O’zbekiston tijorat banklarida valyuta operatsiyalarini rivojlantirish yo’llari
Tijorat banklari valyuta operatsiyalarini rivojlantirish istiqbolla
Download 0.51 Mb. Pdf ko'rish
|
bmi last 16.06
|
3.2. Tijorat banklari valyuta operatsiyalarini rivojlantirish istiqbolla
O’zbekiston davlat mustaqilligiga erishishidan oldin mamlakatimizda valyuta bozori mavjud emas edi. Ichki valyuta bozorining rivojlanishi ancha yillar avval siyosiy mustaqillikka erishgach boshlangan.Hozirgi vaqtda O’zbekiston Respublikasining ichki valyuta bozori ikki segmentdan iborat: 1.Banklararo birja valyuta bozori.Birja esa ko’ptomonlama birja tarkibiga aylanmoqda.Buning natijasi sifatida Davlat qiska muddatli obligatsiyalari bozorini misol qilish mumkin. Ular bo’yicha savdolar, aynan,O’zbekiston Respublikasi valyuta birjasida o’tkaziladi. 2. O’zbekiston Respublikasining birjadan tashqari valyuta bozori. Belgilangan choralarning maqsadi valyuta bozorining asosi va ishtirokchilar tarkibini keyinchalik kengaytirishdan iborat. Vakolatli banklar tomonidan valyuta birjasida ko’pchilik operatsiyalarning amalga oshirilishi bilan birgalikda yaqin kelajakda birjadan tashqari valyuta bozorining barkaror ravishda faoliyat ko’rsatishini ta’minlash ko’zda tutilmokda. Bundan tashqari, valyuta siyosatini erkinlashtirish jarayonining tekisligini hamda birjadan tashqari valyuta bozorining barqarorligini ta’minlash maqsadida Jamlangan barqarorlashtirish fondi tashkil etildi. Fond birjadan tashqaridagi valyuta bozorida talab va taklif o’rtasidagi muvozanatni saqlab turishda hal qiluvchi rol o’ynaydi. 34 Umuman bu fondni tashkil etishdan maqsad, birjadan tashqari valyuta bozorining talab va taklif asosida shakllanishini qo’llab-quvvatlash, shuningdek, almashuv kursining barqarorligini ta’minlash, boshqacha qilib aytganda, bu bozorda almashuv kursining keskin o’zgarish hollarini oldini olishdir. Shunday qilib, fond valyuta bozorining salbiy o’zgarishlariga barham berish uchun yaratilgan. Bank tizimidagi va valyuta bozorini rivojlantirish olib borilgan islohatlar natijasida birjadan tashqari valyuta bozoridagi operatsiyalari hajmi o’sdi, banklar konversion operatsiyalarini amalga oshirishda katta mustaqillikka ega bo’ldi, tashqi operatsiya savdolarida ishtirok etuvchi mijozlar davrasi kengaydi. Hozirgi kunda banklarning tashki iqtisodiy faoliyatining ko’plab yo’nalishlarida ijobiy natijalarga erishildi. Uzbekiston Republikasining birjadan tashqari valyuta bozorida quyidagi valyuta ayirboshlash operatsiyalarini amalga oshirish ko’zda tutilgan: • Export qiluvchilar tomonidan valyuta tushumining sotish bilan bog’liq bo’lgan operatsiyalar. • Tovarlar va xizmatlarni import qilish bilan bog’liq bo’lgan barcha operatsiyalar. • Xorijdan mamlakatlardan yoki xalqaro moliyaviy institutlardan yangidan jalb etilayotgan kreditlar bo’yicha barcha hisob-kitoblar. • Horijiy investorlar bilan kitob-kitoblar. 34 O’zbekiston tijorat banklarida valyuta operatsiyalarini rivojlantirish istiqbollariManba:-Boltayev To’lqin Qo’ziyevich Maqola 2022 yil iyun • Davlat budjeti hisobidan amalga oshiriladigan joriy valyuta operatsiyalari. • Boshqa operatsiyalar. Republik xukumatining valyutanini tartibga solish bo’yicha ishlab chiqarishni amalga oshirish bir kator chora-tadbirlar amalga oshirildi. Jumladan, valyuta to’g’risidagi qonuni yangi tahriri,valyutani libarallashtirish, tashqi savdoni tartibga solish, valyuta operatsiyasini takomillashtirish to’g’risidagi xukumat qarorlari qabul qilindi. Tashkilot iqtisodiy savdoning erkin bozorlari hamda alohida korxona va banklarning tashqi bozorlarga chiqish bilan valyuta operationlari ko’lamini oshirish banklarda valyuta operatsiyalarini rivjlantirishga asos bo’ldi. 2017-2021 yillaragi O’zbekiston tashqi savdo hajmini ko’radigan bo’lsak, uning keskin oshayotganligini kuzatishimiz mumkin. 