O'zbekiston tarixi
Usha manba, R-38-fond, 2-ro‘yxat, 119-a-ish, 120-122-varaqlar va orqasi. 0‘sha
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
1
Usha manba, R-38-fond, 2-ro‘yxat, 119-a-ish, 120-122-varaqlar va orqasi. 0‘sha manba, 189-varaq. 2 «Туркестанская правда», 1922-yil 26-iyul. 149 jarayoni boiib o„tdi. Unda Muhitdin Usmonaliyev bilan birga uning maslakdoshlari Yangiboy Babotboyev, Saidqori To„raqulov, Mulla Toqa Aliyev, Nizomboy Ishod, Qamchi Temirboyev, Omarza Shirxo„jayev va Satiboy Matnazarovlar otuvga hukm qilindilar 1 . Shermuhammadbek Buxorodan 1922-yil mart oyida qaytib keldi. U istiqlolchi kuchlami ilgarigidek yagona bir markazga birlashtira olmadi. Aprel oyida «Turkiston Muvaqqat hukumati»ning rahbari sifatida Samarqandda boiib o„tgan Turkiston musulmonlari Kongressida qatnashdi. Unda turli muzofotlardan kelgan qo„rboshilar ishtirok etdilar. Kongress qatnashchilari Rossiya hukumati oldiga bir qator shartlar bilan ultimatum qo„ydi. Unda Sho„ro hukumati 2 oy ichida Turkistondan chiqib ketishi kerakligi ta‟kidlandi. Ana shu muddat davomida Turkiston ruslardan tozalanmasa, Turkiston hukumati Moskva bilan diplomatik aloqalami uzadi, Turkiston bilan Rossiya o„rtasidagi jang adolat qaror topguncha davom etaveradi, deyildi. Mazkur ultimatum Hamid Xo„ja boshliq 5 kishilik vakil orqali Ya.E.Rudzutak huzuriga yuborildi. Ammo ulaming birortasi ham qaytib kelmadi 2 . Qizil askarlar Sho„ro hukumatining 1922-yil mart oyidagi istiqlolchi kuchlar bilan muzokaralar olib bormaslik va ulami majburan zo„rlik asosida taslim qilish to„g„risidagi buymgiga asosan iyundan boshlab yanada dahshatli hujumni kuchaytirdilar. Shermuhammadbek 1923-yilning boshlarida ukasi Nurmuhammadbek bilan birga bir guruh mujohidlami yoniga olib Afg„onistonga o„tib ketishga majbur boidi. U bir necha bor o„z vatanini mustamlakachilardan ozod qilish uchun harakat qildi. Jumladan, 1924-yilda 20 ming kishilik askar bilan Qashqar orqali Farg„ona vodiysiga o„tmoqchi boidi. Ikkinchi urinish 1929-yilda boigan edi. 0„shanda Shermuhammadbek Afg„onistondan Vaxsh daryosi orqali Sharqiy Buxorogao„tishgaintildi. Ammo bu urinishlaming barchasi besamar ketdi. Shundan so„ng u taqdirga tan bergan boisa-da, doimo qalbida Vatanni ko„rish tuyg„usi bilan umrining oxirigacha yashab kurashdi. Shermuhammadbek Afg„onistonda Turkistonlik muhojirlaming «Vatanni ozod qilish» tashkilotiga rahbarlik qildi. U 1945-yilga qadar Afg„onistonda, so„ngra Hindistonda, 1951- 1959- yillarda Pokistonda, undan so„ng to umrining oxirigacha - 1970-yil 10- martga qadar Turkiyaning Adana shahrida yashadi. Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|