O'zbekjston respublikasi oliy va 0 ’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

e
(4.2) da esa
_ 
_ 
„ ffT
E -> E' = E 
—
—grad in 
p.
(4.2a)
*■ 
e
Agar magnif: maydon katta bo'lsa (lekin hali kvant effektlari sezilari’
tthfh 1
b o 'i m a g a n d a ------ — » l , ) .
Magnit maydon quyidagi tenglamalar orqali
mc kT 
'
hisobga olinadi (bunda zaryad tashuvchilar erkin yugurish yo'li energiyaga 
bog'iiq bo'lmagan hol qarab chiqiladi):
c J
j  = _ ^ _ _ { i
‘ 
i + l ^ y
c 
J
(4.6)
J P
(4.7)
Magnit maydon tomonidan og'diriluvchi birlamchi zaryad tashuchilar oqirni 
faqat tashqi Ex 
maydon tomonidan hosil qilimnaydi, balki 5 - rasmda 
ko'rsatilgandek, to 'g 'ri to'rtburchak shaklidagi namunaning izolyasiyaiangan 
yog'i shunday yoritilganda elektron va kovaklar juftlari hajm bo'yicha notekis 
vujudga kelishiga binoan ham hosil bo'ladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

x - yo'nalish bo'yicha diffuzion oqim hosil bo'ladi, magnit maydon ta'siri esa y 
yo'nalishi bo'yicha o'tadi, yoqlar orasida fotoelektromagnit effekt kuchlanishi 
Vrm 
yuzaga keladi. Namuna oMchami katta bo'lgani uchun 
ZY 
tekislikda 
parametrlar x va 
y  
ga faog' liq bo' Imaydi.
Stasionarlik shartidan 
rotE 
= o, 
= 0,
dx
ya’ni 
E v 
ham m ajoydabirhil.
Qaralayotgan sistemani quyidagi tenglamalar orqali ifodalash mumkin:
f
/  
' /  
Bo 
yerda tutilish 
sathlarining 
to'lishi 
ortiqcha
r - * / '—
j 
*t> konsentratsyaga proporsional. Kichik magnit maydonda 
tok zichligi uchun ifodada birinchi yaqinlashishida H 
li hadlami hisobga olmaslik mumkin.
-rftv/„ = — = — = --dsvj (4.8) 
e
r„ 
e
n 
p
0 (4.9)
5- rasm
\ ] > m
j ‘ =ne[i„E + eDKgradn, (4.10) 
J p 
---- — L7„* x 
Jl=pei*pE -e D g ra d p  (4.11)
c
Vpit
An va 
Ap 
lami bir o'lcbamii chegaraviy shartlar asosida topiiadi;
£ = 
+S0&n, x = 0;
e
X!=d
e
Hndi FEM - effekt tok zichligi (/y) ni quyidagi tenglamadan topish mumkin
d
(yokiFEM effekt elektr maydoni 
Ey 
,m isoluchun 
\dxjy *
0 da):
j y = eE (np.n +pfi„) +
Z J ^
l
L
d
I — . 
(4.12) 
dx
Buyerda 
n = na+&n, D 
- bipolyar diffuziyakoeffisiyenti (3.14) va
nr„ +
(4.13)
r„(« + p)
4.56. p-turdagi namunada x -o 'q i bo'yicha j x ^OiA/sm1 tokbor (4-rasmga 
qarang) z - o 'q bo'yicha magnit maydon 
H 
= 1000 
ers. 
Panjara tebranishlaiidagi 
sochilish sharoitida 
= !.18 u, . Agar 
n0 
=10 1
sot
' 3 va namunaning y yo'nalishi 
bo'yicba o'lchami a~0,5sm bo'lsa, Xoll kuchlanishi VB va R ni aniqiang.
4.57. p - turdagi namunaga tok yo'nalishiga tik ravishda 
H, 
=4000 
ers 
magnit 
maydon qo'yilganda qarshiiik 0,22% ga oshdi.
31
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Agar p pH = 2240 sm2 /V-s. bo'lsa, ((4.1) va (4.2) ifodadagi) magnii qarshilik z, 
va qp koeflitsiyent hisoblansin.
4.58. Agar Xoll harakatchanlikning dreyf harakatchanligiga nisbati 1,18 bo'lsa, 
N '= 5 - 10“ sm' 3 konsentratsyali akseptor aralashmasi bo'lgan InSb da T = 300X 
temperaturada Xoil doimiysini aniqlang. /i„//rp = 80, magnit maydon kuchsiz, 
n, = 1,6 10“ sm'3, akseptorlami butunlay ionizasiyalangan deb tushuning. 4.59. 
/?-tur yarimo'kazgichda p = 
lc = 0.2 bo'lganda R=0, magnit qarshilik 
koeffitsiyenti f ni aniqlang. b = \ij\x p =30 va elektronning erkin yugurish 
yo'li energiyaga bog'liqemas.
4.60. Agar /5 
= 0,07 
sirtdagi qo'shimcha zaryad tashuvchilar maksimal
konsentratsyasi 
A«(0) = 
n -tu rli namunada 
/>a 
=16Q 
» ,
Dp 
=45 
sm2/s,
6 = 2,1 
bo'lsa, massiv kubik namunaning yoqiari orasidagi FEM - effekt 
kuchlanishini aniqlang.
4.61. Agar y o'qi bo'yicha qo'yilgan 
Elp =0,168 V/sm 
elektr maydoni (5- 
rasmga qarang) va H = 1000 ers 
(z ) o'qi bo'yicha magnat maydoni x o'qiga 
perpendikulyar 
tushayotgan yoritilganlikka bog'liq bo'lmasa, p -  tur 
yarimo'tkazgichda tok tashuvchilarni yashash vaqtini aniqlang. Dr = 98 sm2 ls va
w i_2. Namunaning o'lchamlarini yetarlicha katta deb oling. Tutilishlar
yo'q.
4.62. n -tu r yarimo'tkazgichning x = 0 sirtida (5-rasmga qarang) nomuvozanat
zaryad tashuvchilar yorug'Iik ta'sirida shunday hosil bo'lyaptiki, 
bunda 
An(0) = 
2
• 
1
013
sm~*
, qarshilikning nisbiy kamayshi 
8 = 
1,2%, 
=3,8-io'sv ,
p = 0,l. 
Agar 
u„ =3800 smz /V-s,  
6 
= 
2,1 
Dp = 
45 
sm2/s, 
d = 0,2 sm 
hamda 
y 
o'qi bo'yicha namuna o'lchami 
a 
= 
\ s m 
bo'lsa, t p va t„ lami aniqlang.