6-jadval 35 Ko’rsatkichlar 2017 2018 2019 2020 2021* Tashqi savdo aylanmasi,mln AQSh dollar: 26 566,1 33 429,9 41 751,0 36 256,1 42 071,6 Eksport 12 553,7 13 990,7 17 458,7 15 102,3 16 610,6 Import 14 012,4 19 439,2 24 292,3 21 153,8 25 461,0 Savdo balansi saldosi -1 458,7 -5 448,5 -6 833,6 -6 051,5 -8 850,4 Tashqi savdo aylanmasi o’sishi o’tgan yilga nisbatan, % da : 109,6 125,8 124,9 86,8 116,0 Eksport 103,8 111,4 124,8 86,5 110,0 35 O’zbekiston Respublikasi statistika agentligi ma’lumoti.Manba: https://stat.uz/uz/rasmiy-statistika/metadata-2 Import 115,4 138,7 125,0 87,1 120,4 Jadval ma’lumotlarida ko’rinib turibdiki O’zbekistonning tashqi savdo aylanmasi yildan yilga oshib bormoqda.2017 yilda tashqi savdo 26566.1 mln AQSh dollarini tashkil qilgan bo’lsa 2021 yilga kelib bu ko’rsatkichlar 42071.6 mln AQSh dollarini tashkil qilgan yoki 5 yil ichida 1.6 marta (58.3%ga) oshgan. O’zbekistonning valyuta bozori, o’z rivojida jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi paytida bo’lgan va rivojlanayotgan generatsiya kabi ob’ektiv qiyinchiliklar va salbiy ta’sir qiluvchi omillarga duch kelmoqda. Birinchidan, O’zbekistonda valyuta zahiralarining etishmasligi muammo bo’lmoqda. Bugungi kunda vaziyat birmuncha yaxshilandi. Eksportni rag’batlantirish borasida olib borilayotgan chora-tadbirlar vamahalliylashtirish dasturining izchil amalga oshirilishi natijasida respublikamiz to’lov balansining, xususan, tashqi savdo balansining barqarorligi saqlab qolindi. 2022 yilda eksport hajmi sezilarli ravishda o’sdi, eksport qilinayotgan mahsulotlar tarkibida sanoat tavarlar ulushi 19 foiz (1,09mlrd dollar)tashkil etdi. Tashqi savdo aylanmasida ijobiy saldoga erishildi.Fikrimizcha, mamlakatimiz o’z valyuta zaxiralari hajmini rivojlangan davlatlar darajasiga etkazishi kerak. Biroq bu masalani hal qilishda hukumatimiz tomonidan iqtisodiyotda tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish va uni modernizatsiya qilish borasida ishlarini olib borishi muhim rol o’ynaydigan loyihalarni amalga oshirish, ya’ni bunda asosan eksport bop mahsulotlar ishlab chikarish infratuzilmasini yaratish borasida xorijiy investitsiyalarni jalb qilish hamda hamkorlikda moliyalashtirish uchun O’zbekiston Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasini tashkil etish bilan bog’liq say-harakatlarni amalga oshiril boshladi. Jumladan, konversion operatsiyalarni o’tkazishga ehtiyoj sezayotgan o’rta va yirik mijozlar uchun banklar eksklyuziv xizmat ko’rsatishni ko’zda tutishi kerak. Bunday xizmat ko’rsatishning maqsadi quyidagicha: -mijoz aktivlarini saqlash va ko’paytirish; -valyuta va foiz risklaridan sug’urtalash; -mijoz valyuta zahiralarining diversifikatsiyalash. Yirik mijozlarga uzoqlashtirilgan terminallarni o’rnatish orqali xizmat ko’rsatish amalda qo’llanilmoqda. - bunday operatsiyalarning iqtisodiy samarasi ma’lumdir. Masalan, «O’zbekneftegaz» o’zining Reyter terminaliga ega. FOREX operatsiyalari bo’yicha eksklyuziv xizmat ko’rsatish sohasini faollashtirishning