Pedagogika va psixologiya” kafedrasi «pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat» fanidan o’quv-uslubiy majmua guliston– 2017

O’qituvchining ota-onalar bilan bola tarbiyasida

xamkorlik kilish yullari.
O’qituvchining maqsadi:
Bola tarbiyasi o’qituvchi va ota-onalar xamkorligi muxim pedagogik muammo ekanligi, bunda o’qituvchining mahorati katta axamiyatga egaligini talabalar ongiga etkazish.
Talabalarda ota-onalar bilan bola tarbiyasiga doir tadbirdar utkazish ko’nikmalarini xosil kilish.
Talabalarning olgan nazariy bilimlarini amaliyotga tadbik etishga yunaltirish.
Identiv ukuv maqsadlari:

7. 
   O’qituvchining ota-onalar bilan bola tarbiyasida xamkorlik kilish xakidagi bilimlarini suzlab beradi.
   
8. 
   Xamkorlik kilishningn usullari, shakllari va vositalarini farkini ajratadi.
   
9. 
   O’qituvchining ota-onalar bilan xamkorlik kilishi buyicha tadbirning rejasi va mazmunini ishlab chikadi.
   

O’qituvchi va ota-onalar bolalarning asosiy tarbiyachilari xisoblanadi. Shu sababli tarbiya ishlarining samaradorligi kup jixatdan pedagogning ota-onalar bilan ishlash ko’nikmalari, ular bilan umumiy til topa bilishi, ularning yordami va kullab kuvvatlashiga boglikdir.

