Pa’ninen lekciya

1.4. Ku’shtin’ ko’sherdegi ha’m tegisliktegi proyeksiyasi

Oylap qarayiq, ku’sh penen l ko’sher bir tegislikte jatsin. Bul jag’dayda kushtin’ basi A ha’m axiri B noqatlardan l ko’sherge tu’sirilgen proyeksiyalar A₁ ha’m B₁ arasindag’i kesimnin’ ma’s belgi menen aling’an uzunlig’i ku’shtin’ l ko’sherdegi proyeksiyasi delinedi (1.21-su’wret).

Eger A₁ noqattan B₁ noqatqa ko`shiw l ko’sherdin’ on’ jo`nelisi menen u’stpe-u’st tu’sse, kushtin’ ko’sherdegi proyeksiyasi on’, keri jag’dayda on’ ma’nislerge iye boladi (1.21-su’wret; a, b).
ku’shtin’ l ko`sherdegi proyeksiyasin F_l menen belgilesek,
F_l = A₁B₁, A₁B₁=AB₂ (1.4)
ABB₂ (1.21-su’wret, a) dan AB₂=F∙cosα (1.5)

1.21-su’wret

(1.5) ni (1.4) ge qoysaq: Fl =F∙cosα (1.6) α = 0 bolsa, Fl = F; α = 180^0 bolsa, Fl = - F ; α = 90^0bolsa, Fl = 0 boladi.

(1.6) dan ko`remiz, ku’shtin’ qa’legen ko’sherdegi proyeksiyasi ku’sh mug’dari ha’mde ku’shtin’ sol ko’sher on’ jo`nelisi menen payda qilg’an mu’yesh kosinusinin’ kopeymesine ten’.

Demek, ku’sh ko’sherdin’ on’ bag’dari menen o`tkir mu’yesh payda qilsa, onin’ proyeksiyasi on’; eger dog’al mu’yesh payda etse teris boladi.
Oylap qarayiq. ku’sh x (yaki y) ko’sher menen bir tegislikte jatpasin. Bul jag’dayda ku’shti aldin Oxy tegisligine proyeksiyalaymiz.

1.22-su’wret

Bunin’ ushin ku’shtin’ basi A ha’m aqirindag’i B noqattan Oxy tegislikke perpendikulyar AA1 ha’m BB1 siziqlardi o`tkizemiz. Ol jag’dayda = vektori bul ku’shtin’ Oxy tegisliktegi proyeksiyasi dep ataladi (1.22-su’wret): Eger F ku’shtin’ Oxy tegisligi menen payda qilg’an mu’yeshi ge ten’ bolsa, 1.22-su’wretten to’mendegini alamiz:

F_xy = Fcos (1.7 )
Eger F_xy ma’lim bolsa, ol jag’dayda ku’shtin’ Ox , Oy , Oz ko’sherdegi proeksiyalari to’mendegishe aniqlanadi:
(1.8)