iqtisodiy ta’siri tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshiruvchi korxonalarni rag’batlantiruvchi samarali tizimini yaratib, ichki valyuta bozorining rivojlanishiga turtki bo’lar edi. Bundan tashqari, valyuta operatsiyalarini o’tkazishda yetakchi mamlakatlar valyutalariga nisbatan qo’llanadigan koeffitsientlar bo’yicha xalqaro qoidalarga rioya qilishni nazorat qilish maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, bank tizimi va iqtisodiyotning real sektori rivojidagi bugungi bosqichida, mening fikrimcha, FOREX operatsiyalari bo’yicha bank xizmatlarini kengaytirish zarur. Spot bitimlari jahon valyuta bozoridagi operatsiyalarning katta qismini tashkil etsa ham, bu yagona vosita hisoblanmaydi. Hozirda forvard va svop operatsiyalarining valyuta bozorlaridagi hissasi oshib bormoqda. Amaldagi spread bo’yicha chegarani bekor qilish zarur. Qonunchilikka ko’ra sotuv kursi (offer) darajasi sotib olish kursi (bid) dan 5 punktga yuqori bo’lishi shart. Valyuta bozorlari faoliyatini o’rganish natijalari shundan dalolat beradiki, spread banklarning joriy valyuta operatsiyalarini rivojlantirishda asosiy poydevor bo’lib hisoblanadi. Spreadning cheklanishi esa bu poydevorning buzilishiga va joriy valyuta operatsiyalar rivojining to’xtashiga olib keladi. Shuni ta’kidlash lozimki, respublikaning tashqi iqtisodiy faoliyatida kichik biznes sub’ektlarini rag’batlantirilishi, shuningdek, erkinlashtirish jarayonini tezlashtiradi. O’zbekistonda jahon bozorida faol ishtirok etuvchi yirik korxonalar ko’p emas. O’zbekistonda bu yo’nalishda kichik biznes korxonalarning rivojlanishi valyuta tushumlarining kengayishi hamda eksport diversifikatsiyasiga yordam berar edi.Tashqi bozorda ishlab chiqaruvchi korxonalarning faoliyati iqtisodiyotimizdagi sifat jihatdan yangi xoldir. Mustaqil xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning tashqi bozorga chiqishi, iqtisodiyotning jahon xo’jalik munosabatlariga moslashishi va ochiq turdagi iqtisodiyotning shakllanishiga turtki bo’ladi 36 O’zbekiston Respublikasida valyutani tartibga solish tizimini tashkil topishi ya’ni «Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida» va «O’zbekiston Respublikasida xorijiy investitsiyalar to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonunlarining qabul qilinishi bilan boshlandi. «Valyutani tartibga solish to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilinganidan so’ng, Markaziy bank tomonidan Moliya vazirligi va valyuta nazoratining boshqa organlari bilan hamkorlikda valyutani tartibga solish masalalari yuzasidan me’yoriy hujjatlar bazasi deyarli to’liq qaytadan yaratildi. Valyutani tartibga solish va valyuta nazorati masalalari yuzasidan me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish va qayta ko’rishbevosita amalga oshirilayotgan valyuta siyosatiga muvofiq holda o’tkazildi. Bunda asosiy maqsad bo’lib quyidagilar hisoblandi: - milliy valyutaning barqarorligini etarli darajada ta’minlash uchun zarur bo’lgan valyuta zaxiralarini shakllanti-rish; - ichki valyuta bozorini rivojlantirish va so’mning ichki konvertirlanishini ta’minlash uchun zamin yaratish; - mamlakatning eksport salohiyatini oshirish uchun zarur shart- sharoitlarni yaratish; - valyuta nazoratining samarali tizimini vujudga keltirish. Bunda, xorijiy davlatlarning tajribasi tahlil etildi va umumlashtirildi hamda O’zbekiston Respublikasi sharoitida qo’llash imkoniyatlari