O'zbekiston tarixi

1
 0‘sha manba, 204-ish, 2,37,37 orqa varaqlar.
2
Segizboyev S. Sho‘ro davlat va partiya arbobi. 1918-yildan KPSS a’zosi. Awal 
qishloq maktabida, so‘ng Toshkent gimnaziyasida o'qigan. 1916-yilgi Jizzax qo‘zg‘oloni 
ishtirokchisi. 1918-yildan Oqqo‘rg‘on, Pskent viloyatlari Ijroiya Qo'mitalari sekretari, raisi, 
Inqilobiy Qo'mita, Harbiy Inqilobiy Qo'mita raisi lavozimlarida ishlagan. 1919-1920-yillarda 
Jalolobod tuman Ijroiya Qo'mitasi raisi. 1921-yildan «Qo‘shchi» Ittifoqining mas’ul kotibi. 
1921-1924-yillarda Turk. ASSR MIQ a’zosi edi. 1923-1924-yillarda Farg'ona viloyat Partiya 
Qo‘mitasi Ijroiya byurosi a’zosi, bo‘lim mudiri, viloyat Partiya Qo‘mitasining mas’ul kotibi, 
«Farg‘ona» gazetasi muharriri, Turkiston Kompartiya MQ Instruktori, Instruktorlik boiimi 
mudiri. Toshkent uyezd Partiya Qo‘mitasi kotibi. 1925-1930-yillarda Moskva Qizil 
professura institutida o‘qigan. 1933-1937-yillarda Qozog'iston o‘lka Partiya Qo'mitasida 
Instruktor, bo‘lim mudiri. 1937-yilda Shimoliy Qozog‘iston Partiya Qo'mitasining birinchi 
kotibi. 1937-yil sentabrdan 0‘zSSR XKShning raisi. 1937-1938-yillarda SSSR Oliy Soveti 
Ittifoq Soveti raisi o'rinbosari. Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlangan. Qatag‘on qurboni. 
3
 0‘zR MDA, 837-fond, 27-ro‘yxat, 81-ish, 112-varaq.
460

---

20-30-yillarda mamlakatda amalga oshirilgan dahshatli qata- g„onlarga 
nisbatan «suveren», «mustaqil» va «teng huquqli» 
0
„z- bekistonning 
F.Xo„jayev, Y.Oxunboboyev, A.Ikromov, U.Yusupov va boshqalar singari 
rahbarlarining o„zlari qanday munosabatda boidilar? Albatta, 0„zbekiston 
SSRning Kompartiya a‟zosi boigan birinchi rahbarlari xalq taqdiriga, 
mamlakat taqdiriga umuman befarq qaradilar, deb aytish insofdan boimas. 
Ammo ular mustamlakachi Markaziy hokimiyatning izmida boiganlaridan 
o„zlari mustaqil ish qila olmas, oyoq-qoilari va tillari bogiiq boiib, Markaz 
ixtiyorida edi. Hokimiyat tepasida turganlarida o„zlaridan oldingi o„tgan 
rahbarlaming ayanchli taqdirlaridan saboq olmas va o„z ertangi 
taqdirlarining qanday yakun topishini bilmas edilar. 
Jumladan, F.Xo„jayev millat, xalq hamda Vatan taqdiri, uning baxtli va 
farovon kelajagi, mustaqilligi uchun astoydil kurashdi. U nafaqat Buxoro va 
0„zbekistonni, balki butun 0„rta Osiyoni yagona markazlashgan davlatga 
birlashtirishni orzu qilar edi. Ammo F.Xo„jayev bu olijanob niyatlarini 
amalga oshirishda bolsheviklar madadiga ko„z tikib katta xatoliklarga yoi 
qo„ydi, mamlakat va ixtiyorini shoio hukumati qoiiga berib qo„ydi. Qizil 
saltanat mustamlakachilari 0„zbekistonda amalga oshirilgan qabih ishlami 
endi F.Xo„jayevning o„z qo„li bilan amalga oshira boshlaydilar. Shu bois 
0„zbekistonda 20-30-yillarda sodir etilgan qatag„onlarda F.Xo„jayevning 
ham xatolari oz emas. Masalan, F.Xo„jayev I.Xidiraliyevni juda hurmat qilar 
edi. Ammo, shunga qaramasdan, 0„zKompartiyaning IV Qurultoyida 
Markazning rasmiy koisatmasidan chiqa olmadi, I.Xidiraliyev haq boisa-da, 
uni qoralab gapirdi: «Bu yerda o„rtoq Zelinskiy Xidiraliyevning oiimidan 
oldin yozib qoldirgan xatini o„qib berdi. Shu xatda, partiyaning dehqonlarga 
nisbatan oikazayotgan siyosati noto„g„ri siyosatdir, bizning siyosatimiz 
natijasida o„rta dehqonlar partiyamiz bilan birga bormaydi va qiyinchiliklar 
boiib qolgan taqdirda bu dehqonlar bizning tomonimizga oimaydi, deyilibdi. 
Xidiraliyevning bu da‟vosi, menimcha, qattiq kasallikning asorati yoki