Pedagogika fakulteti Musiqa ta’lim yo’nalishi talabasi

1.3.  Musiqa merosini o’rganishda an’anaviy va zamonaviy musiqaning tutgan 

o’rni 

 

O’zbek milliy cholg’u asboblari ming yillik tarixga ega bo’lib , juda ham 

rang barangdir. O’rta osiyo  respublikalari va  O’zbekiston xududidan arxeologik 

qazilmalar vaqtida olingan ma’lumotlarga ko’ra o’zbek musiqa  asboblari boy 

madaniyat yodgorligi va hozirgi kunda  qo’llanilayotgan musiqa asboblariga 

monandligi  bilan ko’xna tarixga tegishli ekanligi yaqqol    sezilib  turadi.  Tog’  

qoyalariga   bitilgan naqshlar, g’orlar devorlardagi  rasmlarda hozirgi fleyta,  

lyutna, arfa asboblariga o’xshash rasmlarni ko’rish mumkinki, nafaqat 

xalqlar,xattoki,   cholg’u musiqa asboblari ham tarixiy bosqichlarni bosib 

o’tganidan dalolatdir. 

Tarixiy ma’lumotlarga ko’ra  sharqda   mashxur bo’lgan, o’rta osiyodan 

yetishib chiqqan musiqa fanlarini asoschisi, buyuk entsiklopedist qomuschi olim 

Abu Nasr Farobiy cholg’u musiqa xaqida asarlar yaratish bilan birga uning o’zi 

ham nay, ud va tanburning moxir ijrochisi bo’lgan. Shuningdek, o’sha davrning 

buyuk olimlaridan Abu Ali Ibn Sino(X asr), Abu Abdullox Xorazmiy(X asr), 

Axmadiy(XIV asr), lar ham musiqa xaqida asarlar yozib qoldirganlar. 

XIV asrlarda yashab o’tgan olimlarning asarlarida qadimiy ko’xna musiqa 

asboblaridan ud, chang(arfaga o’xshash), konun, rubob, tanbur, navish; damli 

asboblardan nay surnay, arganush; torli asboblardan dutor, g’ijjak, kobuz, rud; 

Ulug’ mutaffakkir she’riyat mulkining sultoni Alisher Navoiy ham o’z 

davrida muomalada bo’lgan, ud, tanbur, chang, rubob, kobus, g’ijjak, konun, rud,  

nay, surnay, karnay, daf yoki doira, nog’ora va boshqalar xaqida yozma 

manbalarda qayd etgan. 

O’zbek xalq cholg’u asboblarini bilishni, mashxur o’zbek xalq sozanda va 

xonandalar ijodiy faoliyati, musiqiy atama va iboralar, musiqa janrlari, ustozona, 

mumtoz musiqa Sharq xalqlari musiqasi, qardosh va jaxon xalqlari musiqasi 

ularning tanikli nomoyondalari, maqom va shoshmaqom, uning mashxur ijrochilari 

faoliyati, o’zbek musiqasida maxalliy uslublar va uning mashxur ijrochilari, o’zbek 

---

milliy musiqasida zamonaviylik va zamonaviy musiqa, milliy  estrada  musiqasi va 

uning  ijrochilari  kabi  mavzular  asosida milliy musiqa madananiyatimizni  

rivojlantirish jarayonini o’quvchi yoshlar ongida shakllantirib borilishiga keng 

tushuncha berib o’tilgan hamda olgan bilim va ko’nikma shakllarini o’zlashtirishni  

nazarda  tutilgan.