O`zbekstan respublikasi xaliq ta`lim wa`zirligi

Bag`darlamalı metod penen oqıtıw

Ha`zirgi didaktika rawajlandıra oqıtıwg`a ayrıqsha ken`il bo`lıp otır. Rawajlandıra oqıtıwın` tiykarg`ı printsipi bag`larlamalıq ha`m problemalıq metodlar menen oqıtıw. Bul metodlar oqıwshılardın` iskerlik qabiletin rawajlandırıp belsendiligin arttıradı. Đzleniwshen`ligin ku`sheytedi, o`zliginen bilim alıwg`a jol ashadı.
Bag`darlamalıq metod penen oqıtıw oqıw protsesinde mashinanı qollanıwına qaray: mashinanın` ha`m mashinasız oqıtıw bolip ekige bo`linedi. Mashinasız oqıtıw arnawlı bag`larlamalar oqıwlıqlar menen alıp barıladı. Al mashina menen oqıtıwda mashina ko`mekshi qurallırın rolin atqaradı.
Bag`darlamalıq metod penen oqıtıwdın` mınanday sıpatları bar:

1. 
   Barlıq material kishigirim bo`leklerge bo`linedi.
   
2. 
   Oqıwshılar bilimin u`nemi tekserip otıradı, oqıw materialinin` ha`r bir bo`leginen keyin parızlı tu`rde baqlaw sorawdan ya tapsırmalar berilip otıradı.
   
3. 
   Berilgen sorawlarg`a juwap beriwi menen oqıwshı juwabının` durıslıg`ın jekizedi yamasa qate bolg`an juwabına tu`sinik aladı. Kelesi bo`lekke ko`shiw oqıwshı o`z juwabın tekserip bolg`annan keyin g`ana mu`mkin boladı.
   
4. 
   Bag`darlamalıq metod penen oqıtıwdın` minnetli tu`rde individuallıq
   

/daralıq/ sıpatı bar. Bul sıpatlardın` birdey orınlanıwı kerekli. Usı sha`rttin` birewi orınlanbasa, bag`darlamalıq oqıtıw bolmaydı. Mashina da, bag`darlamalar oqıwlıq ta joq jag`dayda, perfokarta menen yamesa bag`darlamalang`an kartoshka menen jumıs islewge tuwra keledi.
Perfokarta ushın da`pterdin` bir betinin` to`rtten bir bo`legindey qattı qag`azg`a /ke foner, juqa qan`ıltır, t.b./ ko`ledenennen 5 do`n`gelek, tiginen 5 do`n`gelek ko`zler oyılıp alınadı. Usı quraldı paydalanıp, 4-5 minuttın` ishinde klasta orınlang`an oqıwshılar jumısın tekserip shıg`ıwg`a boladı. Bunda to`mendegidey jag`daylardı eskertiw kerek.

1. 
   Perfokartanın` qırları awısıp ketip, tekseriwge qıyınlıq keltirmes ushın, onın` on` jag`ındag`ı u`stinin` mu`yeshinin` girtik belgi ko`rsetip qoyıw kerek.
   
2. 
   Perfokarta ha`r bir oqıwshıda dara mug`allimde bolıwı kerek. Sonda oqıwdı o`z perfokartasnın` u`lgisin da`plerine qoyıp, sıza aladı.
   
3. 
   Mug`allim ha`r bir bag`darlamalang`an tapsırmag`a bo`lek-bo`lek baqlaw perfokarta islep bolmay aq, 5-6 perfokartanı almastırıp paydalana aladı. Ol ushın berilgen tapsırmanın` durıs juwabının` ornın ku`nde almastırıp, ol juwap qay waqıtta tap keliwi kerek ekenin belgilep otıradı. Ayrım tapsırmalar perfokartanın` ko`meginsiz-aq, kod arqalı tekseriletinin eskertiw kerek.
   
