O'zbekjston respublikasi oliy va 0 ’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

3. Zaryad tasbuvchilarning diffuzivasi va dreyfi
Zaryad tashuvchilarning notekis taqsimoti natijasida namunada diffuzion 
toklar yuzaga keladi. Elektron va kovak diffuzion toklari quyidagi tenglamalar 
bilan aniqlanadi:
j«st =eDngradn 
j ^  = -e.0rgradp (3.1)
Bunda e - elektron zaryadi, 
d
„ va n p - elektron va kovaklaming difiuziya 
koeffitsentlari, n \z. p ulaming konsentratsyasi.
Elektron va kovaklaming to'liq toki ushbu holda diffuzion va dreyf tashki} 
etuvchilar yig'indisidan iborat:
Jn = e D ngradn + e n \ i „ E ,
j P = ~ e D pgradp + ep\ipE. (3.2)
B u y e rd a //, ea p t -elektron va kovaklar harakatchanganligi.
Muvozanat holatida, unipolyar, masalan elektron yarimo'tkazgichda tok 
bo'lmiydi:
J n 
Jn dif 
J'n dr 
(3.3)
Elektronlarning konsentratsyasini (1.5) formuia yordamida o'tkazuvchanlik 
zonasining-ep (2) pasayishini hisobga olgan hoida, bunda 

elektrostatik 
potensialni deb hisoblab va (3.1) dan quyidagini topamiz:
® fl, fn 
, 
, i
J**f 
P-
25
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bunda
<7=-
F - ,
kT
. Bundan (3.2) va (3.3) ga asoslanib topamiz:
D
n
n r kT 
dn
(3.5)
a
r j
Xuddi shunday kovaklar uclnm ham:
p u mkT
D „ = 
-----
. (3.6)
p 
ap 
v 
’
e
----------
d r
|
Aynimagan yarimo'tkazgichlar uchun (1.7) ifoda o'rinli bo'iganda (3.5) va (3.6) 
tengliklar Eynshteyn ifodasiga o'tadi:
D = 
D
= 'L L L  (3,7^
"
e 
f 
e
Elektronlar va kovaklar kmetikasi uzliksizlik tenglamasi orqali tavsiflanadi;
8n 
A« . 1
— = g ~
—
+-drv j„,
8t 
t
„ 
e
dP 
Ap 
1 
, .
— = g
-----------
+ -drv j
dt 
t
 
e
(3.8)
e
Bu yerda 
a
« va Ap elektron va kovaklar konsentratsyasi » va p lar bilan ulamig 
muvozanat paytidagi qiymatlari «„ va P. orasidagi farq, g-birlik vaqt ichida 
namuna birlik hajmida paydo bo'lgan elektron - kovak juftlari soni:
g - yale