Өзбекстан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги

5. %збекстанда инфляция2а 3арсы сиясат.
№ата4 пул сиясаты жа2дайында пул айланысын территориялы3 ретлестири7 6лкен 18мийетке ийе.
%збекстанда 81р бир область 5з бюджетине ийе. Ол бюджжетен айлы3 стипендия, пенсия 81м бас3а да т5ле7лер т5ленеди. Т5ленген пуллар айланыс3а товар 81м хызметлер сатып алы7 жолы менен 3айты7ы керек, я2ный бул пуллар2а с1йкес келету2ын товар 81м хызметлер усынылы7ы тийис ямаса талап 81м усыныс те4салма3лылы3 жа2дайында болы7ы тийис.
Айырым жа2дайларда берилген пулларды4 б1ри банклерге 3айтпайды. Себеби усыныс жетерли сапада емес. Сонлы3тан да, халы3та 3алдырыл2ан талап пайда болады (отложенний спрос). Н1тийжеде 3осымша на3 пул талап етиледи 81м пул эмиссиясына алып келеди.
Пул эмиссиясын 3ыс3арты7 ушын т5мендеги есапла7ларды к5рип шы2ы7ымыз2а болады.

Э = Р - S

Э - Эмиссия
Р - усыныс S - талап

Егер Р>S болса эмиссия болмайды. Р

Енди талап 81м усыныс3а т1сир ети7ши факторларды к5рип шы2амыз.

Талапты S т5мендегише тар3атамыз.
S = S₁ + S₂ + S₃+S₄
Бунда S₁ – ис 8а3ы S₂ - стипендия S₃ - пенсия 81м пособиялар S_{4 -}бас3ада т5ле7лер.
Ал усынысты P=T+У
Т-товарлар массасы, У-хызмет к5леми.Егер S>Р жа2дайында т5мендеги илажларды 1мелге асыры7 керек.
1). Товарлар сапасын 81м к5лемин к5бейтири7 ушын 5ндиристи 3айтадан к5рип шы2ы7 81м 3айтадан 3уралландыры7.
2). Керекли базар хызметин 3алада 81м а7ылларда 5сири7.
3). Халы3 аралы3 туризм тарма2ын ра7ажландыры7.
4). №оз2алмас м6лклерди саты7 бойынша аукционларды ке4нен 3олланы7:
а) пайдасыз 5ндиристи
б) тамамланба2ан 3урылыс обьектлерин
в) Автомототранспорт
г) Сельхозтехника
д) а7ысы3 6скенелер
5) жер участкаларын саты72а усыны7.
6) Фонд биржаларында акция саты7ды ш5лкемлестири7.

Инфляция2а 3арсы сиясатты алып бары7 ушын уза3 м6ддетли 81м 3ыс3а м6ддетли илажларды 5ткери7 керек. Уза3 м6ддетли сиясат3а т5мендегилер киреди:

1. К6нделикли талапты асыры7шы халы3ты4 инфляцияны к6ти7ин умыттыры7 м1селеси. Буны4 ушын халы3ты4 исенимине ерисип, 86кимет избе-изликте инфляция2а 3арсы сиясат 5ткизеди. %ндиристи жеделлестиреди, монополия2а 3арсы илажлар 5ткереди, ба8аны либерализациялайды.
2. Салы3 системасын жетилистири7 81м м1млекетти4 шы2ынларын азайты7 есабына бюджет 3ытшылы2ын 3ыс3арттыры7 бойынша илажлар.
3. Пул айланысында илажлар 5ткери7, соны4 ишинде пул массасы 5симине шегара белгиле7.
4. Инфляцияны4 ра7ажланы7ына сырт3ы факторды4 т1сирин нейтрализацияла7.
№ыс3а м6ддетли инфляция2а 3арсы сиясат - инфляция тезлигин азайттыры72а ба2дарлан2ан:
1. Товар 81м хызметлер 5ндирисин жетилистири7 есабына талаплар жыйна2ын к5бейттирместен усыныслар жыйындысын ке4ейттири7.
2. №амсызландыры7ды 81м аманат са3ла7ды жетилистири7.
Инфляция2а 3арсы сиясат3а байланыслы инфляция менен г6рес 31режетлери са7аллары турады. Инфляция2а 3арсы г6рес халы3 хожалы2ында айтарлы3тай жо2алты7лар2а алып кели7и м6мкин, я2ный жумыссызлы3ты4 5си7ине, 5ндиристи4 т5менле7ине алып кели7и м6мкин.
Айырым есапла7лар бойынша инфляцияны 1 % ке п1сейти7 жумыссызлы3ты 2 % ке 5зини4 т1бий2ый д1режесинен к5тери7ге алып келеди. *1м усы 7а3ытта 8а3ый3ый жалпы миллий 5ним 4 % азаяды.
Усындай жа2дайларды4 барлы2ын есап3а ал2ан 8алда %збекстан Республикасы 5зини4 пул-кредит сиясатын 1мелге асырма3та 81м а3ыр2ы жылларда айтарлы3тай макроэкономикалы3 тура3лылы33а, 5ндирис к5лемини4 5симине, миллий валютамызды4 тура3лылы2ына еристи.