O'zbekiston tarixi

1
 Tursunov I. Xalq ta’limining dolzarb muammolari. - Т.: 0‘qituvchi, 1990, 37-39-
betlar.
541

---

Natijada «ustoz otangdan ulug„» degan muqaddas so„z o„z mantigini 
yo„qotdi, yosh yigit-qizlar ko„zi oldida tarbiyachi, murabbiy - ustoz eng 
pastkash, ta‟magir va poraxo„r kimsaga aylandi. Yoshlar bunday «ustozlar» 
tarbiyasi va ta‟limi bilan birga nuqsonlarini ham o„zlashtirdilar. 
Sovet hukumati maktab va oliy o„quv yurtlaridagi taiim- tarbiya 
jarayonida ulug„ millatchilik siyosatini avj oldirdi. Rus tilini o„rganish 
uchun ajratilgan soatlar bir necha barobar oshirildi, taiimning barcha 
tizimlarida bu tilni «ikkinchi ona tili», «dohiy Lenin so„zlagan til» sifatida 
o„rganish majburiy qilib qo„yildi, u davlat imtihonlari va oliy o„quv 
yurtlariga kirish imtihonlariga kiritildi. Aksariyat oliy o„quv yurtlarida 
darslar asosan rus tilida olib borildi. Hatto ijtimoiy-gumanitar fanlami ham 
rus tilida o„qitish «tashabbusi»ni ko„tarib chiqqan jamoalar boidi. 
0„zbekiston Kompartiya MQ Byurosining 1983-yil 10-iyunda qabul 
qilgan «Rus tilini o„rganishni takomillashtirish va o„smirlami Sovet 
Armiyasi xizmatiga tayyorlashni yaxshilash bo„yicha respublika Ilmiy-
amaliy konferensiyasining yakunlari to„g„risida»gi 65-sonli qarorida 
0„zbekistonda rus tilini o„rganish yuzasidan juda katta ishlar qilinganligi 
qoniqish bilan qayd etiladi. Jumladan, mamlakatda rus tilini chuqur 
o„rganish bilan shug„ullanadigan 13 maxsus maktab-intemat va 1959 
umumtaiim maktablari ochilgan. Barcha milliy maktablarda rus tilida taiim-
tarbiya beruvchi sinflar tashkil etilgan. 
Toshkentda 1975 va 1979-yillarda rus tilini o„rganishni yaxshi- lashga 
bag„ishlangan Butunittifoq nazariy-ilmiy konferensiya boiib o„tdi. Bunday 
konferensiya 1983-yil 20-21-mayda Samarqand shahrida ham uyushtirildi
1
. 
Maktabdan tortib to oliy o„quv yurtlariga qadar mahalliy millat 
vakillariga rus tilini o„rganish majburiyati yuklandi. Rus tilida so„zlashuvchi 
millatlaming o„g„il-qizlariga maktab va oliy o„quv yurtlarida o„z istak-
xohishlariga ko„ra chet tillardan birini tanlab egallashlari uchun barcha 
shart-sharoitlar yaratib berilgan boisa, mahalliy millat vakillari uchun 
bunday imkoniyat yo„q edi. Ular oliy maktabda ham faqat rus tilini 
o„rganishlari kerak edi. Maktablar, oliy va o„rta maxsus o„quv yurtlarida 
hafitada bir marta rus tili kunlari tashkil etish odat tusiga aylandi. Shu kuni 
yigit-qizlar o„zaro faqat rus tilida muomala qilishga majbur edilar, o„z ona