O'zbekiston tarixi
ToshDU ilm va ma’rifat maskani. - Т.: Universitet, 1995, 8-bet
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
- Bu sahifa navigatsiya:
- «Vatan va millat taraqqiyoti
|
1
ToshDU ilm va ma’rifat maskani. - Т.: Universitet, 1995, 8-bet. 2 ToshDU ilm va ma’rifat maskani. - Т.: Universitet, 1995, 9-bet. 388 telegramma yo„llab yaqin orada Toshkentda universitet ochilishini maium qiladi va shu munosabat bilan Turkiston ilmiy-madaniy jamoatchiligini tabriklaydi. Telegramma 7 oktabrda 248-sonli maxsus buyruq bilan Toshkentda eion qilindi. Ammo oktabr to„ntarishi tufayli bu ish amalga oshmadi. 1917- yil noyabrida boiib o„tgan Sho„rolaming III o„lka qurultoyida Toshkentda universitet ochish bo„yicha qaror qabul qilindi. Nihoyat 1918-yil 21-aprel kuni Toshkentda Xalq universitetini ochish marosimi boiib o„tdi. Xalq universiteti o„zining tashkil topgan kuni (1918-yil 21-aprel)dan boshlab asosan Yevropa millati vakillariga xizmat qildi. Shu bois Toshkentning eski shaharida Munavvar Qori Abdura- shidxonov boshchiligida mahalliy millat vakillari boshlang„ich va oliy taiimni isloh qilish va dorilfunun tashkil etish guruhi tuzdilar. «Xalq dorilfununi» gazetasi 1918-yil 31-mayda quyidagilami yozgan edi: «...Shul vaqtda bu tarafda musulmon ziyolilaridan bir necha zotlar haqiqatda vaqtning muhimligi, fiirsatning g„animatligini e‟tiborga olib, musulmon xalqi uchun o„quv yurti ocharga mushovara (maslahat) qildilar. Ham Xudoga shukur qilib, ishga kirishga qaror berdilar. Va birinchi oiaroq 9 aprelda Munavvar Qori Abdurashidxon xalifa afandining hovlisida yigilib, Musulmon Xalq dorilfununi ochmoqqa sa‟y etar uchun bir tashkilot hay'ati ta‟sis etdilar». Bu ishni amalga oshirish niyatida Munavvar qori Abdurashidxonov boshchiligida 9 kishidan iborat tashkiliy komissiya tuzildi. Uning tarkibiga Munavvar qoridan tashqari Burxon Habib, Isa Taxtiboyev, Sodiq Abdusattorov, Muxtorbek Murodxo„jayev, Muxtor Bakir, Abdusami qori Ziyoboyev va boshqalar kirdi. 1918- yil 3 mayda tashkiliy komissiyaning navbatdagi majlisi boiib o„tadi. Unda musulmon xalq dorilfununini rahbariyati saylanadi. Munavvar qori Abdurashidxonov rais (rektor), Isa Taxtiboev rektoming birinchi o„rinbosari, Burxon Habib ikkinchi o„rinbosari, Abdusami qori Ziyoboyev xazinador va Muxtor Bakir kotib boiadi. Xullas, 1918-yil 12-may yakshanbada Vakula Morozovning sobiq do„koni (hozirgi Yosh tomoshabinlar teatri)da Musulmon Xalq dorilfimunining tantanali ochilishi marosimi boiib o„tadi va u «Yashasin fan inqilobi!», «Yashasin Xalq dorilfununi!» shiorlari ostida o„tdi. 0„sha yili 31 maydan boshlab «Xalq dorilfununi» gazetasi yoiga qo„yildi. Ana shu tariqa Musulmon Xalq dorilfununi 389 o„z faoliyatini boshlab yubordi. Ammo bu hoi Moskva Sho„ro hukumatining g„ashini keltirgan edi. Chunki unda millati, yurtiga sadoqatli, fidoyi mahalliy millat o„g„il-qizlari tahsil ko„ra boshladilar. Bu kadrlar kelajakda Sho„rolarga qarshi mustaqillik va ozodlik uchun bosh ko„tarishlari va ommani o„z orqalaridan ergashtirishlari mumkin edi-da. Shuning uchun Musulmon Xalq dorilfununi yopib qo„yildi va 1919-yil dekabrdan boshlab RSFSRda qabul qilingan umumiy qoida asosida Xalq dorilfununi Turkiston Davlat universitetiga aylantirildi. Har qanday milliy g„oyadan vahimaga tushgan Sho„ro hukumati milliy taiim-tarbiya, oliy taiim g„oyasi bilan chiqqan jadidlami ham birin-ketin hibsga olib tinchita boshladi. 1921- yilda Munavvar Qori va uning bir guruh safdoshlari «davlat to„ntarishi yasash»da ayblanib hibsga olindi. 1920-yil 7-sentabrda V.I.Lenin imzosi bilan RSFSR Xalq Komissarlari Kengashi Toshkentda Turkiston davlat universitetini tashkil qilish to„g„risidagi dekretni rasmiy sur'atda eion qildi. Muallimlar, o„quv qurollari va darsliklar Rossiyadan yuborildi, dars mashg„ulotlari faqat ms tilida olib borildi... Keyinchalik V.I.Lenin nomidagi Toshkent Davlat universiteti deb nomlandi. Buni 1920-yilda o„qishga qabul qilingan talabalaming milliy tarkibi ham ochiq-oydin ko„rsatib turibdi. 25 dekabrdagi statistik maiumotlarga qaraganda, universitetga qabul qilingan 2671 talabaning faqat 7 tasigina 1 o„zbek millatining farzandlari boigan, xolos. 2000-yil 28-yanvarda Prezident I.Karimov ushbu universitet maqomini o„zgartirishga, ya‟ni, tarix haqiqatini tiklashga doir farmonga qoi qo„ydi. Jumladan, unda quyidagilar bayon etilgan: «Vatan va millat taraqqiyoti Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|