Педагогическая интеграция: методология, теория, технология : монография

idrok rivojlanishidagi yetakchi qonuniyatga aylanishi ­. Bu omil zamonaviy fanning rivojlanish tendentsiyalarini ifodalaydi ­, ular qandaydir tarzda undagi birlashtiruvchi jarayonlarni amalga oshirish bilan bog'liq. Ba'zi tadqiqotchilar xohlaydimi yoki yo'qmi, fanlarning o'zaro ta'sirini hisobga olishlari kerakligi haqidagi hukm o'z ahamiyatini yo'qotmadi, bu esa "butun zamonaviy ilmiy harakatning haqiqiy va kuchli omiliga aylangan, zamonaviy fanlarning dolzarb ehtiyojlaridan birini ifodalaydi . ­bizning zamonamiz ­" [270, s. 50]. Fanlarning o'zaro ta'siri integrativ-pedagogik jarayonlarning rivojlanishiga kuchli rag'batlantiruvchi ta'sir ko'rsatadi. Bu ­o'qituvchilarga fanlarning o'zaro kirib borishi, ularning integratsiyasi va ­ta'lim nazariyasi va amaliyoti sohasida birlashtiruvchi jarayonlarning rivojlanishi o'rtasida bog'liqlik borligi haqida xulosa chiqarish imkonini berdi [29, 36, 43]. Bu jarayonlar o'rtasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi korrelyatsiya qonunining mavjudligi haqida gapirish mantiqan .­

Umumiy fanlar tizimida inson fanining, shu jumladan pedagogik fanlarning rolini oshirish . Bilim integratsiyasining ­markaziy "nergi" ­va uning yakuniy natijasi inson bilimlari tizimini yaratishdir. 70-yillarda. 20-asr psixolog B. G. Ananiev shunday deb yozgan edi: «Hozirgi vaqtda nazariy va amaliy tizim

insoniyatning kelajagi uchun ahamiyati tabiat haqidagi fundamental fanlarning ahamiyatidan kam bo‘lmagan insoniy bilimlardir...” [7].
gnoseologik va ijtimoiy sabablarga bog'liq . ­Ontologik aniqlanishning mohiyati ­shundan iboratki, inson ­K.Popper aytayotgan barcha "uch dunyo" - jismoniy ­, aqliy va bilim olamining naqshlarini organik ravishda birlashtiradi [328]. Binobarin, ontologik sabab boshqa ­xarakterdagi bilimlarni ilmiy yaxlitlik doirasida ­birlashtirishning dastlabki asosiy asosini belgilaydi , ­uning markaziy subyekti shaxsdir. Gnoseologik sabab inson bilimlarining barcha fan sohalarida rolini oshirishning ob'ektiv zarurati va ­bu bilimlarning etarli darajada rivojlanmaganligi o'rtasidagi ziddiyatda o'zini namoyon qiladigan qarama-qarshilikni o'zining manbai sifatida ko'radi . ­Ushbu qarama-qarshilikning echimi antropologiyani takomillashtirish tekisligida yotadi, bu juda xilma-xil ­, shu jumladan pedagogik bilimlarning yaxlit to'plamidan boshqa narsa bo'lishi mumkin emas. Ijtimoiy sabab ijtimoiy voqelikning barcha sohalarida ­inson omili ahamiyatining misli ko'rilmagan darajada o'sishi , insonparvarlik jarayonining ­ijtimoiy va individual taraqqiyot rivojlanishining etakchi tendentsiyasiga aylanishi bilan bog'liq.­
qudratli integrativ imkoniyatlari tufayli inson bilimi ­fanning turli sohalaridan, jumladan, pedagogikadan ham bilimlarni to'plash imkoniyatiga ega . ­Muammo ­paydo bo'lgan yulduz turkumida birgalikda mavjud bo'lgan fanlarning o'zaro ta'siri va o'zaro ta'siri jarayonlarini birlashtirish va boshqarishga qodir bo'lgan magistral sanoatni aniqlashdan kelib chiqadi. ­Ilmiy hamjamiyatda ­bunday kognitiv sohani tan olish uchun umumiy qabul qilingan mezonlarning yo'qligi olimlar o'rtasida "nizo" ga olib keladi. Psixologlar psixologiyani inson bilimining asosiy intizomi deb atashadi, sotsiologlar - sotsiologiya, o'qituvchilar - pedagogika va boshqalar. Bu kelishmovchilik, boshqa narsalar qatori, ilmiy hamjamiyatda ham, intizom muhitining ­o'zida ham mavjud bo'lgan ob'ektiv raqobatning natijasidir . To'g'ri aytganda, butun fanlar tarixi eng og'ir fanlararo raqobat sohasidir ­. “Tabiiy tanlanish”, “mavjudlik uchun kurash” kategoriyalarini ilmiy bilimlar evolyutsiyasiga nisbatan qo‘llash mutlaqo qonuniy ko‘rinadi . ­“Kuchli” va “zaif” fan tushunchasi azaldan mavjud. Bunday kurash ­turli xil ilmiy "dunyolar" o'rtasidagi o'zaro ta'sir jarayonlarini faollashtirish ­va ichki zaxiralarni safarbar qilish, ­mavzu sohalarining potentsial massasini "kondensatsiya qilish" imkoniyatini o'z ichiga olmaydi. Bu esa inson bilimini, jumladan, pedagogikani shakllantiruvchi ilmiy fanlarning tashqi va ichki aloqalarining kuchayishiga ­olib keladi ­. Buni , xususan, turli xil kelib chiqishi - psixologik, fiziologik, neyrolingvistik ­va boshqalarning ko'p sonli antropologik ma'lumotlarining ­ilmiy-pedagogik tizim tomonidan o'zlashtirilishi faktlari dalolat beradi.­

10.