«physics» «Кафедра Физики»

1
> a
2
> a
3
munosabatda bo’lsa, ularning qaysi biri inertliroq? 
117. 
?Xalqaro Birliklar Tizimi ( SI) ga kiruvchi asosiy kattaliklarni ko’rsating. 
118. 
?Massasi 400 kg bo’lgan jismga 320 N kuch qanday tezlanish ( m/s
2 
) beradi? 
119. 
?Avtobusning massasi 8 t. Avtomobilniki esa massasi 2 t. Avtobusning tortish kuchi
avtomobilnikiga qaraganda to’rt marta katta bo’lsa, ularning tezlanishlari nisbati qanday? 
120. 
?Massasi 100 g bo’lgan jismga 1 N kuch ta’sir qila boshladi. 5 s da jism necha metr yo’l 
o’tadi? 
0
=0. 
121. 
?Traktor yuk ortilmagan bo’sh prisepga 0,4 m/s
2
, yuk ortilganiga esa 0,1 m/s
2 
tezlanish 
beradi. Bir-biriga ulangan bu priseplarga traktor qanday tezlanish beradi (m/s
2
)? 
122. 
?O’zgarmas bir xil kuch ta’sirida harakatlanayotgan ikki jismning harakat tenglamalari x
1
=5t
2
 
va x
2
=2t
2
 ko’rinishga ega. Jismlarning massalari necha marta farq qiladi? 
123. 
?O’zgarmas kuch ta’sirida harakat boshlagan jismning boshlang’ich t
2
 =2 t
1
va t
1 
vaqt 
oraliqlarida o’tgan yo’llari nisbatini toping. 
 
124. 
?Agar 9,6 kg massali kubning qirrasi ikki marta qisqartirilsa, uning massasi qancha bo’ladi? 
 
125. 
?Agar og’ir suvning zichligi oddiy suvnikidan 10 foiz ortiq bo’lsa, uning zichligini toping 
(kg/m
3
). Oddiy suvning zichligi 1 g/sm
3
. 

---

126. 
?Bo’sh idishning massasi 460 g ga teng. Uning suv to’ldirilgandagi massasi 960 g, moy 
to’ldirilgandagi massasi 920 g bo’lsa, moyning zichligini toping (kg/m
3
). 
127. 
?Modullari teng, o’zaro 120° burchak ostida yo’nalgan uchta kuchning teng ta’sir etuvchisi 
nimaga teng? Bunday kuchlar ta’siri ostida jism muvozanatda bo’la oladimi? 
128. 
?Qandaydir jismning bitta nuqtasiga 6 N va 8 N kuch 90° burchak ostida qo’yilgan. Jismga 
ta’sir qiluvchi natijaviy kuchni toping. 
129. 
?Jismning bitta nuqtasiga 6 N va 8 N ga teng kuchlar 180° burchak ostida qo’yilgan. Jismga 
ta’sir qiluvchi natijaviy kuchni toping. 
130. 
?Arqonni ikki kishi qarama-qarshi tomonga har biri 120 N kuch bilan tortmoqda. Arqonning 
taranglik kuchi qancha? 
131. 
?Agar 1 kg massali jismga o’zaro perpendikulyar bo’lgan 6 N va 8 N kuchlar ta’sir qilsa, jism 
qanday tezlanishi ( m/s
2 
)
o’ladi? 
132. 
?Quyidagi jumlaning mazmuniga mos gapni davom ettiring: - «To’g’ri chiziqli tekis 
tezlanuvchan harakatda bo’lgan jismga ta’sir etuvchi kuch yoki kuchlar teng ta’sir etuvchisining ... » 
133. 
?Tezlik grafigining qaysi qismida jismga ta’sir etuvchi kuchlarning teng ta’sir etuvchisi nolga 
teng? 
134. 
?Qattiq jismning deformatsiyasi deb nimaga aytiladi? 
135. 
?O’zgarmas 1 N kuch ta’sirida prujina 0,01 m cho’zildi. Prujinaning bikrlik koeffisiyentini 
hisoblang (N/m). 
136. 
?Vaznsiz ikkita bir xil dinamometrga 10 kg massali yuk osilsa, yuqoridagi, pastki 
dinamometrlar necha nyutonni ko’rsatadi? 
137. 
?Grafikdan foydalangan holda bikrlikni hisoblang (N/m). 
m 
x,m
F,N
60°

