O'zbekiston tarixi

 Шамсутдинов P.T. Жертвы репрессии. - Andijon. 1994.
2
«0‘zbekiston ovozi» gazetasi, 1991-yil 15-sentabr.
427

---

bahonasida 15 ming 600 nafar partiya a‟zosi tashkilot safidan chi- qarildi va 
ulaming ko„pchiligi qamoqqa olindi va qatag„on qilindi. 
Hisob-kitoblarga qaraganda sobiq Ittifoq hududida 1925-1939- yillarda 
2.383.363 kishi partiyadan haydalgan. Faqatgina 1934- 1939-yillar qatag„oni 
davrida 1.220.934 kommunist partiyadan o„chirilgan. 
0
„zbekistonda amalga oshirilgan barcha bedodliklar va ommaviy 
qatag„onlarga 
sho„rolar 
va 
kompartiyaning 
«sanoatlashtirish 
va 
jamoalashtirish siyosatiga qarshi», «yot unsur», «kishi kuchidan 
foydalanuvchi zolim», «millatchi», «aksilinqilobchi», «panturkizm 
tarafdori», «panislomizm tarafdori», «xalqaro imperializmning ayg„oqchisi» 
kabi «ayblar» asos qilib olindi. Faqat 1930-1933- yillarda 5 ming 500 
dehqon xo„jaliklari quloq qilinib, o„z makonlaridan o„zga yurt va ellatlarga 
surgun qilindilar, ulaming ko„pchiligi ayovsiz azobdan o„lib ketdilar. 
1931-yilda 
Ukrainaning 
Xerson 
viloyati 
Skadovsk 
tumaniga 
0„zbekistondan surgun qilingan Yo„ldosh Mo„minovning o„g„li Sobiijon 
Mo„minov shunday hikoya qiladi: «0„sha paytda 0„zbekistondan taxminan 3 
ming, 0„rta Osiyo respublikalaridan esa 10 mingga yaqin oila Xerson 
viloyati hududidagi Skadovsk, Kaxovka va cho„l zonalaridagi boshqa 
rayonlarga ko„chirilgandi. Ular asosan paxtachilikni rivojlantirish uchun 
majburiy yuborilgan. Bir so„z bilan aytganda, yosh bolalari bilan ochlik va 
muhtojlikka, qolaversa o„limga mahkum etilgandilar. 
1931- 
1932-yillarda u yeming haddan ziyod seryog„in, 
nam iqlimiga, qahraton qishiga bardosh bera olmay yosh bolalar va 
keksalaming ko„pchiligi o„lib ketdi. 1933-yildagi yuqoridan maxsus 
uyushtirilgan «ocharchilik operatsiyasi» natijasida esa yana mingdan ziyod 
kishining yostig„i quridi. 
Oradan uch-to„rt yil o„tgach, ko„chirilganlar paxtachilik davlat 
xo„jaligida nazorat ostida tong yorishgandan qosh qoraygunga qadar ishlab, 
mo„l hosil yetishtira boshladilar. Iqlimiga qiyinchilik bilan biroz ko„nikkan 
paytimizda 1937-yil boshlanib, oramizdan «xalq dushmanlari»ni izlay 
boshlashdi. Yuzdan ziyod «eskicha» o„qigan ziyolilar, dinga e‟tiqod 
qo„yganlar, hatto farzandlarini yashirincha sunnat qildirganlar «xalq 
dushmani»ga chiqarilib, qamoqqa olindilar. Ming afsuski, o„sha yerlarda 
ulaming ko„pchiligi vafot etishdi»
1
.