O`zbekstan respublikasi xaliq ta`lim wa`zirligi

Matematika pa`nin oqıtıwda didaktikalıq oyınlardan paydalanıw.

Ha`zirgi talap-oqıwshılardı oylandırıw, izdendiriw, sol arqalı o`z betlerinshe miynetlenip oqıwg`a qızıqtırıw. Usı parızı turg`ısınan 3-klass oqıwshılannin` ana tili sabag`ında oyların jetilistiriw, tillerin u`yretiw, so`z baylıg`ın molaytıw jumıslarına u`lken itibar beremen. Olardın` til baylıg`ı molaysa oy qabileti shınıqsa, bilim ko`lemleri de artadı, teren`leydi ha`m sapalı, tiyanaqlı boladı. Bul orayda to`mendegidey jumıslardı u`yreniwge eristim.
Tınıs belgisi qoyılmag`an 30-50 so`zden quralg`an teksti tayarlap, oqıwshılarg`a u`lestirdim. Olar tekstegi ga`plerdin` birlestirip aytıp, tiyisli tınıs belgilerin /. ? !/ qoyıp beredi.
Ga`plerdin` ta`rbiyalıq ma`nin, ko`rkem bolıwın eskertemen. Ol materialdı gazet, jurnallardan, oqıwlıqlardan ha`m ko`rkem shıg`armadan tan`lap aladım. Bulardın` o`zi de ha`r tu`rli janrlı keledi. Qara so`z, qosıq, maqal-ma`tel, jumbaq, jan`ılpash.
Ornı almastırılıp qoyılg`an so`zler berip, olarg`a tiyisli qosımshalar qosıw arqplı mag`analı gap qurattıraman.
Oqıwshılarg`a tekst beremen, onın` ishinen geybir so`zlerdi qaldırıp ketemen
/ornına u`sh noqat qoyılg`an/. Sol u`lken noqattın` ornına kerekli so`zlerdi tapsırıp jazdıraman.
Tema belgilenip, ol tema boyınsha ıdıratılg`an ga`pler beriledi. Balalardan sol ga`plerdi orın-ornına qoyıp, qatarı menen jazıp berıwı talap etemen.
Tekst belgilenip, sol boyınsha ıdıratılg`an ga`pler beriledı. Astına sorawların jazıp qoyaman. Balalar sol sorawg`a juwap bolarlıq ga`plerdi ornına qoyıp, gu`rrin` jazadı.
Bir kuplet qosıg`ın jolların almastırıp qoyaman. Oqıwshılar ma`misine qaray, ha`r qatardı ornına qoyıp qosıqtı durıs etip qurastıradı.
Jartı betlik bir temag`a quralg`an gu`rrin`nin` teksin u`lestiremen Tekstin` astına birneshe soraw jazıp qoyaman. Oqıwshı sol sorawg`a bolatın ga`plerdi terip jazıp beredi.
Bir temag`a baylanıslı belgili sorawlar jazıp qoyaman. sorawlarg`a juwap beredi ha`m temasın belgileydi.
Sen, qay klasta oqıysan`? Seni oqıtatın mug`allimnin` atı-jo`ni kim? Sen, qaysı pa`ndi unatasan`.
Belgili bir oqıg`andı suwretti ulestirip beremen, geyde u`lkeytilgen tu`rin klass taqtasma ilip qoyaman. Suwrettin` astına sorawlar jazıp qoyaman. Oqıwshılar sol sorawlarg`a juwap jazıw arqalı tiyisli ma`ni Gu`rrin` qurap beredi ha`m gu`rrin`nin` temasın beliledi. Mısalı, qoy menen eshkinin` suwretleri.
Bul qanday januar? Olar ne menen awqatlanadı? Adamg`a qanday payda keltiredi? Ekewinin` sırtqı tu`rin /uqsaslıg`ın, ayırmashılıg`ın/ salıstır. Bundayda u`y januarları, an`lar, quslar, ag`ashlar, da`nli daqıllar, jemisler, ıdıslar, u`y mu`liklerinin` ha`m oqıwshılardın` jazıw-sızıw, oqıw quralların shakrtlerge tanıs suwretlerdi alaman, Ha`r bir alıng`an suwretke ılayıq sorawlardı da o`zgertip otıraman.
Teması belgili bir waqıyanı tu`sındiretin bir neshe suwrettin` jıynalg`anın beremen. Sol dara-dara suwret boyınsha gu`rin` qurap shıg`adı. Balalar o`mirinen yamasa tanıs waqiyanı tu`sindiretin suwretler alıwg`a ko`n`il awlaraman. Mısalı, oqıwshı ornınan tu`rıp, to`segin jinap jatır, oqıwshı juwınıpp jatır, oqıwshı erten`gi tamag`ın iship otır, oqıwshı mektepke baradı.
Tiyisli temag`a jazılatın gu`rrin`nin` bas jag`ına 2-3 gapin o`zim jazıp qoyanun. Oqıwshı sol gu`rrin`i o`zi tamamlawı kerek. Geyde bir temag`a jazılatın gu`rrin`nin` ayaqtalatın birneshe gapin o`zim jazıp qoyaman. Oqıwshı sol gu`rrin`nin` bas jag`mdag`ı ga`plerdi tawıp jazadı.
Tiyisli temag`a jazılatın gu`rrin`nin` bas jag`ınan 2-3 gapin ha`m gu`rrin`nin` juwmaqlanatın bildiretin ga`plerdi jazıp qoyaman. Oqıwshı sol gu`rrin`nin` ortasındag`ı ga`plerin tolıqtırıp jazadı.
Endı birde 2-3 kuplet qosıq ya qısqa gu`rrin` beremen. Oqıwshı birneshe ret oqıp shıg`adı da, tu`sınigin o`z so`zi menen jazıp shıg`adı.
Jartı betlik gu`rrin`i u`lestiremen. Oqıwshı sol gu`rrin`i bo`limge bo`lip, olarg`a at qoyadı. Gu`rrin`ge jobalar islenip u`yretemen.:
Qısqa Gu`rrin` beremen. Oqıwshılarım sol gu`rrin`di o`zgertip jazıp beredı. Gu`rrin`nen, qosıqtan ko`p mag`analı /omonim/, uqsas mag`analı /sinonim/,
qarsı mag`analı /antonim/, so`zlerdi taptırıp jazdıraman.
Gu`rrin` beremin. Ondag`ı qaharmanlardın` sırtqı ko`rinisi /minezleme beriw/ jazdırıp qızıqtıraman. Bir gu`rrin` menen Ekinshi qaharmanlardın` uqsaslıg`ın, ayırmashılıg`ın salıstıra biliwge shınıqtıraman.
Usınday jumıslar islewimnin` na`tijesinde 3-klass oqıwshılarının` oyları, alg`ırlıg`ı, tapqırlıg`ı jalg`asıp, olar tolıq u`lgeretin, u`lgili oqıwshılardın` tobına qosılip ju`r.

4.