O’zRes Pre. I. A. Karimov- vatan tarixini o’rganishning axamyati to’g’risida

112. jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, o‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari
Isloxot/ni izchil amalga oshirish tufayli respublikada makroikt.y va moliyaviy vaziyatni barkarorlashtirishga erishildi.
SHu b-n birga MDX mamlakat/i orasida ishlab chikarishning eng kam darajada pasayishi kuzatildi. Iktisodiyot darajasini namoyon etuvchi muxim kursatgich bulmish yalpi ichki maxsulot (YAIM) xajmi 1999 y.da 1990 yilga nisbatan Uzb.nda 5 foiz kamayV edi. Uzb.nda yil sayin yalpi ichki maxsulotni usishi ta’minlandi va 1999 y.da uning kutarilishi 3,8 foizni tashkil etdi.
Bu kursatgich 1999 y.da 1991 yilga nisbatan 117 foizni tashkil etdi. I.Karimov 2000 yilning olti oyi mobaynida respublikaning rivojlanishi yakun/iga bagishlanV "Iktisodiyotni erkinlashtirish . farovonlik poydevori" deV ma’ruzasida bizda yalpi maxsulotning usishiga sanoat, kishlok xujaligi va iktisodiyotning boshka soxa/idagi ijobiy siljish/ asos buldi, dedi. 1999 y.da umuman sanoat ishlab chikarishda usish 6,2 foizga, iste’mol tovar/i ishlab chikarish esa 7,1 foizga, chakana tovar aylanishining kupayishi 5,3 foizga, pulli xizmat kursatish 14,7 foizga, kishlok xujalik maxsulot/i xajmi 7,1 foizga oshdi. Mustakillik yil/ida unlab yirik ishlab chikarish inshoot/i barpo etildi. U/ orasida Buxoro viloyati koravulbozor tumanida neftni kayta ishlash zavodi, Asakadagi UzDEU avtomobil va Samarkandda "Samkochavto" ulkan sanoat korxona/i, xorijiy investor/ ishtirokida yirik tukimachilik majmua/i yangi texnika va ilgor texnologiya asosida kurildi. Eski yirik sanoat korxona/ga zamonaviy texnika va texnologiya/ joriy etilib, bu/ kayta kurilmokda. Oltin kazib olish xajmi xam kupaymokda. Bunda AKSH "Nyumont" kompaniyasi sheriklik kilmokda. 90.yil/ning boshida 70 tonna kimmatbaxo metall (oltin) kazib olinV bulsa, 2005 yilga borib bu kursatkichni 126 tonnaga etkazish muljallanmokda.
Iktisodiyot soxasidagi eng muxim yutuk/+ biri Uzb.n energetika mustakilligiga erishVidir. Bizda yil sayin neft, gaz, toshkumir kazib olish usmokda. Gazni va neft maxsulot/ini, elektroenergiyani boshka mamlakat/ga eksport kilish mustaxkam izga kuyilV. Endi asta.sekin galla mustakilligi ta’minlanmokda. Res-ka axolisining don maxsulotiga bulV bir yillik extiyoji 5 million tonna+ kuprokdir. Paxta maydon/ini kiskartirish xisobiga xar yili 4 million tonna galla olish imkoniyati yaratildi. 1999 yilgi kurgokchilikka karamay, 3 million tonnaga yakin don yigishtirib olindi. (1998 yili 4 million tonna etishtirilVdi). galla etishtirishga aloxida e’tibor kuchaytirilVligi tufayli uning xosildorligi oshmokda, sifati esa yaxshilanmokda. Ayrim xujalik/ va tuman/ gektari+ 60.70 sentner va bun+ xam yukorirok xosil olmokda/. An’anaviy ekin paxta etishtirish kamaytirilmaV. Muljal kursatkich 4 million tonna xom ashyo. Bu kursatkichga paxta xosildorligini kutarish xisobiga etish amalga oshirilmokda. Xozir paxta tolasini eksport kilish chet+ valyuta keltirishning muxim kismidir.
Umuman Uzb.nning eksport saloxiyati usmokda, uning tarkibi uzgarmokda. Eksportda paxta tolasi ulushi 44 foiz+ 28 foizga kamaydi, mashina va uskuna/ eksporti esa 9,85 foiz+ 23 foizga kupaymokda. Uzb.n+ boshka xil sanoat tovar/i va kishlok xujalik maxsulot/ini eksport kilish xam kupaymokda. Davlatning ikt.y jarayon/ usti+ urnatV kat’iy nazorati axolining kafolatlanV turmush darajasini saklash va kam ta’minlanV katlam/ga moddiy yordam kursatish imkonini bermokda. Uzb.nda nafaka/, moddiy jixat+ zorikkan oila/dagi 16 yoshgacha bulV bola/ga va ba’zi oila/ga beriladiV yordam uz vaktida tulanmokda. Kam ta’minlanV oila/ga adresli, davlat tomoni+ beriladiV pul/ uz.uzini boshkarish orV/i (maxalla/) orkali amalga oshirilmokda. Demak, bu siyosat ijt.y yunaltirilV bozor iktisodiga utishning muxim jixat/i+ biridir. Mamlakatimizda barqaror va samarali iqtisodiyotni shakllantirish borasida amalga oshirib kelinayotgan islohotlar bugungi kunda o‘zining natijalarini namoyon etmoqda. Jumladan, qisqa vaqt ichida iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, aholi daromadlarining o‘sishini ta’minlash, samarali tashqi savdo hamda investitsiya jarayonlarini kuchaytirish, qishloq xo‘jaligini isloh qilish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasini barqaror rivojlantirish, bank-moliya tizimi faoliyatini mustahkamlashda ahamiyatli yutuqlar qo‘lga kiritildi.