o’rganildi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 499-sonli «O’zbekiston Respublikasida valyuta bozorini rivojlantirishga qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida»gi qaroriga muvofiq,respublika hududida, shu jumladan, xorijiy fuqarolarga erkin ayirboshlanadigan valyutada savdo qilish va xizmat ko’rsatish 36 O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami.Manba: http//www.lex.uz- qatiyan man etilishi milliy valyutamizning to’lov vositasi sifatidagi rolini oshishiga olib keldi. O’zbekiston Respublikasida huquqiy shaxs - rezident va norezident o’rtasidagi barcha to’lovlar va hisob-kitoblar faqat milliy valyuta - so’mda amalga oshirila boshlandi. "Jismoniy shaxslarning naqd xorijiy valyutani olib kelishi va olib chiqib ketishini tartibga solish chora-tadbirlari to’g’risida"gi Farmonlarini chiqishidan so’ng, respublikada naqd chet el valyutasining muomalasini tartibga solish, jismoniy shaxslar tomonidan naqd valyutalarni chegaradan olib kirish va olib chiqish tartibini erkinlashtirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar qabul qilindi. 37 Shu bilan birga, avvalgi qonunchilikdan farqli o’laroq, ya’ni Markaziy bank va Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy bankidan tashqari, naqd xorijiy valyutani olib chiqib ketishning chegara miqsoridan ortig’ini olib o’tishga ruxsat berish xuquqi xorijiy valyuta bilan operatsiyalar amalga oshirish xuquqini beruvchi bosh litsenziyaga ega bo’lgan barcha vakolatli banklarga berildi. Respublikada birjadan tashqari valyuta bozorini rivojlanishi va barqaror faoliyat yuritishi yuzasidan davomli zaruriy chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Bunda so’m mablag’’larni erkin ayirboshlanadigan valyutaga konvertatsiyalash bevosita vakolatli banklar tomonidan amalga oshirilmoqda. Birjadan tashqari valyuta bozorida operatsiyalar amalga oshirishning manbalari bo’lib,vakolatli banklarning o’z mablag’’lari, shuningdek, mijozlarning depozitlari va boshqa jalb qilingan valyuta mablag’’lari hisoblanadi. Hozirgi davrda milliy valyuta bozorini erkinlashtirish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 263-sonli "Valyuta bozorini yanada erkinlashtirish choratadbirlari to’g’risida"gi va 294-sonli "Birjadan tashqari valyuta bozori faoliyat ko’rsatishini tashkil etish chora-tadbirlari to’g’risida"gi qarorlarining talablari doirasida amalga oshirilmoqda. 37 O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki veb sayti Manba: https://cbu.uz/oz/statistics/bankstats/?arFilter_DATE_ACTIVE_FROM_1=&arFilter_DATE_ACTIVE_FROM_2=& arFilter _ff%5BSECTION_ID%5D=3511&year=2023&month=04&set_filter=&set_filter=Y# O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 171- sonli "Valyuta va eksport-import operatsiyalari bo’yicha hisob va hisobot tartibini takomillashtirish to’g’risida"gi qaroriga muvofiq, aprelning oxiriga kelib amalda bo’lgan turli valyuta operatsiyalarini amalga oshirishda qo’llanilgan rasmiy kurs, birja kursi va birjadan tashqari ayirboshlash kurslari unifikatsiyalashtiridi. Shuningdek, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 245- sonli "Birjadan tashqari valyuta bozorini yanada rivojlantirish va mustahkamlash choratadbirlari to’g’risida"gi va 250- sonli "Valyuta bozorshsh yanada erkinlashtirish va valyuta almashtirish operatsiyalarini kengaytirishga doir chora- tadbirlar to’g’risida"gi qarorlariga muvofiq, vakolatli