---

138. 
?Agar l uzunlikdagi prujinaning bikrligi k bo’lsa, bikrligi k/3 bo’lishi uchun shu prujinadan
qancha olish kerak? 
139. 
?Har birining bikrligi k bo’lgan ikkita bir xil prujina bir-biriga yonma-yon ulangan. Hosil
bo’lgan tizimning bikrligi qanday bo’ladi? 
140. 
?O’zaro parallel (yonma-yon) ulangan ikkita bir xil prujina ketma-ket ulanganda, ularning
umumiy bikrligi qanday o’zgaradi? 
141. 
?Har birining bikrligi k bo’lgan ikkita bir xil prujinalarni ketma-ket ulash natijasida hosil
bo’lgan prujinaning bikrligi qanday bo’ladi? 
142. 
?Butun olam tortishish qonunidagi gravitatsion doimiyning ma’nosini tushuntiring. 
143. 
?Yer yuzida massasi 1 kg bo’lgan jismga qancha og’irlik kuchi ta’sir etadi (N)?
144. 
?Oy massasi Yer massasidan 81 marta kichik. Yer tomondan Oyga ta’sir etuvchi gravitatsion 
kuch F
1
 ning Oy tomondan yerga ta’sir etuvchi gravitatsion kuch F
2
ga bo’lgan nisbati nimaga teng 
bo’ladi? 
145. 
?Radiusi yernikidan 2 marta katta, massasi yer massasidan 4 marta katta bo’lgan sayyorada 
og’irlik kuchi yerdagidan necha marta farq qilishini aniqlang. 
146. 
?Ushbu gapni to’g’ri mazmunda to’ldiruvchi javobini aniqlang: F=GMm/R
2
formula ...
ifodalaydi. 
147. 
?Agar Oy radiusi yer radiusidan 3,6 marta, massasi esa 81 marta kichik bo’lsa, Oy uchun 
erkin tushish tezlanishini aniqlang. 
148. 
?Yer sirtidan qanday balandlikda (km) og’irlik kuchi yer sirtidagi og’irlik kuchining 64 foizini 
tashkil qiladi? 
149. 
?Buyumning og’irligi yer sirtidan qanday balandlikda n marta kam? 
150. 
?Aylanadan iborat orbitasining radiusi 4 marta ortganda, yo’ldoshning aylanish davri qanday 
o’zgaradi? 
151. 
?Raketa o’zgarmas  tezlik bilan yer atrofida R radiusli doiraviy orbita bo’ylab aylanmoqda. 
Bunda t massali kosmonavtga o’tirgich-kreslo tomonidan qanday reaksiya kuchi ta’sir qiladi? 
152. 
?Yerning biror sun’iy yo’ldoshi h<yer
balandlikdagi aylana orbitaga chiqarilmoqda. Agar 
yo’ldoshning massasi uchirilish oldidan 2 marta kamaytirilsa uning birinchi kosmik tezligi qanday 
o’zgaradi? 
153. 
?Radiusi R bo’lgan aylana bo’ylab harakatlanayotgan yer sun’iy yo’ldoshining aylanish davri T 
orbita radiusiga qanday bog’langan? 
154. 
?Yer massasi m, Quyosh massasi M, yer markazidan Quyosh markazigacha bo’lgan masofa R. 
yerning Quyosh atrofidagi doiraviy orbita bo’ylab harakatidagi tezligi nimaga teng? Gravitatsion 
doimiylik G. 

