O'zbekiston tarixi

1
Эркаев М. История гражданской войни в Таджикистане. - Душанбе, 1963, 328-
329-бетлар.
101 

---

qarshi harbiy tadbirlar bilan birga aholi orasida jiddiy targ„ibot tashkil 
etilishi ham muhim vazifa sifatida ko„rsatilgan. Jumladan, «Anvar 
Poshshoni aholi orasida inglizlaming josusi va Sharq xalqlarining 
dushmani», deb targ„ibot yuritish kerakligi aytilgan edi. 
Ammo bu kabi g„ayriilmiy, tuhmat qarashlaming aksi oiaroq, 
haqiqatga yaqin fikrlar ham o„sha 20-yillardayoq bildirilgan edi. 
N.E.Kakurin, 
G.Kozlovskiy, 
L.Soloveychiklar 
«bosmachilik»ni 
«partizanlar harakati», «xalq harakati», «inqilobiy kurash», «ozodlik 
kurashi» deb talqin etishgan. Hatto milliy qirg„in aybdorlaridan biri 
V.V.Kuybishev ham Buxorodagi «bosmachilik»ni ozodlik kurashi, «bu 
bosmachilik, bosmachilik harakati emas.balki siyosiy harakatdir» deb 
aytgan edi. Harbiy arboblardan biri boigan Vrachev 1922-yil 12-mayda 
«Buxoroda avj olgan bosmachilik ma‟lum ma‟noda xalq qo„zg„oloni, xalq 
isyoni xarakteriga ega» deb ko„rsatgan. Harbiy komissar Sokolovning 
fikricha «Bosmachilik Turkiston xalqining begona hokimiyatga qarshi 
milliy isyonidir)'
1
. 
Taniqli rahbar xodim G. Safarov («Kdonialnaya revolyutsiya. Opit 
Turkestana»: 
- 
М.: 
1921.) 
asarida 
«bosmachilik» 
harakatini 
mustamlakachilarga qarshi qaratilgan milliy kurash deb atagan.
U «bosmachilik»ning kelib chiqish sabablariga to„xtalib: «Bos-
machilik» bir tomondan «Qo„qon muxtoriyati» tor-mor etilishi va undan 
keyin davom etgan mustamlakactiilik noma‟qulchiliklari oqibatida milliy 
mustaqillik uchun kurash zamirida, ikkinchi tomondan esa, iqtisodiy 
tushkunlik-ocharchilik, Farg„onada paxtachi- lik xo„jaligining izdan 
chiqarilishi, shu bilan birga o„zbek sart burjuaziyasining awalgi 
farovonligidan, mardikorlar, chorikorlar va qora ishchilar ommasining 
oddiy ish haqidarnnahrum qilinishi asosida kelib chiqdi»
2
. Huddi shu kabi 
fikr xulosani H.Batmanov
3
, G.Skalov
4
, D.Zuyov
5
, S.Ginzburg
6
, T.Dervish
7
va boshqalar ham qayd etadilar.