O'zbekjston respublikasi oliy va 0 ’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

§p{x)dx+Qs = 0, (5.8)
0
Bu yerda Q, -  sirtiy holatiardagi sirtiy zaiyad zichligi. Hajmiy zatyad 
qatla / idagi ortiqcha elektronlar va kovaklax konsentratsyasi quyidagi formula 
orqali hisoblanadi:
AN = j]«(x)- rt\ix 
O.P = 
-p}lx. (5.9)
0 
(I
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bu yerda » va p elektron va kovaklarning hajmdagi konsentratsyasi. Sirtiy 
o'tkazuvchaniik G quyidagicha aniqlanadi:
G = efi'JsN+e/d^AP, (5.10)
Bunda 
ul, uj - elektron 
va 
kovaklaming 
hajmiy 
zaryad qatiamidagi effektiv 
harakatchanligi. Ko'pincha -£-*■ 
ular 
namuna 
hajmidagi 
harakatchaniikka teng deb 
olinadi.
4.63. Agar xususiy o'tka-
zuvchanlikka 
ega bo'igan 
“ 
6-rasm
yarimo'tkazgich sirtiga nor-
mal ravishda kuchsiz elektr maydon E qo'yilgan bo'lsa, bunda yarimo't- 
kazgichning hamroa joyida e y ! k T « l  bo'lsa (6- rasm ), zonalaming shaklini 
aniqlang. Agar E = l60Vlsm, n,: =2,0-)0l3sm~3, e = 16, T =300K bo'lsa, sirtdagi 
potensial sakrashini aniqiang.
4.64. Xona temperaturasidagi xususiy germaniyning sirtiga N = \09 sm'* zichlik 
bilan donor aralashma adsorbsiyaiangan bo'lsa, uning sirtida zonaning egilish 
kattaligini hisoblang. Donorlaming butunlay ionlashgan deb hisoblang,
eq>!kT«l, n, = 2,0■ ]0n sm~\ e = 16.
4.65. Xona temperaturasidagi xususiy germaniyning sirtiga N = 101J sm^ zichlik 
bilan donor aralashma adsorbsiyalangan bo'lsa. uning sirtida zonaning egilish 
kattaligini hisoblang. Potensial
) ni ikkita to 'g 'ri chiziqli uchastkalardan
iborat deb oting (7-rasm ).
' 0 < * < % /£ ,
^ 1 
0, 
xi
Bunda 
E-doimiy 
kattalik. 
Sirtdagi zonalar egriligini katta 
deb oling:
etp„ IkT » 1 nc = 2-1013 sm~2, 
e =
16
.
4.66. Agar yarimo'tkazgich sir- 
tiga 
dipol 
momenti 
d = el=10'" CGSE 
birligi va 
zichligi N = 1012 sm'1 bo'lgan molekulalar kiritilgan bo'lsi, elektronlar chiqish 
ishini o'zgarishini hisoblang (8-rasm ).
P o
< ?(x )
7- rasm
E
X
8-rasm
34
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4.67. Hajmida butunlay ionizasiyalangan aralashma bo'lgan yarimo'tkazgich 
uchun sirtdagi zaryad va sirtiy potensial orasidagi bog'lanishini toping. 
?sj 
= 
 0 deb oling.
4.68. Agar n -  tur kremniyning sirtiga N = \0nsm~2 konsentratsyali donorlar 
adsorbsiyaiangan 
bo'lsa 
uning sirtida 
zonalaming egilish 
kattaiigini 
hisobiang. Hamma donorlar ionizasiyalangan, bunda e tp J k T »  1, n = 
10IJsm-2,
T = 3WK
4.69. Agar sirtdagi zonalar e
ga egilgan bo'lsa, n -  turli germa-
niyning sirtidagi zaryadni hisoblang. Hajmdagi donorlar butunlay ionizasiya- 
langan , T = 300A:, n = 
s = 16. Ushbu zaryadni hosil qilayotgan akseptor
sathlaming konsentratsyasini aniqlang. Akseptorlami butunlay ionizasiyalangan 
deb hisoblang.
4.70. Agar akseptor molekulalarning adsorbsiyasi natijasida energetik zonalar 
0,25eV ga egilgan bo'lsa, hajmdagi barcha aralashmalar ionizasiyalangan 
kovaldi yarimo'tkazgich uchun sirtiy o'tkazuvchanlikni taqriban hisoblang; 
p = 1013 sm~\ e = 12, p' = 103W / V ■
s , temperatura xona temperaturasiga teng.
4.71. Agar sirtiy o'tkazuvchanlik G=10'7sm_1 bo'lsa, xususiy o'tkazuvchanii
yarimo'tkazgichni sirtiy potensiaiini aniqlang. Yarimo'tkazgichning hamma 
joyida e /p ik T « \ (?
j
> 0) deb oiing; pn = pn =3800sm2/V -s, b = 2,1, £ = 16,
n, = 2,0 1013 sm~\ T = V)0K
4.72. Agar elektron yarimo'tkazgichning sirtiga normai ravishda E = 5 ■
103 V/sm
eiektr maydon qo'yilgan va bunda sirtiy o'tkazuvchanlik 10‘6 f i '1 bo'lsa, sirtiy 
hoiatlardagi zaryadni aniqlang. Yarimo'tkazgichning hamma joyida e
 « 1 ,
n = 5-10M sm"J, 
s = 16, 
= ju. = 3800 sm, /V -s, 
T = 300 K 
deb oling.
Yarimo'tkazgichdagi hamma donorlami butunlay ionizasiyalangan deb oiing.
4.73. Agar yarimo'tkazgieh hajmidagi donor aralashma, ekranlash uzunligidan 
katta masofalarda to'la ionlashgan bo'lsa, N 
sirtiy konsentratsyali donor 
malekuialaming adsorbsiyasida n - turli yarimo'tkazgichdagi sirtiy potensialni 
aniqlang: Nd =r. = 3 \0'*sm~\ e = 16, T = 300°k" ikki xil holni qarab chiqing:
a) N = 10’ 
bunda etplkT« 1 deb hisoblang, bunda
 =
b) 
N = 3 -10*2 sm~l ; 
bunda 
eiplkT » 1 .
4.74. Agar 
sirtiy 
potensial