4. 
   Oqıwshı berilgen tapsırmanı perfokarta arqalı orınlap, durıs juwabın tapqanına ko`zi jetkennen keyin barıp, pefokartanın` tiyisli ko`zine qosıw belgisin qoya aladı. Perfokartanın` bag`anına joqarıdan to`men qaray tapsırmaların kemeytip, al onın` tusına /ko`ldenen` ko`zge/ Juwabı jazıladı.
   
5. 
   Oqıwshının` orınlang`an jumısına baha qoyıladı, ha`m bag`larlamanın` qay jerinen oqıwshnın` shalalıg`ı, qabıllamag`anlıg`ın esapqa almıp, dara tapsırmalar, qosımsha tu`sinikler beriledi.
   
6. 
   Ha`r bir tema menen pottemalar bag`darlamalang`an tapsırmalarg`a bo`linip, onı kartoshkalarg`a aylandıriw kerek. Oqıwshılar sol kartoshka boyınsha jumıs isteydi.
   

Endı ha`r bir pa`n boyınsha usı bag`darlamalang`an tapsırmalarg`a mısal keltirip ko`redi.

1. 
   Tapsırma
   

1. 
   7890; 2700; 37000; 47; 5789. sanlarındag`ı 7 tsifor qaysı klastın` qaysı razryadın bildiredi?
   
2. 
   En` kishi to`rt tan`balı sandı ko`rset? Juwabı: 1000, 2101,3100, 4111, 5110.
   
3. 
   /x-56/-28=84 ten`lewinin` juwabın tap? Juwabı :28, 84, 196, 2, 30.
   
4. 
   Birinshi sorttı 12 m tawar 27 sum 60 tıyın, al 12 m Ekinshi sorttı tawar 27 sum 20 tıyın tu`radı. Ekinshi sortti 1 m tawardan birinshi sortti
   

1 m tawar qansha qimbat tu`ralik
Juwabı: 1 sum 70 tıyın. 2/2 sum 30 tıyın. 3/70 tim. 4/1 sum 60 tıyın. 5/40 tıyın.

2. 
   Tapsırma
   

a/5 sandıqtan, 2 mın`lıqtan, 7 birlikten, 1 ju`zlikten, quralg`an mına sanlardın` qaysısı juwabı durıs?
1/5271, 2/1725, 3/7512, 4/2157 5/2517
1/ Ereg tsifordı turg`an orınnan on`g`a qaray eki orın qozg`altsaq, onın` ma`ni qalay o`zgeredi?
1/100 ese artadı. 2/10 ese kemiyedi. 3/2 ese kemiyedi. 4/10 ese artadı. 5/100 ese kemiyedi.
b) Bo`lmenenin` ko`lemi 135 kv m, uzındıg`ı 15 m. Onın` eni nege ten`k 1/120m 2/150m 3/9, 4/2225m, 5/300m.
v) Ameldegini orınla:
1. 400-70*3 2. 70-60*5 3. 80-80*16 4./446-26/? 4,0 5. /625-575/*/100-75/

2. 
   Tapsırma.
   

1. 
   1 metrdin` 1/2 bko`legi neshe sm? 25; 75; 50; 100.
   
2. 
   1 ta`uliktin` 1/4 bo`legi neshe sm? 6; 12; 8; 24. a`) saattın` 1/3 bo`legi neshe min? 30; 20; 45; 60.
   

e) U`shmu`yeshtin` bir qabirg`asının` uzınlıg`ı 8 sm, Ekinshisi 6 sm, al u`shinshisiniki 10 sm. U`shmu`yeshtin` perimetri qansha sm?
1/30 adam. 2/10 adam. 3/27 adam.
5) Bolg`anı: 5 m ha`m 3 m; satılg`anı 6 m. Qalg`anı neshe mk 1/14. 2/8M. 3/2 M.
5-Tapsırma.
1/. /27-20/+50 70, 60, 57.
2/. 30+/45-40/ 35, 50, 70.
3/. /64-60/+70 100, 130, 74.

3.