---

155. 
?Planeta atrofida kichik balandlikda aylana orbita bo’ylab harakatlanayotgan sun’iy 
yuldoshning aylanish davri T planetaning o’rtacha zichligiga qanday bog’langan? 
156. 
?Radiusi va massasi yernikidan ikki marta katta bo’lgan planeta uchun birinchi kosmik 
tezlikni (km/s) aniqlang. Yerda birinchi kosmik tezlik 8 km/s ga teng. 
157. 
?Jism yerning sun’iy yo’ldoshi bo’lib qolishi uchun uning doiraviy orbitadagi tezligi qanday 
yo’nalgan bo’lishi kerak? 
158. 
?Yer yo’ldoshi orbitasining radiusi 9 marta ortsa, uning doiraviy orbita bo’ylab aylanish davri 
qanday o’zgaradi? 
159. 
?Biror jism osilgan dinamometr yer sirtida 1 N ni ko’rsatadi. Agar jism yer sirtidan uning 
radiusiga teng masofaga chiqarilsa jism yerga qanday kuch bilan tortiladi? 
160. 
?Yengil avtomobil 
tezlik bilan harakatlanmokda. Qavariq botiq va gorizontal yo’l 
qismlarida avtomobilning yo’lga ko’rsatgan bosim kuchlari qanday munosabatda bo’lishini toping. 
161. 
?Biror jism og’irligi moduli qutbda P
1
,
O
’rtacha kengliklarda P
2
, ekvatorda P
3
. Quyidagi 
munosabatlarning biri to’g’ri? 
162. 
?Lift 1 m/s
2
tezlanish bilan pastga harakatlansa, undagi 60 kg massali odam lift polini qanday 
kuch bilan bosadi (N)? 
163. 
?1 t massali lift tekis tezlanuvchan harakat qilib, 10 s da 10 m masofaga tushdi. Lift kabinasini 
ko’taruvchi arqonning taranglik kuchini toping
(kN). g=10 m/s
2
. 
164. 
?Radiusi 80 m bo’lgan qavariq ko’prikning o’rtasida avtomobilning ko’prikka ko’rsatadigan 
bosim kuchi og’irlik kuchining yarmiga teng bo’lishi uchun uning tezligi qanday bo’lishi kerak ? 
165. 
?Massasi 7,5 kg bo’lgan jism 10 m/s
2 
tezlanish bilan vertikal ko’tarilmoqda. Ko’taruvchi 
kuchni qiymatini toping (N). g=10 m/s
2
. 
166. 
?Lift shipiga mahkamlangan prujinali taroziga m massali jism osilgan. Lift kabinasi a tezlanish 
bilan pastga harakatlansa, tarozining ko’rsatishi nimaga teng? 
167. 
?Motosikl v
tezlik bilan egrilik radiusi r bo’lgan qavariq ko’prikda harakatlanmoqda. 
Keltirilgan tenglamalardan qaysi biri motosiklning qavariq ko’prikka bosim kuchini ifodalashini 
aniqlang. 
168. 
?Ko’pi bilan 10 kg massali yukni ko’tara oladigan arqon yordamida qanday massali yukni g/3 
tezlanish bilan ko’tarish mumkin bo’ladi (kg)? 
169. 
?Agar botiq ko’prikda harakatlanayotgan avtomobilning og’irligi gorizontal yo’ldagidan 1,1 
marta ortiq bo’lsa, avtomobil tezligini toping (m/s). Ko’prikning egrilik radiusi 9 m. 
170. 
?8 kg massali jismni vertikal yuqoriga 112 N kuch bilan ko’targanda, u qanday tezlanish 
oladi? 
171. 
?7 kg massali jismni vertikal yuqoriga 2 m/s
2
tezlanish bilan ko’tarish uchun qancha kuch 
kerak bo’ladi (N)? 


