Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi

Termoplastlardan quyish usuli bilan buyum olish texnologiyasi sxemasi 
64
TAYANCH SO`Z VA IBORALAR
1.
Quyish mashinasi
2.
Tsilindr
3.
Shnek
4.
Plastikatsiya mexanizmi
5.
Shakl beriSh mexanizmi
6.
Intektsiya
7.
Intruziya
8.
quyish kanali
9.
qoldiq bosim
10.
Antiadgeziv
11.
quyish tsikli
12.
Asosiy texnologik parametrlar
TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR
1.
Termoplastik va termoreaktiv materiallarni bosim ostida quyiSh usuli bilan

---

buyum olishda ularga qanday talablar qo`yiladiq
2.
Bosim ostida quyiSh jarayonlarida termoplast va termoreaktivlarda qanday
fizik-kimyoviy protsesslar sodir bo`ladiq
3.
Bosim ostida quyiSh texnologik prametrlari buyum sifatiga qanday ta`sir
etadiq
4.
Bosim ostida quyin uchun PTR qanchani taShkil qilishi kerak, bu
ko`rsatkichni ekstruziyalaSh usuli bilan taqqoslangq
5.
"qolipdagi bosim-vaqt" quyiSh diagrammasini taqlil qilib beringq
FOYDALANISH UCHUN ADABIYOTLAR
Asosiy adabiyotlar 
1.
"Osnovi texnologii pererabotki plastmass" pod red. V.N.Kuleznyova i
V.K.Guseva, Moskva, "Ximiya", 1995 g. s.362-400
Qo`shimcha adabiyotlar 
2.
G.A.SHvetsov i dr. "Texnologiya pererabotki plastmass", Moskva,
"Ximiya", 1988 g. s. 172-227
65
8-MA`RUZA 
PRESSLASH 
Buyum olish uchun polimer materiallar quyidagi holatda bo`liShi mumkin:
kukun, granul, tabletka, pasta va boshqaShakllarda. Bunaqangi materiallarga
buyum Shaklini beriSh uchun unga taShqi bosim ta`sir qilishi kerak, bu orqali
material buyum Shaklini oladi va zichlanadi.
Kompression presslashni operatsiyalar bo`yicha sxemasi
a - press materialini solish; b - qolipni yopish; v - qolipni ochish va buyumni olish.
1 - itargich; 2 - press-material; 3 - puanson; 4 - matritsa; 5 - buyum.
66
Presslash - texnologik jarayondir. Bu usul orqali polimer materiallardan
buyum iShlab chihariladi. Bu usulda bosim ta`sirida material plastik
deformatsiyaga uchrab, qolip formasini egallaydi. Agar Shakllantirilayotgan
material isitmasdan turib plastik deformatsiyaga qobiliyatli bo`lsa, unda jarayon
sovuq formada olib boriladi va u sovuq presslaSh deyiladi. Issiq qolipda shakllash
issiq presslash deb ataladi.
Bu usul, agar ShakllaSh uchun presslanayotgan material qovuShqoqligini
kamaytiriSh lozim bo`lsa yoki ShakllaSh vaqtida choklaniSh reaktsiyasi ketiShi
uchun unga yuqori harorat ta`sir etiSh kerak bo`lsa qo`llaniladi. Bu keltirilgan
jarayon bosim ostida ketadi. Issiq presslaSh uskunalarga, moslamalarga qarab

---

ular: kompression (to`qri) yoki quyiSh (transferniy) presslaSh deyiladi.
Shunday
qilib,
termoreaktiv
polimer materiallardan buyum olish,
materialning plastik deformatsiyalaniShiga asoslangan bo`lib, bu deformatsiya
bosim va haroratning bir paytda ta`sir etiliShida amalga oShiriladi. Shu bilan bir
paytda shakllaniShturg’unligi boqlovchini kimyoviy reaktsiyasini choklaniSh
tufayli vujudga keladi (uch o`lchamli struktura hosil bo`ladi).
Presslash ko`proq fenol-formaldegidlari, melamin formaldegidlari, epoksid,
tuyinmagan poliefir smolalari asosida tayyorlangan kompozitsiyadan buyum
olishda qo`llaniladi.