr. 619 ligiga ko„tarildi va 24-yil mobaynida muttasil shu lavozimda ishladi. Albatta, bu raqamlar tagida murakkab va iztirobli taqdir yotibdi. Sharof Rashidov to„g„risida juda ko„p yozilgan. Ammo bu yozilganlaming barchasini adolat va haqiqat tarozisiga solib baho berish kerak. Chunki bu yozma manbalaming hammasini ham xolislik bilan yozilgan, deb bo„lmaydi. Ulaming kattagina qismi Sharof Rashidovga nisbatan g„arazlik, alamzadalik va ichi qoralik bilan ehtiroslar ta‟sirida yozilgandir. 0„tmishga noto„g„ri munosabat, tarixiy shaxslar faoliyatiga bir yoqlama baho berish, yuqori lavozimdagi rahbarlaming kayfiyati va manfaatparastligiga tarix haqiqatini qurbon qilish hamisha katta va kutilmagan fojialarga olib keladi. Bu, ayniqsa, ulug„ allomalar va siyosiy arboblar faoliyatini o„rganish, o„sha davr, ular yashab o„tgan ijtimoiy- siyosiy muhit imkoniyatlarini, hukmron siyosat ta‟sirini, tarixiy muhitni soxtalashtirishda yaqqol ko„rinadi. Aholini ataylab chalg„itish, tarix haqiqatini buzish yoii bilan o„ziga maqbul imkoniyat yaratish hamisha vaqtinchalik shuhrat keltirgani, so„ng esa bu haqiqat ochilib, sharmandai sharmisor boiish hollari hayotda ko„p uchragan. Tarix bunday nomaqbul va g„ayriinsoniy harakatlarga ko„p marta guvoh boigan. Siyosiy arbob faoliyatiga mamlakat aholisi umumiy dunyoqarashi, voqea va hodisalarga munosabati, siyosiy hushyorligi va tayyorgarligi, ma‟naviy boyligi hamda bir qator omillami hisobga olmay turib baholash sira mumkin emas. Sharof Rashidov faoliyatiga har kim har xil qaraydi. Uning vafotidan so„ng respublika rahbarligiga erishgan bir qator shaxslar markazga tobeligi, o„zining shaxsiy fikri yo„qligi sababli Rashidov va uning obro„-e‟tiborini barbod qilish orqali millat sha‟niga dog„ tushirish yoiiga o„tib oldilar. Mash‟um XVI Plenum (1984-yil) va 0„zbekiston Kompartiyasining XXII syezdi o„zining munofiqona qarorlari bilan respublikadagi mavjud ma‟naviy-siyosiy iqlimni loyqalatib yubordi. Yetuk, har tomonlama tajribaga ega boigan rahbar kadrlar qirib tashlandi. Ming-minglab odamlar hibsga olindi. Qanchadan-qancha oilalar xonavayron qilindi. Natijada, odamlarda loqaydlik, ertangi kunga ishonchsizlik kayfiyati paydo boidi. Ishlab chiqarish maromi buzildi. Siyosiy parokandalik oddiy oila tashvishi- dan tortib, umumdavlat ahamiyatiga molik boigan masalalargacha barcha- barchasini boshi berk ko„chaga kiritib qo„ydi. 0„z mustaqilligining bir yilligini nishonlagan respublikamizda Prezident Islom Karimov tashabbusi, rahnamoligi va g„oyatda 620 qat‟iyatliligi bilan o„tmishga munosabatni o„zgartirish, garchi bir qator kamchiliklar sodir boigan boisa-da, yaxshi an‟analami qabul qilish hamda aholi asosiy ko„pchiligi kayfiyatini hisobga olib Sharof Rashidov faoliyatiga xolis baho berish, adolat yuzasidan mulohaza yuritish imkoniyatini yaratdi. Bu bevosita ziddiyatli, murakkab bir sharoitda respublikada sogiom ijtimoiy-siyosiy, ruhiy va ma‟naviy muhitni barqarorlashtirishga bir muncha asos boidi. Awalgi boblarda ko„rdikki, Sharof Rashidovgacha 0„zbekis- tonga rahbarlik qilgan biron bir arbob xotirjam hayot kechirmagan. Dastlab Fayzulla Xo„jayev, Akmal Ikromov va ulaming safdoshlari qatag„on qilindi. Keyin Usmon Yusupov katta hamdu sanolar bilan markazga olib ketildi. Har xil bahonalar bilan uni lavozimidan bo„shatishdi. Qo„polroq qilib aytganda, Mirzachoiga surgun qilindi. Uni qo„riq o„zlashtirishga yuborishdi. Shunga o„xshatib Nuriddin Muhiddinovni KPSS Markaziy Qo„mitasi Kotibligi va Markaziy Qo„mita Prezidiumi (Siyosiy byuro) a‟zoligi lavozimidan xorijga elchi qilib yuborib qo„ya qolishdi. Ana shunday g„ayriyinsoniy, mustamlakachilik va zo„ravonlik siyosati Sharof Rashidovni ham o„z domiga tortgan edi. Xo„sh, Rashidov qanday qilib uzoq muddat ishladi? Har holda, ayrimlar aytganidek, laganbardorlik, markazga siginish tufayli emas! Bunday odat uning tabiatiga va xarakteriga mutlaqo to„g„ri kelmasdi. Rashidov vaziyatni tez payqaydigan va undan to„g„ri xulosa chiqara oladigan, voqealar borishini oldindan sezadigan, unga moslashadigan diplomat va yuksak muomala madaniyatiga ega shaxs boiganligi sir emas. U o„z qadr-qimmatini yaxshi biladigan, g„oyat oriyatli kishi boiganligini ko„pchilik gapiradi. Rashidov siyosatidagi «baynalmilal»lik, ms xalqiga keragidan ortiq baho berish, «ulug„ og„a»chilik sifati uning markazga to- beligidan emas, o„sha davr ijtimoiy-siyosiy muhiti qobigidan chiqolmaslik, o„zining katta- katta maqsadlariga mamlakat rahbari- ning kayfiyatiga mos ravishda ish tutish, murosaga borish yoii bilan erishish muddaosidan kelib chiqqan. Har qanday maqtovu arzon qarsaklarga o„ch boigan yoiboshchilarga (xususan, L.Brejnev) ana shunday muomalada boigan Rashidov 0„zbekiston taraqqiyoti uchun ulardan, mamlakat hokimiyatidan ustalik bilan foydalangan. U faqat shu yoi bilangina yurt va xalq farovonligini, qisman boisa- da, oshirish mumkinligini yaxshi bilgan. 621 Xo„sh, Rashidovning o„mida boshqa odam ishlaganida nima boiardi? Yoki Rashidovni bo„shatib, uning o„miga chiqmoqchi boiganlar, bordi-yu, o„z maqsadlariga yetib, respublika rahbarligi lavozimini egallaganlarida 0„zbekistonda ahvol o„zgararmidi? Yo„q! Ahvol o„zgarmas edi! Balki... bundan ham battarroq boiishi mumkin edi. Chunki, o„sha davr ijtimoiy- siyosiy muhitini tanqidiy nazar bilan qarab, xolis baho bergan taniqli olim, 0„zbekiston Fanlar Akademiyasi muxbir a‟zosi Haydar Poiatov iborasi bilan aytganda: «ОЧа markazlashgan siyosiy mexanizmning shiddatli Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|