O’qituvchining ota-onalar bilan ishlash usullari va shakllari xilma-xildir. Bular ota-onalar umumiy yigilishlarini utkazish, ota-onalar guruxlari va individual suxbatlar tashkil etish, ota-onalarni bolalar bilan bevosita ishlashga jalb kilish, ota-onalar orasida pedagogik bilmlarni keng targibot kilish va boshkalar. O’qituvchi shuni bilishi kerakki, bu kup usul va shakllar xamma vakt muvaffakiyatlarga olib kelavermaydi.tarbiyaviy faoliyatning mazmuni va usullari kanday bulishidan kat’iy nazar, ota-onalar va o’qituvchi urtasida urnitiladigan munosabat usuli asosan etakchi xisoblanadi.
«O’qituvchi va ota-ona» munosabatida tarbiyachilik uning kasbi bulganligi sababli, bosh rolni albatta o’qituvchi uynaydi. U maxsus tayyorgarlik kurganligi uchun tarbiyaning konun koidalari, vositalari. Ilgor tajribalaridan har xil pedagogik vaziyatlarda ustalik bilan foydalanadi. Ota-onalar bilan ishlash mobaynida o’qituvchi doimo bolani xatti-harakatlarini, ukishdagi yutugi va kamchiliklarini, uz vazifalariga bulgan munosabatini muntazam baxolab beradi. Ota-onalar bilan o’qituvchining bir-birini tushunishlari, bolaninng kamchiliklarini kanchalik darajada me’yoriy baxolay olishlariga boglik buladi. bu erda pedagogga kuyidagilarni e’tiborga olish tugri keladi: bolaning shaxsini tulikligicha emas, balki uninng anik xatti harakatlarini baxolash maqsadga muvofikdir. Ota-ona bilan birgalikda sharoitdan kanday chikish va uni yaxshilash yullarini izlab topish kerak buladi.
Ikkinchidan, o’quvchini salbiy baxolash bilan birgalikda o’qituvchi xoxlasa xoxlamasa ota-onani baxolagan buladi. vaxolanki ota-ona xam shaxs sifatida xam tarbiyachi sifatida baxolanadi.
Talabning tugri kuyilishi, bolaning va ota-onaning tarbiyaviy xatti harakatlarini tugri baxolash pedagogik jixatdan maqsadga muvofiq nazokatli shaklda bulishi kerakki, faqat shundagina ota-ona bilan pedagog urtasida tugri munosabatlar urnatilishi mumkin.
Pedagogik jixatdan munosabatlar urnatilishi uchun ota-onalar bilan o’qituvchi urtasida tarbiyaninng maqsad va vazifalarini bir xilda tushunish, olalar rivojlanishiga karashlarning birligi, har bir bolaning kelajagini va rivojlanishdagi kiyinchiliklarini kura bilish kerak.
Baxtga karshi kupgina xollarda ota-onalar yigilishlarida yoki o’quvchining ota-onasi bilan kiskacha suxbatda, o’qituvchi nimalardan norozi ekanligini va bolaning nimasi uni ranjitayotganligini tukib soladi.
O’qituvchiningng vakti etishmasligi sababli, bolaning tarbiyasidagi eng muxim, kiyin tomonlariga e’tibor berish kerakligini aytadi.
Ota-onalar esa umumiy norozilikka tushgan xolda naxotki o’qituvchi farzandimizdagi kizikuvchanlikni, harakatchanlikni sezmasa degan xayollarga boradi. Natijada ijobiy aloka urnatilmaydi va ota-onaning o’qituvchiga ishonchsizlik munosabati paydo bula boshlaydi.ayniksa uzlashtirmovchi va tartibsiz bolalarning ota-onalariga kiyin buladi. samarali muxokama kilish urniga o’qituvchi yigilishda kupchilik ota-onalar oldida xaligi o’quvchidan noroziligini gapiradi, ustidan kulish mumkin. Ota-ona esa bu paytda er erilsa erga kirib ketgudek bulib, ikkinchi maktabga kelmaslikni uylab utirishadi. Shu sababli ma’lumki maktabga kup tashvish tugdiradigan bolalar ota-onalari emas, balki kungildagidek muvaffakiyatli shugullanayotgan bolalar ota-onalari kelishadi.
Faqatgina o’qituvchining bola xayotiga kizikishi, ota-onada uz ishtirokchilarini kurish ular bilan umumiy til topishishga olib keladi.ota-onalar bilan ishlashga shunday yondoshgandagina, ular bilan aloka urnatishga, tarbiya ishlari yunalishini tugri aniklab olishga imkon beradi.o’qituvchi birgina bolaga kanday ta’sir kursatishni maslaxatlashgan, kelishgan xolda tasdiklab oladi.albatta ota-ona boladagi har bir oldinga siljish va yutuklarni, bu uzining sohasidami yoki xulkidami, urtoklari bilan buladigan munosabatidami birday xabardor bulib turishi kerak.
Pedagogning ota-onaga munosabati bolaga ta’sir kursatuvchi doimiy tarbiya printsiplariga. Metod va vositalariga ega bulishni takoza etadi. O’qituvchiga xam, ota-onaga xam boladagi ijobiy tomonlarni rivojlantirishga, kelajagiga ishonch bilan karagan xolda yondoshish kerak buladi.bolaning uz kuchiga ishonishiga yordamlashish ota-ona va o’qituvchining vazifasi xisoblanadi.bu uziga bulgan ishonchni tarkib toptirish tarbiya sub’ekti bulgan o’quvchini keyinchalik uz oldiga har xil vaziyaalarni kuyishni urgangan xolda ularni bartaraf etish vositalarini topishga odatlantiradi.
Pedagog va ota-onaning tinsonparvarlik munosabat uslubi bir biriga bulgan tulik ishonch va samimiylik bilan harakterlanadi.ota-ona bola xulkida poydo bulgan har xil yomon otatlar, kiliklar xakida tashvishlari, ikkilanishlari o’qituvchiga aytilgan takdirda uni ugli yoki kizi ziyoniga ishlatilmasligiga amin bulishi kerak.o’qituvchi xam, ota-ona xam bola tomonidan ishonib bildirilgan sirlarni saklay olishi lozim.kattalar bilan manfaatlarini kuzlagan xolda, bu sirlarni bir birlariga aytish mumkin.kupchilik xollarda o’qituvchi va ota-ona urtasida, o’quvchi va o’qituvchi urtasida munosabatlarning buzilishiga bolaning sirlari oshkor kilinishi sabab buladi.
O’qituvchi va ota-ona urtasidagi munosabatlar uz navbatida boshkalar munosabatiga xxam jiddiy ta’sir kursatadi.agar o’qituvchi va ota-ona urtasidagi munosabat buzilagn bulsa, ba’zi xollarda bu sovukchilik bolaga nisbatan kullaniladi.bu kupol pedagoggik xato bulib, bunday xollarda bola tarbiyasida ijobiy natijalardan umid kilmasa xam buladi.yokm o’qituvchi va o’quvchi kandaydir vakt umumiy til topisha olmaydi.ota-ona esa kelib chikkan karamaqkarshilikni bartaraf kilish urniga bolasining yonini olgan xolda o’qituvchini aybdor xisoblab uz munosabatldarnning xam buzilishiga olib keladi.
Yana bir marta shu narsani ta’kidlash joizki o’qituvchi ota-onalar bilan ishlash vaktida doimo tartib koidalar va nazokatni saklash, bolada shakllantirmokchi bulgan insonparvarlik xislatlariga amal kilish ijobiy natija beradi.
O’qituvchining ota-onalar bilan ishlashi ularning birinchi uchrashuvidan, ya’ni bolani ruyxatga olishdan boshlanadi. Birinchi uchrashuvni shunday utkazish lozimki ota-ona o’qituvchi maslaxatlaridan foydalangan xolda, bolani maktabga tayyorlasin.o’qituvchi ukuv yili davomida uz o’quvchilarining uyida bulishi kerak. Albatta borishdan oldin puxta tayyorgarlik kurishi kerak. bolani uyida nimalarga e’tibor berish, ota-onasidan nimalarni surash, nima maslaxatlar berishi kerakligini oldindan puxta uylab kuyishi lozim.
Har bir oilada uziga xosligini xisobga olgan xolda o’qituvchini kuyidagi narsalar kiziktiradi:

