Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы

Microsoft Excel programmasi ishine tu`skende, ekranda to`mendegi ko`rinistegi

ayna ko`rinedi:

Ekrannin` joqari bo`liminde programmanin` menyulari, to`meninde u`skeneler ha`m

u`skene panelleri, isshi hu`jjet aynasi, ekrannin` shep tamaninda qatar sanlari ko`rinip

turadi. Bulardan tisqari, ekranda ja`ne lineyka ha`m hu`jjetti betlew belgisi bar boliwi

mu`mkin.

Arnawli buyriqlar ja`rdeminde ekrannin` ko`rinisin iqtiyariy ra`wishte o`zgertiw

mu`mkin.

Elektron tablitsa u`stindegi ko`p operatsiyalar, Microsoft Excel din` joqarida sanap

o`tilgen imkaniyatlari programma menyulari ha`m u`skeneleri ja`rdeminde orinlanadi.

«Fayl» menyui buyriqlari ja`rdeminde taza elektron tablitsa jaratiw, oni diskke

saqlaw, saqlang`an tablitsani qayta ekrang`a ashiw, qag`az parametrlerin o`zgertiw,

qag`azg`a shig`ariw ha`m t.b. fayllarg`a tiyisli waziypalar orinlaniwi mu`mkin.

«Pravka» menyuinda tablitsani tikkeley redaktorlaw dawaminda kerek bolatug`in

buyriqlar jaylasqan (Ma`selen, aqirg`i orinlang`an operatsiyani inkor qiliw, aqirg`i

operatsiyanija`ne bir ma`rte orinlaw, belgilengen mag`liwmatti buferge aliw, buferdegi

---

69

mag`liwmatti qoyiw, iqtiyariy kletka, bag`ana yaki qatardi tazalaw yamasa oni bu`tinley

o`shirip jiberiw, hu`jjettegi bir tekstti izlew, tabilg`an tekstti taza tekst penen almastiriw,

hu`jjettin` iqtiyariy ketegine yaki basqa ob`ektine tez o`tiw ha`m t. b.)

«Vid» menyui buyriqlari tablitsani optimal masshtabta quriw, ekrandag`i artiqsha

ob`ektler ha`m u`skene panellerin aliw yaki qayta tiklew qusag`an operatsiyalardi

orinlaw maqsetlerinde isletiledi.

«Vstavka» menyui buyriqlari tablitsani yaki onin` kletkalarine ha`r qiyli Excel (taza

kletka, bag`ana, qatar; diagrammalar; matematik, buxgalterlik, statistik yaki basqa

funktsiyalar; ayrim mag`liwmatlar ushin tu`sindirmeler, arnawli kollektsiyadag`i

su`wretler ha`m t.b.) yaki Widows (Widows tin` bir redaktorinda sizilg`an yamasa

skanerden aling`an su`wretler, arnawli redaktorda tayarlang`an formulalar, tekstli

hu`jjetler, prezentatsiyalar, videosu`wrtler ha`m t.b.) ob`ektlerin qoyiw ushin isletiledi.

“Format” menyuinda tan`lang`an bet, bag`ana, qatar, kletka yamasa ondag`i

mag`liwmat formatin o`zgertiw ushin arnalg`an buyriqlar jaylasqan.

“Servis” ha`m “Dannie” menyularinda bolsa programmanin` qosimsha xizmet

ko`rsetiwshi qurallarina tiyisli (orfografiya tekseriw, bir birine baylang`an kletkalar

haqqinda mag`liwmatlardi ko`riw, tekstlerdi kiritiwdin` “avtoalmastiriw” (“avtozamena”)

quralinan paydalaniw, hu`jjetti o`zgeriwinen qorg`ap qoyiw, hu`jjetti basqariwdi

avtomatlastiriwda makroslardan paydalaniw, Excel aynasin ha`m basqa qurallardi

sazlaw, mag`liwmatlardi ta`rtiplestiriw (sortirovka), kletkadag`i mag`liwmatlardi

komp`yuterdegi basqa mag`liwmatlar bazalari menen baylaw ha`m t.b.) buyriqlari

jaylasqan.

“Okno” menyui buyriqlarinan paydalanip ashiq haldag`i hu`jjet aynasin basqariw

mu`mkin (ma`selen, ashiq aynalardin` bir-birine bolg`an qarim qatnas jag`dayin

o`zgertiw, olardi waqtinsha “jasiriw”, aynani ekige ajiratiw, ashiq haldag`i aynag`a tez

o`tiw ha`m t.b).

“?” menyui buyriqlari ja`rdeminde programmanin` isletiliwine tiyisli ja`rdemshi

mag`liwmatlardi ko`riw mu`mkin.

Joqarilardag`idan tisqari programmada ekrannin` qa`legen bo`liminde payda boliwi

mu`mkin bolg`an - kontekst (dinamik) menyular da bar. Bul menyu tan`lang`an jag`day

ushin kerek bolatug`in buyriqlardan payda boladi.

 Menyular buyriqlari arqali orinlanatug`in ko`p g`ana operatsiyalardi u`skeneler

ha`m tez orinlawshi klavishalar ja`rdeminde de orinlaw mu`mkin.

:skeneler orilaytug`in waziypasina qarap arnawli panellerge bo`lingen.

Ma`selen «Standartnaya» panelinde hu`jjetlerdi basqariw ushin isletiletug`in

tiykarg`i u`skeneler jaylasadi; «Formatirovanie» panelinde bolsa tan`lang`an kletkadag`i

mag`liwmatlardin` formatin ko`rsetiw yamasa oni tez o`zgertiriwge tiyisli u`skeneler

jaylasqan; «Obrmlenie» paneli u`skeneleri belgilengen kletka, bag`ana yamasa

qatarlardin` a`tirapin ma`lim qalin`liqtag`i siziq penen oraw yamasa olardin` ishin ma`lim

bir fon menen boyaw ushin arnalg`an. «Risovanie» paneli u`skeneleri ja`rdeminde

hu`jjetke ha`r qiyli siziqlar ha`m geometrik figuralardi qoyiw mu`mkin.

Bulardan tisqari ja`ne bir neshe paneller bar bolip, olar programmanin` ayrim

ja`rdemshi imkaniyatlarinan paydalaniw ushin qollaniladi. Bul paneller a`dette ekranda

ko`rsetilmeydi. Lekin olardi qa`legen waqitta «Vid» menyuinin` «Paneli instrumentov»

buyrig`i ja`rdeminde ekrang`a tiklew mu`mkin.