banklarga birjadan tashqari valyuta bozoridagi savdoda xorijiy valyutalarni xarid qilish va sotish kurslarini mustaqil tarzda aniqlash xuquqi berildi. Markaziy bank litsenziyasi egalari - importyorlarga valyutalarni sotish, eksportyorlarning bo’sh valyuta mablag’’larini sotib olish va ayirboshlash shahobchalari orqali naqd xorijiy valyutalar bilan operatsiyalar talab va taklif aso-sida o’rnatilayotgan kurs bo’yicha amalga oshirila boshlandi. Valyuta tizimidagi eng katta islohot esa O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil 2-sentabrdagi “Valyuta siyosatini erkinlashtirish bo’yicha dastlabki choralar to’g’risida”gi Farmonini imzolangandan so’ng amalga oshirildi. Ushbu farmondan so’ng valyutaning mamlakat ichidagi savdosi erkinlashtirildi hamda cheklanmagan miqdorda oldi- sotdi qilina boshlandi. O’zbekiston tijorat banklarida valyuta oldi sotdisida faqat spot operatsiyalar qo’llaniladi. Muddatli operatsiyalar esa shakllanmagan. Bularga forvard operatsiyalari, fyuchers va opsion operatsiyalarini keltirishmiz mumkin. Oxirgi yillarda svop operatsiyalarini amalga oshirish tartibi ishlab chiqilgan bo’lib bu tartib O’zbekiston tijorat banklarida valyutai operatsiyalarni rivojlanishida muhim hisoblanadi. 38 38 O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plamidan manba: -http//www.lex.uz- Ma’lumki, O’zbekiston Respublikasida, boshqa sobiq sovet mamlakatlari qatori, iqtisodiy va ayniqsa moliyaviy barqarorlikni ta’minlash muammosi juda dolzarb hisoblanadi, chunki moliyaviy barqarorlikni ta’minlash muammosi bu kelajakda amalga oshirilishi rejalashtirilgan natijalar muammosidir. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solib turilishi belgilangan iqtisodiy taxminlar doirasida makroiqtisodiy muvozanatni saqlab turishdan iborat bo’ladi. Davlat makroiqtisodiyot darajasidagi vazifalarni echish uchun fiskal va monetar vositalardan foydalanadi. Lekin iqtisodiyotni boshqarishning murakkabligi shundan iboratki, bir vaqtning o’zida ham makoiqtisodiy mavozanatni saqlab turish ham iqtisodiy faollikni rag’batlantirish mushkul vazifadir, chunki iqtisodiy faollik makroiqtisodiy muvozanatni buzadi, itisodiy muvozanat esa sharoitlarning o’zgarishiga mos kelmaydi. Yuqoridagi muammolarni dinamik rivojlanish muvozanatini saqlab turish yo’li bilan hal qilish mumkin, lekin bu vazifani amalna oshirish uchun bo’lajak vaziyat va iqtisodiyot yo’nalishini bilish zarur. Dinamik rivojlanish muammosini faqat an’anaviy usullar, fiskal va monetar usullar bilan hal etib bo’lmaydi. Bu usullar iqtisodiyotga bir maromda ta’sir etishdan yiroq hisoblanadi, chunki ular iqtisodiyotni mavjud sharoitdan xo’jalik yuritishning sifat jihatdan tubdan farq qiluvchi yangi usullariga bir vaqtda va bir yo’la o’tkazib qo’yadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtisodiy rivojlanishning asosiy omili bo’lib, iqtisodiy-xo’jalik munosabatlarining aniq ishtirokchilari bo’lmish xo’jalik sub’ektlari faolligi hisoblanadi, shu bois davlat tomonidan ularning iqtisodiy faolligini har tomonlama qo’llab-quvvatlab, rag’batlantirib turilishi muhim hisoblanadi. Dinamik makroiqtisodiy muvozanatga erishish uchun tadbirkorlik faollik va iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solib turilishi jarayoni birgalikda olib borilishi kerak, deb hisoblaymiz, chunki tadbirkorlik faolligining muhim ahamiyatga ega bo’lishiga qaramay, iqtisodiyotning davlat tomonidan boshqarilish