Pedagogik qobiliyatning shakllantirish yo’llari. O‘qituvchi faoliyatida pedagogik qobiliyat. Reja

9- Mavzu: Xozirgi davrda jahon mamlakatlari ta’lim tizimi va pedagogika fani rivoji.

Reja:
1.Jahon mamlakatlari ta’lim tizimi.
2.Iqtisodiy rivojlangan davlatlar ta’lim tizimi.
3.Ta’lim modellari. XX asr jahon ta’lim tizimidagi global tendentsiyalar. Xalqaro loyihalar va ta’lim dasturlari.


Tayanch tushunchalar: AQSH, Yaponiya, Janubiy Korea, Fransiya, Germaniya ta’lim tizimi, global tendentsiyalar, Xalqaro loyihalar, ta’lim dasturlari


Jahon mamlakatlari ta’lim tizimi. Dunyo ta’lim makonining yuzaga kelishi, faol integratsion jarayonlar, ta’limni “inson kapitali” sifatida e’tirof etilishi, ma’lumot haqidagi diplomlarning dunyobo‘ylab tan olinishi chet el tajribasini o‘rganish jarayonini tezlashtiradi.1997 yilda XTSK (Xalqaro ta’lim standart klassifikatsiyasi) yangilandi. Unda yettita bosqichko‘rsatilgan. 0 – maktabgacha ta’lim; 1 – boshlang‘ich ta’lim; 2 – o‘rta ta’limning birinchi bosqichi;3 – o‘rta ta’limning ikkinchi bosqichi’ 4 – o‘rta ta’limdan keyingi ta’lim (oliy ta’lim emas); 5 – oliyta’limning birinchi bosqichi; 6 – oliy ta’limning ikkinchi bosqichi – oliy ta’limdan keyingi ta’lim.Jahon ta’lim tizimining ko‘p omilli ko‘rinishga egaligi metablokli, makroregional va alohidadavlatlardaga ta’lim tizimini tahlil etishga imkon beradi. Jahon ta’lim tizimining o‘zaro aloqadorligiva o‘zaro harakati belgilariga ko‘ra regionlarni bir necha turga bo‘lish mumkin:Birinchi turga integrasion jarayon generatorlari hisoblangan regionlar kiradi. Bunday regionga engyorqin misol sifatida G‘arbiy YYevropani keltirish mumkin. Birlik g‘oyasi 1990 yillardan G‘arbiyYYevropa davlatlarida ta’lim islohotlarining asosiga aylandi. Birinchi turga mansub regionlargashuningdek, AQSH va Kanada kabilarni ham kiritish mumkin. Jahonda integratsion jarayonlarninggeneratori sifatida yangi Osiyo-Tinchokeani regioni ham shakllanmoqda. Unga Koreya, Tayvan,Singapur va Gonkong, shuningdek, Malayziya, Tayland, Filippin va Indoneziya kabi davlatlarnikiritish mumkin.
Ikkinchi turga integratsion jarayonlarga muvaffaqiyatli javob qaytarayotgan hududlar tegishli.Birinchi navbatda bu Lotin Amerikasi davlatlaridir. Tarixda bo‘lgani singari bugungi kunda hamLotin 293Amerikasiga integratsion o‘choqlar zonasi sifatida AQSH va G‘arbiy YYevropa tomonidan ta’sirko‘rsatilmoqda.
Uchinchi turga ta’lim jarayoni integratsiyasiga kam e’tibor qaratayotgan regionlar kiradi. Mazkurguruhga Saxara janubidan boshlab Afrika davlatlarining katta qismi, janubiy va janubiy-sharqiyOsiyoning qator davlatlari, Tinch va Atlantika okeani havzasidagi uncha katta bo‘lmagan oroldavlatlarini kiritish mumkin. Afrika davlatlarida maktab ta’limining davomiyligi minimal daraja – 4yildan kam. Mazkur hududlarda aholining ko‘pchiligi savodsiz. Masalan, janubiy Saxaradayashovchi 140 mln afrikalik savodsizligicha qolmoqda. Maktab ta’limi davomiyligining eng pastligiNigeriyada – 2,1 yil, keyin Burkina-Fasoda – 2,4 yil, Gveniyada – 2,7 yil, Jibutida – 3,4 yil.XX asrning oxiriga kelib qator iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy sabablarga ko‘ra ta’limning uzluksizligi vaintegratsion jarayonlarda og‘ishlar kuzatilayotan hududlar ajratib ko‘rsatildi. Bunday hududlargaarab davlatlari, Sharqiy YYevropa va Sobiq SSSR davlatlari kiradi. Arab davlatlarida ichkiintegratsiyaga tayanadigan to‘rtta subregionni shakllantirisha intilish kuzatilmoqda. Bu hududlarga:Mag‘rib (Liviya bilan birga), Yaqin Sharq (Misr, Iroq, Suriya, Livan, Iordaniya), Fors ko‘rfazi(Saudiya Arabistoni, Quvayt, BAA, Qatar, Ummon, Baxrayn), Qizil dengiz bo‘yi va Mavritaniyadavlatlari.