"полимерлар кимёсига" кириш

N

A

h
2 2

m


ifodaga teng bo`ladi. Bunda dW/dh= deb olinadi. Erkin a'zolangan makromolekula uchun ikki chetki qismining kvadratik masofasini hisoblash qabul qilingan bo`lib, u quyidagi tenglama bilan topiladi:

^(hэрк
₎0.5
_N0.5 _A

bunda N- segmentlar soni, A- segment uzunligi.

69

Shunday qilib, bukiluvchanlikni baholash uchun Kun sementi (A)ni topishni ko`rdik. Yuqoridagi iboralarni tahlil qilganda, segmentning qiymati termodinamik tushunchaga egaligini eslab, makromolekulaning aniq o`lchangan bir qismi deb qarash kerak emas. A- esa zveno uzunligi deb qaralishi kerak. Shuning uchun A ning qiymati qancha katta bo`lsa, bukiluvchanlik shuncha kichik bo`ladi. Demak, polimer makromolekulalari bukiluvchanligi ularni tashkil etuvchi zvenolarni kimyoviy tuzilishiga bog`liq. Masalan, polimerlar ichida polidimetilsiloksanning bukiluvchanligi juda katta hisoblanadi. Bu polimer uchun А=14Å, segmenti esa 5 monomer zvenosidan iborat bo`ladi. Poliamidlarda –NHCO- bog`larning molekulalararo ta'siri kuchli, zvenolarning bir-biriga nisbatan harakati qiyin. Lekin poliamidlarda amid bog`lari bir-biridan uzoqroq joylashsa, ya'ni ular orasida -СН₂- guruhlar bo`lsa, bukiluvchanlik ortadi. Ammo amid bog`lari bir-biriga yaqin tursa, ayniqsa agar polimer zanjiri faqat amid bog`laridan tashkil topsa, bukiluvchanlik juda kamayib ketadi va A ning qiymati 500-100 Å gacha yetishi mumkin.
Poli-n-fenilentereftalimid polimerining tuzilishini ko`raylik. Bu polimerda fenil guruhlari amid guruhlari bilan juda ta`sirchan cho`zilishga ega.

N N C
H H O
N N C
OH

Bunday zvenolardan tashkil topgan segmentlarning harakati qiyin, makromolekula juda qattiq tayoqchasimon tuzulishga ega. Shuning uchun bu polimer asosida kevlar tolasi olinib, undan ¢q o`tmas nimchalar tayyorlashda foydalaniladi.

2.