omili ham o’sib borishi lozim. Iqtisodiyotni boshqarishda imkoni boricha jiddiy xatoliklarga yo’l qo’yishdan saqlanish kerak, buning uchun esa davlat iqtisodiy jarayonlarga samarali ta’sir ko’rsata oladigan yangi iqtisodiy dastak elementlariga ega bo’lishi kerak. Har bir davlat mustaqillika erishganidan so’ng iqtisodiy potensialini tiklashi, uni rivojlantirishi uchun valyuta-kredit va moliya munosabatlariga e’tiborini qaratishini lozim. Samarali monetar siyosat yuritilishi uchun mamlakatda integratsiyalashgan va yuqori raqobat muhiti mavjud bo’lgan moliya bozori mavjud bo’lishi kerak. Zero, London iqtisodchilarining ta’kidlashlaricha, to’liq ma’noda integratsiyalashgan kapital bozori mamlakat YAIMning yillik 1 % miqdorida o’sishini ta’minlaydi. 39 Tashqi iqtisodiy faoliyatning kengayishi mamlakatimiz korxonalarining daromadlarini oshirish bilan birga ularning oldiga valyuta kursi tebranishidan zarar ko’rish ehtimolini oshiradi. Xuddi shuningdek, mamlakatimizda faoliyat yurituvchi xorijiy korxonalar oldida ham mana shunday muammo paydo bo’ladi. Muddatli bitimlar bozori tashkil etish zarurligi shu bilan izohlanadiki, ushbu bozor yordamida mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan eksport va import korxonalari o’zlarining kelajakdagi valyuta kursining noxush o’zgarishidan samarali tarzda himoyalaydilar. Muddatli bitimlar bozorining rivojlanishi va undagi bitimlar salmog’ining spot bozori bitimlari bilan keskin raqobatlashi oladigan tarzda rivojlanib borishi milliy valyutamiz kursining barqarorlashiga olib keladi. Bu o’z navbatida, mamlakatimizga to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalar hajmining ortishiga olib keladi. Demak, muddatli valyuta operatsiyalarining joriy qilinishi: - ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilarga mahsulotlarni realizatsiya qilish va sotib olish vaqtida narxlarning oshishi bilan bog’riq bo’lgan riskni, eksport va import bilan shug’ullanuvchi xo’jalik sube’ktlariga esa valyuta kursining tebranishi natijasida yuzaga keladigan riskni bartaraf qilishga yoki kamaytirishga imkon beradi; 39 Fransua Haas. "Moliyaviy vositalar bozorlari direktivasi: bozor va nazorat bo'yicha bank ishi Samaradorlik.” Manba:XVF ishchi hujjatlari seriyasi. 2020 y. - muddatli valyuta operatsiyalari yordamida himoyalanish orqali ishlab chiqaruvchilar hamda is’temolchilar moliyaviy ahvolning yomonlashuvini bartaraf qiladi hamda ular o’rtasida to’g’ridan to’g’ri aloqalarni mustahkamlaydi; - birjalar orqali amalga oshirilayotgan barcha bitimlarning to’liq va muddatida ijro qilinishini ta’minlaydi; - ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilarning mahsulotlarni sotish va sotib olish bilan bog’liq xarajatlarini salmoqli darajada qisqartirish imkonini yaratadi; - mamlakatimizdagi uzoq muddatli loyihalar uchun investitsiyalar oqimini kengayishiga zamin yaratadi va investitsion muhitni yaxshilaydi; - muddatli bitimlar bozorining infrastrukturasi ko’p sonli moliya institutlaridan tarkib topmog’i kerakligi mamlakatimiz moliya bozorida raqobatning keskinlashuviga olib keladi va bu o’z navbatida moliyaviy xizmatlar sifatining oshib borishiga olib keladi; - muddatli valyuta operatsiyalari bozori yordamida tijorat banklari kichik miqdordagi kapital yordamida katta miqdordagi fiktiv kapitalga egalik qilib foyda olish imkoniyatiga ega bo’ladi. Download 0.51 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|