O‘zbekistonning xalqaro iqtisodiy maydondagi nufuzi va mavqei sezilarli darajada va muntazam oshib bormoqda. Bunda mamlakatimiz rahbari Islom Karimov tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish strategiyasining puxta ishlab chiqilganligi, iqtisodiy islohotlar maqsadi va vazifalari, amalga oshirish yo‘llarining aniq va to‘g‘ri ko‘rsatib berilganligi bosh maqsad yo‘lidagi yutuq va marralarning salmoqli bo‘lishiga imkon yaratdi.
Hozirgi davrda dunyo mamlakatlari ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti o‘zining ma’no-mazmuni jihatidan oldingi bosqichlardan keskin farq qiladi. Bunda eng asosiy va muhim jihat – milliy iqtisodiyotlarning tobora integratsiyalashuvi va globallashuvining kuchayib borishidir. Ayni paytda bu jarayonlar xalqaro maydondagi raqobatning ham keskinlashuviga, har bir mamlakatning xalqaro mehnat taqsimotidagi o‘z mavqeini mustahkamlash uchun kurashining kuchayishiga ham ta’sir ko‘rsatadi.
Biroq, o‘z o‘rnida ta’kidlash lozimki, jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuv va globallashuvning ijobiy tomonlari bilan bir qatorda ma’lum ziddiyatli jihatlari ham mavjud. Jumladan, turli mamlakatlardagi iqtisodiy rivojlanishning bir tekisda bormasligi, dunyo mamlakatlari o‘rtasida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish jihatidan tafovutning, ekologik tahdidlarning kuchayib borishi, turli mamlakatlarda aholi soni o‘zgarishining keskin farqlanishi kabi holatlar jahon xo‘jaligining yaxlit tizim sifatida barqaror rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi. SHuningdek, mazkur jarayonlarining yana bir xususiyatli jihati – jahonning bir mamlakatida ro‘y berayotgan ijtimoiy-iqtisodiy larzalarning muqarrar ravishda boshqa mamlakatlarga ham o‘z ta’sirini o‘tkazishi hisoblanadi. Jahon hamjamiyati bugungi kunda boshidan kechirayotgan moliyaviy inqiroz ham aynan shu ma’noda globallashuv jarayonlarining salbiy oqibati sifatida namoyon bo‘ladi.
SHunga ko‘ra, biz mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining joriy va istiqboldagi chora-tadbirlarini belgilashda jahon moliyaviy inqirozi oqibatlarining ta’sirini har tomonlama hisobga olishimiz, iqtisodiy rivojlanish dasturlarini ushbu jarayonlar ta’siri nuqtai-nazaridan shakllantirishimiz va ularni izchil amalga oshirishimiz taqozo etiladi. Bu boradagi chora-tadbirlar Prezidentimiz I.Karimovning «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari» nomli asarlarida keng va batafsil bayon qilib berilgan. Asarda jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining mazmun-mohiyati, namoyon bo‘lish shakllari, kelib chiqish sabablari, uning O‘zbekiston iqtisodiyotiga ta’siri, mazkur inqiroz oqibatlarini oldini olish va yumshatishga asos bo‘lgan omillar bayon qilib berilgan. SHuningdek, mamlakatimiz mehnatkashlari uchun g‘oyat murakkab va og‘ir bo‘lishiga qaramay 2008 yilda erishilgan ijobiy natija va yutuqlar baholanib, respublikamizdagi iqtisodiy salohiyatdan yanada kengroq foydalanish imkoniyatlari ko‘rsatib berilgan.
Prezidentimizning ushbu asarlarida belgilab berilgan O‘zbekiston iqtisodiyotini barqaror va mutanosib rivojlantirish, jahon bozorlarida mustahkam o‘rin egallash, shular asosida izchil iqtisodiy o‘sishni ta’minlash, xalqimizning hayot darajasi va farovonligini yanada oshirish borasidagi vazifalarni to‘liq va samarali amalga oshirish eng avvalo jamiyatimiz a’zolari tomonidan ularning mazmun-mohiyatini teran va chuqur anglab etilishini taqozo etadi.