Pedagogik texnologiya konsepsiyasining rivojlanish

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 4 | Issue 3 | 2023 
ISSN: 2181-1385 
ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1 
 
 
 
 
 
63
 
March, 2023 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
Didaktikaning bu yо‗nalishiga e‘tibor nixoyatda oshib borishini 70-yillarda 
о‗tkazilgan qator xalqaro konferensiyalar tasdiqlaydi. Shunday xalqaro 
konferensiyalar 1966 yildan boshlab har yili bahorda Angliyada о‗tkazilib kelinadi va 
anjuman materiallari "Pedagogik texnologiya jihatlari" (Aspects of Educational 
Technology) nomida nashr qilinadi. 
Shu kabi ma‘lumotlarni keltirishni g‗arb davlatlari misolida yana ham davom 
ettirish mumkin, biroq chizma bunga ehtiyoj qoldirmaydi. Yuqoridagilarning 
о‗zidayoq PT pedagogika nazariyasi va amaliyoti sohasidagi alohida xodisa sifatida 
diqqat markazda turganligini, 60-yillardan boshlab chet ellarda yangi yо‗nalish 
sifatida shakllanganligini ta‘kidlab turibdi. Tahlillarning kо‗rsatishicha, bu davrda PT 
ikki yо‗nalishda muxokama qilindi va rivojlantirildi: birinchisi-о‗quv jarayoniga 
texnik vositalarini qо‗llash bilan bog‗lik bо‗lsa (shu jumladan dasturli ta‘limning 
texnik vositalari), ikkinchisi - о‗qitish texnologiyasi masalalarini, ya‘ni о‗quv 
materiallarni tahlil qilishdan tortib ta‘lim jarayonini turlicha nashrli va texnik 
vositalardan jamuljam foydalangan holda tizimli tashkil etishga qadar bо‗lgan keng 
doiradagi muammolarni qamrab oladi. 
Shu yerda birinchi konferensiya materiallari (1966 yil) tо‗plamning kirish 
maqolasida yozilgan juda muhim dalilni keltirish о‗rinlidir: "ikki tushuncha-
"pedagogika" va "texnologiya"larni qо‗shish mantiqi tortishuvlarga sabab bо‗layapti. 
Chunki "texnologiya" sо‗zi sinf xonasiga texnikani kiritish va "degumanizatsiya" 
(insonparvarlikdan voz kechish) g‗oyasi bilan tavsiflanishi pedagogik kasb vakillarini 
chо‗chitishi mumkin". Albatta, bu fikr ma‘lum darajada tо‗g‗ri bо‗lishi mumkin. 
Biroq texnokratik fikrlash (texnikaning inson va uning qadriyatlari ustidan ustunligi) 
fanda qoralanadi yoki inson xech qachon "temir mashina"ga tobe bо‗lmaydi, balki 
uni о‗z akl-zakovati bilan yaratadi va boshqaradi. Bu muammoning psixologik 
jihatlari bо‗lib kam о‗rganilgan soha. 
70-yillarning boshiga kelib о‗quv jihozlarining turli hillarini va о‗qitishning 
predmetli vositalarini loyihalash va ishlab chiqarishni yо‗lga qо‗yish zaruriy 
shartlardan biriga aylandi, ularsiz ilg‗or metodika va о‗qitish shakllari samarasiz 
bо‗lishi, ta‘lim sifatiga erishib bо‗lmasligi anglab yetildi. Shu boisdan sobiq 
sotsialistik lagerdagi davlatlarda ham bu sohada ma‘lum xajmdagi ishlar amalga 
oshirildi. Jumladan, 1965 yilda sobiq SSSR Pedagogika Fanlari Akademiyasida 
"О‗quv jihozlari va о‗qitishning texnik vositalari" ilmiy tekshirish instituti tashkil 
etildi va hozir ham Rossiya ta‘lim akademiyasi instituti sifatida faoliyat kо‗rsatayapti. 
1973 yilda Vengriyada "О‗qish texnologiyasi Davlat Markazi" 
bevosita YUNESKO tashabbusi va dasturi asosida tashkil etildi va 
uning asosiy vazifasi о‗qitish texnologiyasining yangi qirralarini 

---