O`zbekstan milliy schyotlar sistemasi’-ekonomikali’q statistikani’N` metodikali’q tiykari’

12.2. MSS mag`li`wmatlari`ni`n` paydalani`wshi`lari`. MSS menen buxgalteriya esabi` ha`m xali`q xojali`g`i` balani`si` (XXB) ortasi`nda baylani`slar

Xalqara statistika a`melyatinda makroekonomikaliq esap kitaplardin` eki sistemasi bar bolip:

• 
  xaliq xojalig`i balansi (XXB)
  
• 
  milliy schetlar sistemasi (MSS).
  

Makro esap-kitaplardin` ha`r bir sistemasi ekonomikaliq rawajlaniwdin` belgili bir da`wirine mas kelip, o`z da`wirinin` belgili ma`lim bir maqsetlerine juwap bergen ha`m o`zinin` o`zining ko`rsetkishler toplamina iye bolg`an.
Xaliq xojalig`i balansi – plan xojalig`i (sotsialistik ekonomika) sha`rt-sharayatlarin mas keliwshi sistema bolip, bul sistema pu`tku`l ekonomikani eki tarawg`a – materialliq o`ndiris tarawi ha`m materialliq emes tarawlarg`a bo`liwge tiykarlang`an, materialliq o`ndiris tarawi o`z gezeginde o`ndiris qurallarin islep shig`ariw (a` bo`lm) ha`m tutuniw (II bo`lim) tovarlarin islep shig`ariw bo`lmlerine bo`lingen. Planli ekonomika sharayatinda u`stinlik materialliq o`ndiris tarawina berilgen ushin esap-kitaplardin` bul sistemasindag`i tiykarg`i makroekonomikaliq ko`rsetkishler usi taraw xizmetinin` o`nimlerin o`zinde ja`mlegen sa`ulelendirgen. XXBnin` tiykarg`i ko`rsetkishleri bolip uliwma ja`miyetlik o`nim (UJO`) ha`m milliy da`ramat (MD) bolip esaplang`an.
XXB nin` statistikaliq sistemasi o`nimdi qayta islep shig`ariw mexanizmin, xaliq xojalig`inin` materialliq-texnikaliq bazasin qa`liplestiriwdin` bir qatar salalari haqqinda a`dewir bahali mag`liwmatlar aliw imkaniyatin beredi.
XXB esabi ha`m statistika sistemasi jalpi statistikaliq baqlawg`a tiykarlang`an bolip, ma`mleket ekonomikasinin` ha`kimshilik buyriq penen basqariw sharayatina maslap qurilg`an. Bul sistemada tekte materialliq islep shig`ariw ha`m onin` menen baylanisli bolg`an xizmet ko`rsetiw salalari esapqa aling`an. Xaliqqa xizmet ko`rsetiw, bank ha`m finansliq xizmet ko`rsetiw, meditsina xizmeti, bilimlendiriw, ilim, ma`deniyat ha`m sol siyaqlilarg`a ekilemshi dep qaralip, o`ndirislik protsessten daralang`an halda materialliq islep shig`ariwda jaratilg`an milliy da`ramattin` bo`listiriliwinde tutiniwshi salalar sipatinda jalpi ishki da`ramat jaratiwda qatnaspaydi, dep eaplang`an. Bul jag`day elimizdin` sotsialliq turmisindag`i ju`z berip atirg`an tu`pkilikli o`zgerislerdi real sa`wlelendirip ber almaydi. Makroekonomikaliq ko`rsetkishlerin sirt el ko`rsetkishleri menen salistiriwdi qiyinlastiradi.
MSSning tiykarg`i ko`rsetkishleri bolip jalpi ishki o`nim ha`m yalpi mavjud milliy da`ramad bolip esaplanadi.