1. 
   Oiladagi umumiy muxit, ota-ona urtasidagi munosabatlar kanday urnatilganligi, oilaning boshka a’zolari urtasidagi uzaro munosabatlar.shu sababli o’qituvchi iloji boricha oila a’zolarining xammasi uydaligida kelishi kerak.suxbatningn dastlabki paytidanok oilada uzaro xamjixatliq bir-biriga xurmat, xayotga bulgan umumiy karashlar bor-yukligi, kattalarning kichiklarga munosabati, munosabatlarda bolaninng kanday urin tutishini aniklab olsa buladi.
   
2. 
   Uydagi umumiy tartib intizom. O’quvchining dars tayyorlashi uchun aloxida joyning mavjudligi, uning jixozlari, ukuv kurollari, kitoblar kay tartibda turganligiga e’tibor karatiladi.
   
3. 
   Iloji boricha suxbatda butun oila a’zolarining ishtirok etishi, ularning bola tarbiyasini kanday tushunishi, kanday tarbiya kilishni xoxlashi, kaysi ta’sir usullarini asosiy vsamarali deb uylashi juda muximdir.undan xam muximi, kattalar bolaning kizikishlari va layokatlari, asosiy xususiyatlari, kuchli va kuchsiz tomonlari, xamda tarbiyalashda kanday kiyinchiliklarga duch kelayotganliklarini suzlab berishlaridir.
   

O’qituvchi ota-onalarga notugri fikrlardan extiyot bulish kerakligini tushuntiradi.M. «bu kiligin uchun seni maktabdan xaydaydi»… Natijada o’quvchi o’qituvchidan xadiksiraydigan bulib koladi. Vaxolanki ota-ona o’qituvchiga bulgan xurmatni singdirishi, darsda uzini kanday tutishini, tushuntirganda dikkat bilan eshitishnvi, o’qituvchi talablarini bajarish kerakligini tushuntirishi lozim. Ota-onalar uz bolalarining suzlarini dikkat va sabr tokat bilan eshitishlari, ularning faol suxbatdoshlari bulishlari, bola nutkidagi kiyinchiliklarni tuzatishlari, uning fikr va savollarini anik tushuntirib berishga erishishlari lozim.
O’qituvchi ota-onani arzimagan kiyinchiliklardanok bolaga yordam bermaslikka chakiradi.yu kiyinchiliklarni uz kuchi bilan bartaraf kilishag bolada irodaviy xususiyatlarni tarbiyalaydi.fyniksa bolaninng fikrlash kobiliyatini ustirishga mashk kildirish lozim.kupchilik xollarda bolalar bergan savollariga uylab kursalar yoki kuzatsalar uzlari javob topishi mumkin.-«kani dikkat kilib uylab kur», «uzing javob topishga harakat kil» v.x.q o’qituvchi bola xususiyatlarini oilaga tadbik etgan xolda, o’quvchi rejimini kanday tashkil etish xakida, dars tayyorlashga kancha vakt sarf kilishligi, kaysi paytlar sayr kilish, uyda kanday mexnat topshiriklarini bajarish kerakligi, unga kancha vakt sarf kilishligi xakida takliflar bilidiradi.ota-ona bu kun tartibiga uz anikliklarini kiritadi.natijada shu oilaga yarokli bulgan kun tartibining individual rejimi tuziladi.o’quvchi oilasini yaxshi urganish o’qituvchiga bola xususiyatlarini yaxshi tushunishga, va oilada tarbiya jarayoninig sharoitlarini urganishga olib keladi.bu bilimlarga ega bulgan xolda o’qituvchi bolalar jamoasida xamda ota-onalar bilan tarbiya ishlarini samarali amalga oshirishi mumkin.