O'zbekiston tarixi

1
 0‘zR MDA, 2364-fond, 1-ro‘yxat, 270-ish, 67-68-varaqlar.
2
O'zRMDA, 2356-fond, 1-ro‘yxat, 162-ish, 118-varaq.
552

---

va 50-yillaming boshlarida respublika adabiy muhitida o„ziga xos ijodiy 
tushkunlik ko„zga tashlanadi.
1946-1952-yillar davomida jami boiib o„zbek tilida 5 ta roman, 6 ta 
povest, 7 ta hikoyalar to„plami, 3 ta pyesa, 1 ta bolalar uchun pesa eion 
qilingan edi, xolos. Bu Oybekning 1947-yilda eion qilingan «Navoiy», 
1948-yilda chop etilgan «Qutlug
1
qon» va 1950-yilda bosilgan «Oltin 
vodiydan shabbadalar», S.Ayniyning 1952-yilda bosilgan «Qullar» va 
Abdulla Qahhoming «Qo„shchinor chiroqlari» romanlaridir
1
.
Urushdan keyingi yillarda o„zbek adabiyotiga xos boigan asosiy 
yo„nalish «xalqlar dohiysini», «Kommunistik partiyani», «ulug„ rus 
xalqini», «sovet tuzumini» ko„klarga ko„tarib maqtash, ularga hamd-u 
sanolar o„qishga qaratildi.
Shu boisdan ham bu davrda o„zbek ijodkorlaridan G„.G„ulom, 
K.Yashin, R.Fayziy, A.Muxtor, Uyg„un, H.G„ulom, Mirmuhsin, 
Mirtemir va boshqalaming ijodida ushbu mavzu markaziy o„rinni 
egallaydi. Sovet davrida «Ulug„ Oktabr tantanalari», «Kompartiya 
qurultoylari» «SSSR Konstitutsiyasi kunlari» sha‟niga shoir va 
adiblaming buyurtma asosida balandparvoz pardalarda hamd-u sanolar 
o„qib bagishlov, odo va she‟rlar bitishlari, ularda Sho„rolar, Kompartiya 
va uning «dohiylari»ni, «ulug„ rus xalqi»ni ko„klarga ko„tarib maqtash, 
va aksincha, boshqa millatlami kamsitish odatiy an‟anaga aylangan edi. 
1952-yilda boiib o„tgan VKP(b) XIX qurultoyiga bagishlab yozilgan 
she‟riy tabrik G„afur G„ulom, Mirmuhsin, Asqad Muxtor, Zulfiya, 
Mamarasul Boboyev, Vladimir Lipko, Vyacheslav Kostirya, Rauf 
Galimovlar qalamiga mansubdir. «Lenin-Stalin partiyasining XIX 
qurultoyiga tabrik xati» deb nomlangan bu she‟riy tabrik 358 satrdan 
iborat boiib, biz unda, jumladan, quyidagilami o„qiymiz:
Kommunizm asrining 
Dohiysi, ijodkori, 
Yoiboshchimiz, otamiz, 
Tinch hayot bayroqdori, 
Butun insoniyatning Umidi 
va shiori, 
Vladimir Ilichsiz, 
Siz 
Iosif Stalin
2
,