---

172. 
?Radiusi 40 m bo’lgan qavariq ko’prikning o’rtasini avtomobil qanday tezlik bilan o’tganda, 
undagi yo’lovchi qisqa muddatli vaznsizlik holatida bo’ladi (m/s)? 
173. 
?Kosmik kema vertikal ravishda 15 m/s
2 
tezlanish bilan ko’tarilmoqa. Massasi 80 kg bo’lgan 
kosmonavtning og’irligini toping (N). 
174. 
?Arqon ko’pi bilan m massali yukni ko’tara olsa, shu arqon yordamida qanday massali yukni 
yuqoriga tik g tezlanish bilan ko’tarish mumkin bo’ladi? 
175. 
?Dinamometrga 2 kg massali yuk osilgan. U yuki bilan bir safar yuqoriga, ikkinchi safar pastga
2 m/s
2 
tezlanish bilan harakatlantirildi. Bu hollardagi dinamometr ko’rsatishlarining farqini toping. 
176. 
?To’nkarilgan shisha idishdan suv oqib chiqmoqda. Agar idish tashlab yuborilsa, erkin tushish 
vaqtida suv … 
177. 
?Ishqalanish kuchlari nima uchun vujudga keladi? To’la va to’g’ri javobni ko’rsating. 
178. 
?Muz ustidagi shayba turtib yuborilgach, u 5 s da 100 m masofani o’tib to’xtadi. Shaybaning 
massasi 100 g bo’lsa, ta’sir etuvchi ishqalanish kuchini toping (N). 
179. 
?Yengil avtomobil tekis yo’lda 15 m/s tezlik bilan harakatlanmokda. Motor o’chirilgandan 
keyin, u 225 m masofani o’tib to’xtadi. Ishqalanish koeffitsentini toping. 
180. 
?Gorizontal taxta ustida yuk yotibdi. yuk taxtadan sirpanib tushishi uchun taxtaga gorizontal 
yo’nalishda qanday tezlanish berish kerak (m/s
2
)? Taxta bilan yuk o’rtasidagi ishqalanish 
koeffisiyenti 0,5 ga teng. 
181. 
?2 kg massali jism gorizontal sirtda turibdi. Unga 2 m/s
2
tezlanish berish uchun qancha kuch 
bilan ta’sir etish kerak (N)? Sirt bilan jism orasidagi ishqalanish koeffisiyenta 0,2 ga teng. 
182. 
?36 m/s tezlik bilan borayotgan avtomobilning tormozlanish vaqti qancha? Avtomobil 
g’ildiragi bilan yo’l orasidagi sirpanish ishqalanish koeffisiyenti 0,5 ga teng. 
183. 
?Tezligi 27 km/soat bo’lgan tramvay, tormoz berilgach, qancha vaqtdan (s) keyin to’xtaydi. 
Tormozlanish kuchi og’irlik kuchining 0.25 qismini tashkil etadi. 
184. 
?To’g’ri chiziqli harakatlanayotgan avtomobilning tortuvchi g’ildiraklariga yer tomondan 
ta’sir qilayotgan ishqalanish kuchi qanday yo’nalgan bo’ladi? 
185. 
?Gorizontal sirtda to’g’ri chiziqli tezlanuvchan harakat qilayotgan gorizontal aravachada 
g’isht yotibdi. G’ishtga ta’sir etayotgan ishqalanish kuchi qanday yo’nalgan bo’ladi? 
186. 
?Gorizontal sirtda massalari 4 kg dan bo’lgan va o’zaro ip bilan bog’langan ikkita yog’och 
brusok yotibdi. Yog’och bilan sirt orasidagi ishqalanish koeffisiyenti 0,3 ga teng. Agar brusokning biri 
10 N kuch bilan tortilsa, ipning taranglik kuchi qancha bo’ladi (N)? 
187. 
?Bikrligi 100 N/m bo’lgan prujina yordamida massasi 2 kg bo’lgan yog’och brusokni 
ishqalanish koeffisiyenti =0,4 bo’lgan yuzada o’zgarmas tezlik bilan tortib ketilmoqda. Prujina 
necha sm ga cho’zilishini hisoblang.
F
t
m 
k 

---

188. 
?Boshlang’ich tezligi 5 m/s bo’lgan jism ishqalanish kuchi ta’sirida to’xtaguncha 25 m 
masofani bosib o’tdi. Ishqalanish koeffisiyentini toping. 
189. 
?Gorizontal stol sirtida og’irligi 10 N bo’lgan brusok turibdi. Brusok bilan stol orasida 
ishqalanish koeffisiyenti 0,1 ga teng bo’lsa, brusokka ta’sir etayotgan ishqalanish kuchini aniqlang 
(N). 
 
