O'zbekiston tarixi

5- 
§. Adabiyot 
Kommunistik partiya va Sovet hukumati sotsialistik realizm 
bayrog„i ostida ijodkor ziyolilami hamisha o„zining poiat panjalari ostida 
saqlab kelgan. Bu jarayon urushdan keyingi yillarda yana ham kuchli tus 
oldi. Adabiyot va fan namoyandalari, xususan, 1946- 1952-yillarda juda 
og'ir kunlami o„z boshidan kechirdi. Chunki bu davrda I.Stalin shaxsiga 
sig„inish eng dahshatli tus olgan edi.
Sotsialistik realizm g„oyasi asosida shusiz ham erki va ovozi iskanja 
ostiga olingan ijodkorlami yanada cheklash va tutqinlikda saqlash 
maqsadlarini ko„zlab, I.Stalinning bevosita rahnamoligi va ishtirokida 
VKP(b) MQ bir qator qarorlar qabul qildi. 1946-yil 14 avgustdagi 
«Zvezda» va «Leningrad» jumallari haqida»
2
, «Dramatik teatrlaming 
repertuarlari va uni yaxshilash choralari haqida», «Katta hayot» 
kinofilmi haqida», 1948-yilda «Ulug„ do„stlik operasi» haqida va boshqa 
qarorlar shular jumlasidandir.
Bu qarorlar da, «Pravda» gazetasi va «Kommunist» jumalida o„sha 
kezlarda eion qilingan rasmiy maqolalarda adabiyot, san‟at va madaniyat 
sohalarida bir qator yutuqlar bilan birga «jiddiy kamchiliklar» ham sodir 
boiayotganligi, badiiy jihatdan past va hatto «umidsizlik», kelajakka 
ishonchsizlik ruhi bilan sug„orilgan, g„oyaviy «zararli» asarlar paydo 
boiganligi tanqid qilingan edi. 1947-yilda - falsafa, 1948-yilda - 
biologiya, 1950-yilda - fiziologiya, 1950-yilda - tilshunoslik va 1951-
yilda siyosiy iqtisod masalalari bo„yicha oikazilgan munozaralarga 
bevosita VKP(b) MQsining o„zi boshchilik qildi. Bu munozaralarda 
fanning barcha sohalarida «xalqlar dohiysining» asarlaridagi «qimmatli 
va noyob nazariy xulosalari»dan chetga chiqmaslik lozimligi ilgari 
surildi. Bu hoi barcha ziyolilami, xususan, o„zbekistonlik ijodkor 
ziyolilami qo„rquv hamda vahimaga soldi. Shu boisdan ham 40-
yillaming oxiri