O`zbekstan respublikasi xaliq ta`lim wa`zirligi

O`ZBEKSTAN RESPUBLIKASI XALIQ TA`LIM WA`ZIRLIGI
A`JINIYAZ ATINDAG`I NO`KIS MA`MLEKETLIK PEDAGOGIKALIQ INSTITUTI

Baslawish ta`lim metodikasi kafedrasi

5141600-«Baslawish ta`lim ha`m sport tarbiyaliq is» bakalavriat qa`nigeliginin` 4 kurs talabasi Ma’mbetniyazova Zulfiyanin’

Bakalavr pitkeriw qa`nigelik jumisi

TEMA : Baslawısh klass oqıwshılarının` analitikaliq pikirlew ko`nlikpelerin qa`liplestiriw jolları

Ilimiy basshi: prof.M.Ayimbetov
Kafedra baslig`i: prof.M.Ayimbetov

No`kis-2013 j.

TEMA : Baslawısh klass oqıwshılarının` analitikalıq pikirlew ko`nlikpelerin qa`liplestiriw jolları

MAZMUNI
Kirisiw 3

1. 
   Ma`selenin` qoyılıwı 6
   
   1. 
      Baslawısh bilim beriw tiykarları 6
      
   2. 
      Bag`darlamalıq metodı menen oqıtıw 12
      
   3. 
      Differentsiyalıq metodı menen oqıtıw 15
      
   4. 
      Problemalıq metodı menen oqıtıw 20
      
2. 
   Ma`seleni sheshiwdın` tiykarg`ı metolikası 23
   
   1. 
      Oqıtıwdın` inleraktiv usılları 23
      
   2. 
      Keys metodı 30
      
   3. 
      Matematika pa`nin oqıtıwda didaktikalıq oyınlardı paydalanıw 34
      
   4. 
      Analitik pikirlew bazasın du`ziw 36
      
3. 
   Pedagogikalıq bilim 40
   

Juwmaqlaw 43
Qosımshalar 44
Paydalang`an a`debiyatler 47
KĐRĐSĐW
Jaslarg`a ilim tiykarın u`ygeretip, adamgershilikke ta`rbiyalaytın mektep ishindegi tiykarg`ı tulg`a-mug`allim.
O`ytkeni ol mektep esigin ashqan jetkenshekti ma`deniyattı, ideyanı, qajırlı ha`m tabandı etip qa`liplestiredi. Mug`allim klass oqıwshılarının` tolıq u`lgeriwi jolında ku`sh-jigerin salıp miynet miynet etkende g`ana, bul parızdı orınlay aladı.
Onday mug`allim o`zinin` barlıq ilimi menen bilimin barlıq oqıw-ta`rbiya isin durıs birlestrip, birge ju`rgiziwge jumsaydı.
Sonda oqıwshılardın` sabaqtı u`lgere almawının` sebebi qanday? Ol sebepli biliwge bola ma? awa, boladı. Oqıw-ta`rbiya isinin` maqsetke jetkizer jolların ko`rsetiw ushın, aldı menen usını quramalı sorawg`a juwap berip alayıq.
Oqıwshının` sabaqtı to`men oqıwının`, sabaqtı u`lgere almawının` da`slepki sebebi oqıtıw jumısının` sapasız bolıwında. Pedagogikalıq talaplar menen ha`r bir pa`nnin` oqıtıw metodikasın sheber de tolıq qollanbasa, oqıw jumısı durıs uyımlastırılmaydı. Oqıwshılar o`tilgen materialdı tolıq tu`sinbeydi, u`yge berilgen tapsırmanı orınlap kele almaydı ya shala orınlaydı. Oqıwshının` qatardan qalıp qoysa a`welden mayda-shu`ydeden baslanıwı mu`mkin. Mısalı, oqıwshı sabaqtın` durıs o`tkizilmewi sebepli, o`tilgen materiallardın` biraz jerin yamasa ba`rin tu`sine almay qaladı. Bolmasa kemis ya teris tu`sinedi. Ko`pshilik oqıwshının` u`yinde tu`sinbegenin sorap alatın kisisi bolmaydı. Usılardın` sebebinen oqıwshı materialdı qabıllay almaydı. Taza sabaq o`tken materiallarg`a tiykarlanıp alınatın tikten, onı da shala tu`sınedi. Sonın` menen birimlep oqıwshı bag`larlamanın` bir bo`legin shala tu`singen yamasa azırag`ın tu`sinbegen bolı shıg`adı. Usıdan kelip oqıwshının` sabaqtı to`men oqıw, u`lgermewshiligi kelip shıg`adı. Mınanday da jag`day boladı. Ma`selen, sabaq metodikalıq jag`ınan durıs o`tkiziledi. Biraq geybir oqıwshılar sabaqqa inta qoymay, basqa jumıs penen aynalısıp /ta`rtipsizlik qılıp/ yamasa alan` bolı otıradı. Mug`allim bunday oqıwshılardı itibar bermey qaladı da, olar aqırında u`lgermewshilerge aynaladı. Al sabaqtın` sapasız o`tiwi mug`allim biliminin` jetkiliksiz, ta`jiribesinin` kem, metodikanı tolıq o`zlestirmegenliginen boladı. Onın` u`stine ayrım mug`allimler sabaqqa aldın ala
tayarlanbay keledi. Tayarlıqsız sabaq ha`rqashan da to`men o`tedi, oqıwshılarg`a tartımlı bolıp shıqpaydı, bul da tikkeley u`lgermewshilikke alıp keledi.
Sabaq u`stinde bolsın, sabaqtan tıs waqıtta bolsın oqıwshılardın` ha`r qaysısının` densawlıg`ına, sabaqtı qabıllaw qabiletine, tiline, minez-qulıqına dara- dara ko`n`il bo`lmewden de u`lgermewshilik kelip shıg`adı.
Sabaqtı u`lgirmewdın` tag`ı bir sebebi-mug`allim oqıwshının` bilim ko`lemin jiye-jiye tekserip turmaydı yamasa u`stirtin tekseredi. Oqıwshının` anıq bilimin saralap anıqlamaydı. Da`rejelerdi qurı yadlawına jol beredi. «Klasta waqıt jetpeydi» degen sıltaw menen shınıg`ıw jumısın az isleydi. Sodan barıp oqıwshılar bilgenin, u`yrengenin is ju`zinde qollanıwg`a qıynaladı.
Oqıwshılardın` sabaqtı u`lgirmewinin` tag`ı bir sebebi-u`yge tapsırma beriw menen onı tekseriw metodikasınin` durıs bolmawı. O`ytkeni geyde u`yge berilgen tapsırmanın` sanı menen sapasına o`te ko`n`il bo`linbey, tapsırma mo`lshersiz, u`stirtin, qalay bolsa solay berile beredi. Sol sebepli oqıwshı onı tu`sınbey qaladı da, u`yge barg`anda orınlay almaydı yamasa shala, qate orınlaydı. So`ytip, erten`ine sorag`an waqıtta qıyınalıp, juwap bere almaydı. Usınday bir-birine birlesken kemshiliklerden kelip u`lgermewshilik payda boladı.
Usı pitkeriw qa`niygelik jumısında joqarıda keltirilgen problemalıq ma`selelerdi sheshiw metodikası qaraladı.

1.