190. 
?Yuk poezdi 2,2 m/s
2
tezlanish bilan harakat qilishi uchun uning tortish koeffitsienti (tortish 
kuchining og’irlik kuchiga nisbati) qanday bo’lishi kerak? Ishqalanish koeffisiyenti 0,08 ga teng. 
191. 
?Massasi 1000 t bo’lgan poezd gorizontal yo’lda harakatlanmoqda. Parovozning tortish kuchi 
15,510
5
N, ishqalanish koeffisiyenti 0,005 ga teng. Poezd qanday tezlanish bilan harakatlanishini 
toping (m/s
2
). 
192. 
?Qandaydir jism qiya tekislikda sirpanib tushmoqda. Ishqalanish koeffisiyenti  ning quyida 
ko’rsatilgan qaysi qiymatida jism tekis harakat qiladi? 1)  > tg; 2)  < tg; 3) =tg 
193. 
?Qiyalik burchagi  bo’lgan tekislikda m massali jism tinch turibdi. Ishqalanish kuchini toping. 
Ishqalanish koeffisiyenti  ga teng. 
194. 
?Agar jismning qiya tekislik bo’yicha sirpanish ishqalanish koeffisiyenti 0,2 bo’lsa, 
sirpanishdagi tezlanish qanday bo’ladi (m/s
2
)? Qiyalik burchagi 45°. 
195. 
?Agar qiya tekislikning balandligi uzunligining yarmiga teng bo’lsa, jism qiya tekislikdan 
sirpanib tushmasligi uchun ishqalanish koeffisiyenti kamida qancha bo’lishi kerak bo’ladi? 
196. 
?Gorizont (ufq) bilan a burchak tashkil qiluvchi qiya tekislikdagi jism og’irlik kuchining jismni 
pastga tomon sirpantiruvchi tashkil etuvchisi qanday ifodalanishini javoblardan ko’rsating. 
197. 
?Qiyalik burchagi 30° bo’lgan qiya tekislikdan jism tekis sirpanib tushmoqda. Jism va tekislik 
orasidagi ishqalanish koeffisiyentini toping. 
198. 
?Gorizont (ufq) bilan α burchak hosil qiluvchi qiya tekislikdan sirpanib tushayotgan m massali 
jismga ta’sir etuvchi ishqalanish kuchining ifodasini javoblardan ko’rsating. 
199. 
?Gorizontal stol ustida bir jinsli zanjir yotibdi. Zanjirning 1/3 qismi osilib turgan vaqtdan 
boshlab, zanjir pastga sirpanib tusha boshladi, stol bilan zanjir orasidagi ishqalanish koeffisiyentini 
toping. 
200. 
?Silliq qiya tekislikning uzunligi 200 sm, balandligi esa 30 sm. Ishqalanish bo’lmaganda, jism 
qiya tekislikda qanday tezlanish bilan sirpanadi (m/s
2
)? 
201. 
?Uzunligi l va qiyalik burchagi α bo’lgan qiya tekislikdan jism sirpanib tushmoqda. Agar 
ishqalanish koeffisiyenti μ bo’lsa, tekislikning asosiga yetganda, jismning tezligi qanday bo’ladi? 
202. 
?Agar jismga faqat markazga intilma kuch ta’sir etsa, u qanday harakatda bo’ladi? 
203. 
?Massasi m bo’lgan jismni muvozanatda ushlash uchun dinamometrdan foydalanilyapti. 
Dinamometrning uchta holatdagi ko’rsatishlarini taqqoslab to’g’ri javobni tanlang.