O'zbekiston tarixi

1
 Abdurashidxonov M. Xotiralarim. Qoiyozma. 
66
-bet.
300 

---

siyosatini fosh etdilar va mahalliylashtirishni ilg„or va o„qimishli ziyolilar 
evaziga amalga oshirish zarurligini targ„ib qildilar hamda milliy ozodlik 
uchun kurashuvchilarga yordam berish kabi masalalar bilan shug„ullandilar. 
«Milliy istiqlol»ning Namangan boiimi Farg„ona vodiysidagi 
istiqlolchilik harakatining o„ziga xos markazi ham edi. Uning rahbarligida 
Andijon shahri va Kosonsoy qishlogida ham istiqlolchilar uyushmasi tashkil 
etildi va omma orasida katta ishlar olib borildi. Andijonda Abdullaxo„ja 
G„ofurov 
rahbarligida 
uyushgan 
M.Karimov, 
A.K.Sattorov, 
Sh.K.Toshmatov, M.KAshurov va boshqalar, Kosonda Abdullabek 
Musobekov rahbarligida 
I. 
M.Obitdinov, 
M.Sh.Abdullaxo„jayev, 
A.X.To„xtaxo„jayev va boshqalar istiqlol yoiida faollik ko„rsatdilar. 
Samarqandda ham 1927-1929-yillarda «Milliy istiqlol»ning Murotxo„ja 
Allaxo„jayev, Abduahat Ma‟ruijonov, Shoqobil Kamolov, Hamroqul 
Kamolov, Ergash Nurmuhammedov va boshqalardan iborat faollari 
boiganligi va ular viloyatda ibratli ishlami amalga oshirganligi haqida 
maiumotlar bor. 
Sho„ro mustamlakachilik zulmiga qarshi kurashda Qo„qon shahrida 
«Milliy istiqlol» tashabbusi bilan tashkil topgan «Botir gapchilar» 
uyushmasi ham o„z o„miga ega boidi. U 1929-1930- yillarda faoliyat 
ko„rsatdi. Uning tashkilotchi va faollari Ashurali Zohiriy, Lutfulla Alimov, 
U.Hamidov, 
N.Ermatov, 
M.Xusainov, 
A.Qahhorov, 
P.Parpiyev, 
M.A.Saliyev va boshqalar edilar. 
«Botir gapchilar» o„z faoliyatlarida «Milliy istiqlol» yoiidan bordilar 
va asosiy maqsad qilib sho„ro hokimiyatini ag'darish va «Xalq 
jumhuriyati»ni tashkil etishni qo„ygan edilar. Bu maqsad yoiida ular 
0„zbekistonning aholi gavjum joylarida tashkilotning boiimlarini tashkil 
etish bilan xalqni qurolli qo„zg„olonga tayyorlamoqchi boidilar. «Botir 
gapchilar» «gap», mehmondorchilikka yigilish bahonasida ish olib bordilar, 
o„zaro maslahatlashdilar. Biroq, tashkilot uzoq faoliyat ko„rsata olmadi. U 
1930-yilning boshidayoq GPU xodimlari tomonidan fosh etildi. «Botir 
gapchilar» o„z oldilariga qo„ygan maqsadni amalga oshirishga ulgurmadilar 
va sezilarli faoliyat ko„rsata olmadilar. Uning 1930- yil 2, 14 va 23-
yanvardagi «gap»lari yigilishlarining qoralama yozuvlari (protokoli) 
saqlanib qolgan. Shuningdek, tashkilot nizomi, ya‟ni a‟zolikka kimlar qabul 
qilinishi haqidagi hujjat ham topilgan. Nizomda, jumladan, quyidagilar 
yozilgan edi: «Har bir ongli kishi 
301

---

o„lkani har qanday mustamlakadan ozod qilishga intilmog„i va 
0„zbekistonda mustaqil hukumat barpo etishga harakat qilmog„i hamda 
xalqni yaxshi turmush sharoiti va mehnat bilan ta‟minlashga butunlay 
sadoqatli bo„lmog„i kerak»
1
. 
Nizomda tashkilotga a‟zo boiish shartlari ham ko„rsatilgan: 
- 
sho„ro tashkilotlarida mas‟ul va nomas‟ul lavozimlarda ishlovchi,- 
sudlanmagan, siyosiy maxbuslikdan istisno kishilar hamda partiya a‟zolari; 
- 
boshlangich va o„rta maktab, oliy o„quv yurtlarining o„qituvchilari, 
agar ulaming nomzodini ko„pchilik tashkilot a‟zolari qoilab - quwatlasa; 
- oliy o„quv yurtlarining maium sharoitda tarbiyalangan ongli 
talabalari; 
- mutaxassislar; 
- adabiyotshunos, shoir va yozuvchilaming maium qismi; 
- zavod, fabrika va matbaa ishchilaridan savodli targibotchi va 
tashkilotchilar; 
- dehqonlardan: ongli va aholi orasida obro„ga ega boigan kishilar, 
qobiliyatli targibotchi va tashkilotchilar; - harbiy qismlardan: milliy 
armiyada xizmat qilgan u yoki bu darajadagi savodli shaxslar, milliy 
komandirlar; 
- hunarmandlar va armiyada xizmat qilganlar. Nizomda tashkilotning 
har bir a‟zosi oldiga qo„yiladigan talablar ham ko„rsa- tilgan edi: 
- a‟zolikka qabul qilinayotgan har bir kishiga nisbatan tashkilot 
a‟zolari befarq boimasliklari; 
- tashkilot a‟zosi qayerda ishlashidan qat‟iy nazar atrofidagilar 
o„rtasida namunali boimogi; 
- tashkilot a‟zosi unga topshirilgan vazifani har qanday paytda ham 
bajarish qobiliyatiga ega boimogi; 
- tashkilot a‟zosi albatta birorta boshqa tashkilotga a‟zo boiishi 
(partiya, komsomol yoki kasaba uyushmasi); 
- tashkilot a‟zosi ichimlik ichmasligi va «gap»larda o„zini tuta bilishi 
kabilar ana shulardan iborat edi. 
Mazkur hujjatda tashkilotning nizomi va dasturini buzgan va ularga 
ochiqdan-ochiq qarshi chiqqan a‟zolarga nisbatan qoilaniladigan choralar 
tartibi ham belgilangan edi. 
Nizom qoidalarini tushunmasdan buzganlar tashkilot yigilishida 
1